Prikkels!
En hoe een helpt chauffeur reduceren.
Monique en ik zijn in Winterswijk, bij Rob Veenstra van Zozijn, bij de locatie Helmhorst. Hij komt aanfietsen als wij de auto parkeren. We zijn te vroeg, maar dat maakt niemand iets uit. Er heerst een vrolijke stemming in het gebouw. Als we binnen komen worden we hartelijk begroet door een aantal cliënten. De een zit zonder jas te kijken of te wachten. Dat kan ik niet peilen. De ander zit met de jas aan en wacht tot zijn taxi komt. Sommigen die de jas aan hebben, hebben al in een andere taxi gezeten en stappen over op deze locatie.
Rob wijst ons de weg en gaat koffie halen. We zijn een groot deel van de dag op bezoek bij Zozijn, bij twee locaties. Eerst praten we met Rob, hij is manager van drie locaties in Winterswijk en verantwoordelijk voor vervoer. Dan drinken we koffie bij de cliënten die in het D.I.A. (het Dagcentrum Industriële activiteiten) werken. Daarna gaan we weer terug naar Helmhorst en lunchen we mee met de cliënten daar.
Rob vertelt dat er twee vormen van vervoer zijn. Het vrijwilligersvervoer en het ingekochte vervoer door firma Walhof. Het vrijwilligersvervoer is een samenwerking met onder andere Estinea. Ze rijden ook voor andere doelgroepen zoals scholen. Het wordt ingezet voor cliënten die ver weg wonen. Het taxibedrijf Walhof rijdt al jaren voor Zozijn, verzorgd het rolstoelvervoer en wordt aangestuurd door de vervoerscentrale van Zozijn. Walhof rijdt voornamelijk naar Aalten — Lichtenvoorde — Groenlo.
‘ Toen ik hier kwam werken zo’n 25 jaar geleden, kreeg ik een rekening van het vervoer te zien en dacht ‘zo, dat is duur per jaar’. Maar het bleek een rekening per maand te zijn!! Je had toen geen enkele financiële prikkel vanuit de organisatie om te bezuinigen op vervoer. En voor ouders was het niet reëel om er met een financieel oog naar te kijken.’ Dat is inmiddels wel veranderd. Dat was ook een aanleiding om met het vrijwilligersvervoer te beginnen. ‘Maar niet alles kan met vrijwillig vervoer.‘ Waarom niet vragen mijn collega en ik. ‘Een hekel punt is verdringing. Wanneer ben je aan het verdringen? Waar zit je op de grens van vrijwillig vervoer en verdringing van taxi-chauffeurs?.’ Een antwoord daarop blijkt lastig te geven. Rolstoelvervoer gebeurt in ieder geval niet door het vrijwilligersinitiatief. Dat vraagt om een professionele aanpak. ‘Dat heeft ook met risicobeheersing te maken. Een rolstoel vastmaken vraagt om de juiste instructie, je moet ervoor geschoold zijn en daarvoor toegeruste bussen hebben. De mensen zijn weerloos als er wat gebeurt en vliegen zo door de bus. Die rolstoel moet echt goed vast zitten.’
We vragen Rob waarover hij tevreden is. Bij het vrijwilligersvervoer is hij tevreden over de coördinatie door Benno en Theo. ‘De vragen worden bij hen neergelegd en daar heb ik alle rust in.’ Over Walhof is Rob ook tevreden. ‘Daar zit regelmaat op. Walhof zorgt dat de cliënt 9 van de 10 gevallen dezelfde chauffeur heeft. Bij het vrijwilligersinitiatief is dat een streven, maar omdat het met vrijwilligers is, lukt dat minder vaak. Walhof rijdt op tijd, maar tijd is niet heilig. De cliënten kunnen soms lastig schakelen van huis, de bus in en naar de dagbesteding. Dat kan soms een kwartier duren voordat een cliënt de schakeling heeft gemaakt om in de bus te stappen. Dat kan bij Walhof, dat is service van hen.’ Deze service van Walhof is niet van de een op de andere dag gegaan. Het taxibedrijf en Zozijn hebben gezamenlijke bijeenkomsten gehad waarin ze samen nadachten hoe het beter kon voor de cliënt. Ze hebben bijvoorbeeld de aanrijtijd opgerekt en er rijden minder bussen als pendel door Winterswijk dan voorheen.
Die andere aanrijtijden vonden niet alle medewerkers leuk. Het betekent dat niet iedereen op hetzelfde moment binnen is. Dus dat de activiteit niet met iedereen aanwezig start, cliënten kunnen nog binnendruppelen als de activiteit al begonnen is. ‘Dan kan ik mijn ochtendprogramma niet meer op tijd beginnen.’ Hoor ik begeleiders wel eens zeggen. Misschien hebben de begeleiders er meer last van dan de cliënten. Als we iedereen op dezelfde tijd willen laten aankomen hangt daar een prijskaartje aan. Dat gaat gewoon niet. Het heeft geen zin om daarvoor je kop in het zand te steken.’
Rob is wel tevreden over hoe het gaat. Er zijn wel eens dingen zoals te hard over een drempel rijden of dat iemand onheus bejegend wordt. Maar dat zijn incidenten. Ik vraag hem waarom het nu zo erg is als er een beetje hard over een drempel wordt gereden: ‘dit was een vrouw van 60, met een fragiel gestel, die kan zich niet goed vasthouden en raakt in paniek. Die chauffeurs die kennen de cliënten al 20 jaar. Ze krijgen soms meer voor elkaar dan wij. Iemand met autisme bijvoorbeeld, die heeft herkenbaarheid en een bepaald ritme nodig. Als ze niet meewerken is dat geen onwil, ze kunnen het dan even niet bevatten. Dan komen ze er bijvoorbeeld niet toe om hun schoen aan te trekken. Dat heeft met die schakelmomenten te maken. In een vorige baan had ik een cliënt en die zag letterlijk drempels. Als hij bijvoorbeeld deze kamer binnen moest komen dan nam hij een hele hoge stap en aarzelde eerst heel lang voordat hij de stap zette.’ Rob loopt naar de deuropening en doet voor hoe de cliënt de kamer binnen zou komen. Ik begin een beetje in te voelen waarom op tijd rijden en een bekende chauffeur zo belangrijk is.
Die prikkels van deze cliënten is een groot ding heb ik geleerd tijdens het gesprek met Rob. Rob illustreert het nogmaals met het voorbeeld van een concertbezoek. Dat zijn enorm veel prikkels. De lichten, de muziek, de vele mensen, het gejuich. ‘Dat komt bij deze mensen als een bom binnen.’ Wij vertrekken naar de koffie en de lunch, daarover in andere blogs meer, en eindigen weer bij Rob. We zijn onder de indruk als we naar huis gaan. Wat bijzonder om met deze mensen te werken. Ik ben blij voor de cliënten dat het vervoer met de vrijwilligers en met Walhof zo goed loopt. Ik heb waardering voor de chauffeurs gekregen. Maar maak me ook zorgen: Walhof stopt per 1 januari as. Wat zal dat heftig zijn voor al de mensen die ik vandaag ontmoet heb.
Sandra Hoogendoorn, Spectrum, december 2016
