Waarom romans ons slimmer maken (+ leestips om verslaafd te raken aan boeken)

Steeds meer onderzoeken laten zien dat tv en sociale media verslavend zijn en ons niet gelukkig maken. Hebben we een alternatief? Ja. Het lezen van romans. Redenen om regelmatig in een boek te duiken: we worden er slimmer en relaxter van. Hoe zit dat precies? En als je dan toch bezig bent; hoe raak je boekenverslaafd?

Naar muziek luisteren, koffie of thee drinken, een wandeling maken. Het zijn allemaal ontspannende activiteiten. Maar ze zijn niet zo effectief in het verminderen van stressgevoelens als … het lezen van een boek. Sterker nog, het lezen van boeken heeft zelfs op de lange termijn positieve effecten op ons brein. Je wordt er alerter van en houdt je geheugen op peil.

Hoe komt dat eigenlijk? En hebben tv en sociale media vergelijkbare heilzame effecten? Uit onderzoeken blijkt dat boeken ons geheugen en inlevingsvermogen vergroten. We worden door romans geprikkeld om actief mee te denken met de karakters en ons verregaand te verdiepen in de verhaallijn. Deze effecten treden volgens hersenonderzoek niet op als we tv-programma’s en films kijken.

Sociale media versus boeken

Ook sociale media hebben een heel andere impact op ons dan boeken. De belofte van nieuwe informatie die sociale media creëren, veroorzaakt in ons brein een dopamine rush, een verslavende ontlading van de neurotransmitter die ons een goed gevoel geeft. Daardoor ontwikkelen we onbewust de hardnekkige gewoonte om voortdurend onze timelines en messages te (willen) checken — en ligt er continu een information overload (en gebrek aan slaap) op de loer. Boeken zijn daarentegen trager, en vereisen focus en reflectie. Bovendien kunnen boeken fungeren als een middel om onverwachte nieuwe kennis op te doen, verbeeldingskracht te vergroten en de belevingswereld van een ander te ervaren. Omdat lezen ons actief triggert om onze verbeelding te gebruiken en de beelden achter de letters in te vullen, zijn boeken in dat opzicht een veel krachtiger medium dan bijvoorbeeld tv en sociale media. Achter de omslag van een boek ligt een heel universum op ons te wachten om te worden ontdekt, zoals Hugh McGuire het samenvat.

Ontwikkel een ‘romanroutine’

Ben je overtuigd van de waarde van een goed boek? Het kan best even een uitdaging zijn om je in een vuistdikke roman te verdiepen als je gewend bent aan de snelle en visuele informatie die via tv en sociale media aan ons oog voorbij trekt. Hoe raak je de fear of missing out kwijt en ontwikkel je een (gezonde) verslaving aan boeken? Het korte antwoord: ontwikkel een routine waarin je tijd en rust inplant om je in een boek te kunnen verliezen. Plan bewust tijd in om een roman te lezen, bijvoorbeeld op vaste tijdstippen van de dag — tussen de middag, ‘s avonds na het eten, of voordat je gaat slapen. Dat hoeven geen uren per etmaal te zijn, een half uurtje kan al voldoende zijn om je in een roman te storten.

Toegegeven, met alle afleidingen, plannen en verplichtingen die we nu eenmaal in onze vrije tijd hebben, klinkt het inplannen van een momentje voor jezelf en een boek eenvoudiger dan het is. Drie tips om je op weg te helpen.

1] Maak je omgeving book proof

Als je omringd bent door schermen en apparaten die je verleiden om te kijken naar films, Youtube video’s en andere online informatie, is het heel moeilijk om je te blijven concentreren op je boek. Datzelfde geldt voor de mensen in je omgeving. Praat iedereen over de Netflix-serie of Snapchat-video die je gezien moét hebben? Dan is de gezonde gewoonte om rustig een roman te lezen wel even een opgave.

Creëer dus een omgeving waarin boeken — letterlijk en figuurlijk — de plek innemen die ze verdienen. Zet een goedgevulde boekenkast op een prominente plek in de woonkamer — en verberg het breedbeeldscherm van de tv als het kan achter een kastdeur. Wil je je even lekker in een boek verdiepen? Houd dan tv, smartphones en andere digitale apparaten uit de buurt, om mogelijke afleidingen te voorkomen. Zet de telefoon op stil, schakel notificaties uit, en leg laptops en tablets uit het zicht. En kies voor een papieren boek als je wilt gaan voor een digital detox experience.

2] Zoek inspiratie

De belangrijkste voorwaarde om je in een boek te kunnen verliezen is natuurlijk het boek zelf. Maar hoe vind je het boek waarvan jouw hart een sprongetje maakt? Er zijn leeslijsten, boeken over de romans die je in je leven gelezen moet hebben (zoals de gids van Peter Boxall), online literaire platforms (waaronder e-magazine Lood) en natuurlijk de goede oude tijdschriften en kranten met literatuurrubrieken.

Op zoek naar mede-boekverslaafden? Struin rond in een boekwinkel of bieb, bezoek een literair festival of een lezing van een schrijver, of sluit je aan bij een leesclub.

3] Kies de juiste boeken

Doet het idee van een boek lezen je denken aan verplichte leeslijsten op school? Denk dan terug aan een boek dat je met plezier hebt gelezen. Online boekwinkels en social platforms (lang leve Goodreads!) geven je vervolgens praktische adviezen over boeken die erop lijken en die dus mogelijk ook bij je in de smaak vallen. Heb je eenmaal je favoriete genre en auteurs gevonden, dan ontdek je vast nog heel veel andere must-reads.

Ondanks de opmars van sociale media en online nieuws zijn er nog altijd héél veel boeken op de wereld, en komen daar elke dag honderden pareltjes van boeken bij. Waar wacht je nog op?

Vond je dit een fijn artikel? Vergeet dan niet te ‘klappen’ hier links, zodat zoveel mogelijk lezers dit artikel tegenkomen.

Interessant? Lees dan ook: ‘De juiste balans tussen werk en privé: het kan wel’

Moneyou Magazine

Vond je dit een fijn artikel? We hebben nog veel meer van dit voor je. Van praktische artikelen over de huizenmarkt tot prikkelende stukken over virtual reality. En alles ertussenin. Lees lekker verder in ons Moneyou Magazine.