Waarom we straks gasloos wonen (en hoe dat werkt)

In 2050 moeten Nederlandse woningen van het aardgas af zijn. Maar hoe woon je gasloos? En wanneer gaat de cv-ketel de deur uit? Drie dingen die je moet weten over het afscheid van aardgas.

Aardgas heeft het tij niet mee. Het gas voorziet het gros van de Nederlandse woningen van warmte. Maar onze verslaving aan aardgas leidt ook tot aardbevingen in Groningen en afhankelijkheid van Russische import. Bij een duurzame woonomgeving past de fossiele brandstof, die verantwoordelijk is voor een forse CO2-uitstoot, ook al niet.

Daarom zijn gemeenten in het hele land bezig met plannen om woonwijken van het gas af te halen en worden nieuwbouwwoningen steeds vaker gasloos opgeleverd. Inmiddels heeft minister Wiebes de wettelijk verplichte aansluiting op het gasleidingnetwerk geschrapt, waardoor nieuwe woningen niet meer standaard met gas verwarmd worden.

Gasloos wonen belooft dus de toekomst te worden. Maar wat kunnen of moeten wij daarmee? De antwoorden op de drie belangrijkste vragen.

1] Wat betekent gasloos wonen precies?

Op dit moment gebruikt 95 procent van de huishoudens in ons land aardgas om de woning te voorzien van verwarming en warm water. Koken doen we meestal op een gasfornuis. In een gasloze toekomst gebruiken we daarvoor duurzame alternatieven. We kunnen bijvoorbeeld met geothermie, ondergrondse warmte-koude-opslag, stadswarmtenetten, pelletkachels, zonneboilers en infraroodverwarming onze warmte in huis krijgen. In de keuken prijkt een elektrische kookplaat. De elektrische oven en magnetron mogen blijven.

Omdat bijna elke woonsituatie uniek is, is er geen one-size-fits-all manier om een huis van het gas af te halen. Zo is aansluiting op stadsverwarming, dat restwarmte uit de industrie een nuttige nieuwe bestemming geeft, alleen een optie voor wijken in de buurt van een warmtenet. Zogenoemde all-electric oplossingen, waarin een warmtepomp de hoofdrol speelt, zijn alleen geschikt voor goed geïsoleerde woningen. Anders rijzen de kosten voor verwarming de pan uit.

De gasleidingen die in ons hele land onder de grond liggen gaan trouwens niet per definitie verdwijnen. Zo zijn er plannen om de leidingen te gebruiken voor groen gas, dat ontstaat bij het verbranden van biomassa (zoals groenafval). Nederland heeft bovendien de ambitie om waterstofland te worden: met waterstof kan energie uit windmolen- en zonneparken worden omgezet in warmte die via de oude gasleidingen bij ons aan huis wordt afgeleverd.

In een aantal gemeenten in Nederland zijn inmiddels proeftuinen om te onderzoeken en ervaren wat het betekent om woningen en wijken aardgasvrij te maken. De uitdaging zit vooral in de bestaande bouw: het is een flinke puzzel om voor elke woning te bepalen wat de beste gasloze optie is. Warmtepomp, aardwarmte, pelletkachel? Elke techniek heeft voor- en nadelen.

Bewoners staan meestal ook niet te springen om voorgoed afscheid te nemen van de cv-ketel. Het is namelijk best een gedoe om de alternatieven — zoals een warmtepomp, al dan niet in combinatie met zonnepanelen — te (laten) installeren. Ook de kosten liegen er niet om: die kunnen oplopen tot enkele tienduizenden euro’s per woning. Er zijn overigens subsidieregelingen om de investeringen deels te bekostigen, maar bereid je wel even voor op een uitdagende speurtocht om te ontdekken of die van toepassing zijn op jouw situatie.

Op dit moment kunnen huizenbezitters, huurders en woningverhuurders niet worden verplicht om de cv-ketel de deur uit te doen. Daarom richt de ontwikkeling van aardgasvrije wijken zich vooral op nieuwbouwprojecten en gebouwen die in het bezit zijn van woningcorporaties. Zo is alle nieuwbouw in Amsterdam in principe gasloos. Huizen in het Schilderskwartier in Woerden zijn inmiddels van het gas af: de sociale huurwoningen zijn tijdens een ingrijpende renovatie voorzien van zonnepanelen en een warmtepomp. Ook in buurten in onder andere Rotterdam, Houten en Diemen zijn gasloze woningen te vinden.

2] Wanneer is mijn huis gasloos?

Jaarlijks wordt in ruim 350.000 huizen in Nederland de cv-ketel vervangen. Dat is dus een voor de hand liggend moment om de overstap naar gasloos wonen te maken. Aangezien er zo’n 7,7 miljoen huizen in ons land staan, maakt de warmtetransitie op die manier niet echt vaart…

Daarom ondertekenden 31 gemeenten vorig jaar de Green Deal Aardgasvrije Wijken om de ontwikkeling te versnellen. De gemeenten selecteren elk een wijk die van het gas af gaat. Samen met bijna dertig partners verkennen zij welke oplossingen er mogelijk zijn. Dat levert inzichten op waarvan andere buurten en gemeenten van kunnen leren, is de gedachte.

Als huurder is het sowieso een kwestie van wachten totdat de cv-ketel de deur uit kan: de verhuurder bepaalt dat. Veel woningcorporaties zijn op dit moment druk bezig met verduurzaming en gaan dan ook — soms ondanks verzet van bewoners — met gasloze warmte aan de slag. Ook een groeiend aantal gemeenten maakt inmiddels plannen om buurten gefaseerd van het gas af te halen.

Met de nationale doelstelling om de gebouwde omgeving in 2050 klimaatneutraal te maken, wordt daar geen haast mee gemaakt: er gaat gerust een decennium of twee voorbij voordat je de cv-ketel kunt uitzwaaien. Dat heeft niet alleen te maken met de planvorming op gemeenteniveau, maar ook met bijvoorbeeld het dreigende tekort aan installateurs en andere vakmensen die de gasloze alternatieven gaan monteren.

3] Heeft gasloos wonen de toekomst?

Nederlandse huishoudens zijn goed voor een kwart van de CO2-uitstoot in Nederland. Met een gasloze woning kunnen we een flinke bijdrage leveren aan de Parijse klimaatdoelstellingen. Zo is de CO2-uitstoot van een woning met stadsverwarming tot wel 80 procent lager dan met een gasgestookte cv-ketel. De belofte is ook nog eens dat onze energiekosten zullen dalen. In veel gevallen is het nieuwe alternatief voor de oude cv-ketel namelijk een stuk zuiniger. Bovendien kijken veel initiatieven om van het gas los te komen direct naar renovatiemogelijkheden die de woning beter geïsoleerd maken, waardoor je energie bespaart. Als je zelf investeert in de overgang naar een gasloos huis duurt het wel even voordat je die kosten hebt terugverdiend. Maar je kunt natuurlijk wel direct genieten van het schone geweten dat je woont in een milieuvriendelijk huis.

Kortom, de ontwikkeling naar gasloos wonen lijkt niet te stuiten. Dat belooft mooie dingen voor het milieu en klimaat. Voor ons als bewoners is er nog wel wat werk aan de winkel voordat we comfortabel en betaalbaar van het gas af zijn. Maar we hebben zeker nog tijd om aan dat idee te wennen…

Vond je dit een fijn artikel? Vergeet dan niet te ‘klappen’ hier links, zodat zoveel mogelijk lezers dit artikel tegenkomen.

Interessant? Lees dan ook: ‘Millennials vinden zichzelf heel ‘groen’, maar zijn ze dat ook?’.

Moneyou Magazine

Vond je dit een fijn artikel? We hebben nog veel meer van dit voor je. Van praktische artikelen over de huizenmarkt tot prikkelende stukken over virtual reality. En alles ertussenin. Lees lekker verder in ons Moneyou Magazine.