Ben jij een “ik” of een “wij — van www.rnw.nl

Het is een vreemde vraag, misschien: ben jij een ‘ik’ of een ‘wij’? Want een Nederlander zal bijna altijd antwoorden met: waar heb je het over? Natuurlijk ben ik een ‘ik’! En in Nederland is dat ook zo — men wordt opgevoed of ‘geprogrammeerd’ door de omgeving om zichzelf te vertegenwoordigen en voor zichzelf te zorgen. Dit noemen we een individualistische samenleving.

Maar verreweg de meeste culturen in de wereld zijn collectivistisch. Dat wil zeggen dat men denkt in termen van ‘wij’. Je maakt deel uit van een groep die je vertegenwoordigt en waar je loyaal aan bent. In ruil zorgt de groep voor jou.

De kans is dus groot dat jij je bevindt in een land dat aanzienlijk collectivistischer is dan je gewend bent. Alleen de Angelsaksische culturen zijn meer individualistisch dan Nederland.

Het Nederlandse individualisme
Hoe uit het individualisme zich in het gedrag van Nederlanders? Wij zien een aantal kenmerken:

• kinderen leren dat ze de waarheid moeten vertellen, ook als deze pijnlijk is;
• eerlijk en integer zijn = zeggen wat je denkt, ook al is de ander het niet met je eens;
• de relatie tussen werknemer en werkgever is contractueel;
• managen betekent leidinggeven aan individuen;
• privacy wordt sterk gewaardeerd en bewaakt;
• wetten en rechten moeten voor iedereen hetzelfde zijn — voorkeursbehandeling = taboe, corruptie;
• de taak gaat vóór persoonlijke relaties.

Individualisme (IDV)

Collectivisme
Maar hoe uit een collectivistische cultuur zich in gedrag? (klik op de kaart om het te vergroten*) Wat zijn daar de drijfveren en verwachtingen? Een aantal kenmerken:

• kinderen leren denken in termen van ‘wij’;
• integriteit = de groepsharmonie bewaren en directe confrontatie vermijden;
• de relatie tussen werknemer en werkgever is moreel — ongeveer zoals een familieband;
• het privéleven is ondergeschikt aan het groepsleven;
• men geeft een voorkeursbehandeling aan leden van de groep;
• persoonlijke relaties gaan vóór de taak.

Tips
Tot slot een paar tips voor Nederlanders die zich in een land bevinden dat collectivistischer is dan Nederland:

In de sociale sfeer:

• Tel tot 10 (of in ieder geval tot 3!) voordat je een eigen mening geeft die niet overeenkomt met die van je luisteraar(s). Je kunt namelijk onbewust gezichtsverlies — voor de ander en jezelf — veroorzaken.
• Herken dat het voor anderen vaak moeilijk is, zeker in een groep, om voor zichzelf als individu op te komen. Sterker nog, daar gaat het helemaal niet om — het is veel belangrijker de groepsharmonie te waarborgen.
• Accepteer dat voorkeursbehandeling geven aan je eigen groepsleden ‘normaal’ is.
• Ontwikkel je eigen ‘antennes’ — leer tussen de regels door te lezen. Wat wordt er niet gezegd, maar wel bedoeld?

In de zakelijke omgeving:

• Neem de tijd om aan de relatie te werken. Dit voelt soms als tijdsverspilling of zelfs omkoperij (diners, uitjes, relatiegeschenken enz.), maar is een onvermijdelijk en noodzakelijk onderdeel van zakendoen.
• Als leidinggevende — kijk naar je overlegstructuren en werkvormen. Voor een Nederlander is het makkelijk en zelfs prettig je eigen mening of feedback in een groepssituatie te geven. Voor collectivistische culturen geldt dat niet. Creëer dus informele één-op–één-momenten (bij het koffieapparaat, na afloop van een vergadering, teleconferentie enz.), waar mensen hun mening veilig kunnen uiten zonder risico van gezichtsverlies voor de groep.
• Kijk naar je communicatiestijl in e-mails etc. Hoe taakgericht en direct is je boodschap? Probeer je bericht (de taak) te ‘verpakken’ in relatiegerichte communicatie.

Gepubliceerd op : 1 maart 2012–9:30 am | door Candida Snow via www.rnw.nl