Bir Jean-Léon Gérôme Klasiği
1.1- Jean-Léon Gérôme Kimdir?
Zamanın en parlak sanat öğrencilerinden biri Jean-Léon Gérôme’di(jin leyon jeyomey). Jean-Léon Fransa’nın küçük bir şehri olan Vesoul, Haute-Saône’da doğdu. Genç yaşlarında iken, büyük ressam Paul Delaroche’dan kısa bir süre eğitim aldı. Floransa, Roma, Vatikan, Pompei gibi zamanın büyük yapılarının olduğu şehirleri gezdi, fakat buralar onu etkilemedi. 1844 yılında Paris’e tekrar geri döndü. Dönüşünde ise içinde yanan ateş ile “Charles Gleyre” resim atölyesinde çalışmaya başladı. İlk resimden itibaren çeşitli ödüller kazanmaya başladı. Üstelik ilerleyen yıllarda Fransa’nın ünlü sanat eleştirmeni Théophile Gautier tarafından destek gördü. Birçok badireler atlattığı gibi birçok ödül almayı da başarmıştır. Ne yazık ki birçok sanatçı gibi kendisi de 10 Ocak 1904’te sanat atölyesinde hayatı son buldu. Vefatına birçok politikacı, yazar ve ressamın katılması onun ne kadar toplumun derinliklerine işlediğinin bir göstergesidir.
1.2- Ecole des Beaux-Arts
Dönemin en seçkin sanat okullarından biri. 1671'de Paris’te Louis XIV’in bakanı Jean-Baptiste Colbert tarafından kuruldu. Ecole Des Beaux-Arts , rekabete dayalı bir seçim ile okullara öğrenci alımı yapmaktaydı. Okul yönetimi tarafından öğrencilere resim, heykel, mimari ve gravür eğitimi verildi; 1968'den beri mimarlık sanatı icra edilmemektedir. (Halı Tüccarı tablosu bu sanat okulunun salonuna onurlandırılmıştır.)
1.3- Tuval üzerine yağlı boya
Jean-Léon Gérôme, Delacroix gibi kendisi de Kuzey Afrika ve Orta Doğu’ya çeşitli seyahatler gerçekleştirdi. Kahire’deki halı tüccarı eseri ise bu dönemlere aittir. Eserin yılı 1887 olarak kayıtlara geçmiş. Kahire’yi ise 1885 yılında ziyaret ettiği tahmin edilmekte.
Büyük oryantalist olan sanatçılardan Gérôme’nin eserlerinde Türk dokuması tasvirlerine rastlamak mümkündür. Günümüzde ise tablo “Minneapolis Institute Of Arts’da” sergilenmektedir.
Bu eserin hatırlanma üzerine çizilmesinden ötürü gecikmiş bir eser diyebiliriz. Lakin tabloyu sanat çevrelerinde abartı bir resmetme olarak izah edenler de vardır. Kimi çevreler İran halısı kimi çevreler ise Türk halısı olarak nitelendirmekte.
Tablo adını hikayesinden almıştır. Görüldüğü üzere bir halı tüccarının halı pazarında halıların satışını anlatmaktadır. Halının arka planda olmasına rağmen tabloda öne çıkan daima halı olmuştur.
“Oldukça büyük ebatlı olduğu anlaşılan halı tasvirinin beyaz renkli orta alanında, XVII. yüzyıl klasik devir Uşak halılarında olduğu üzere salbekli iri bir madalyon yer almaktadır. Günümüzde Afyon Başmakçı ve Heriz halıları ile de benzerlikler gösterir”
Genel itibariyle baktığımızda Jean-Léon Gérôme XIX. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı coğrafyasını gezmiş ve dönemin halı motiflerinden etkilenmiştir. Etkilendiği halıları ise tablolarında işlemiştir.
Rönesans ressamlarıyla başlayan bu halıcılık tasviri XIX. ve XX. yüzyılda da devam ettiğini Jean-Léon Gérôme sayesinde anlayabilmekteyiz. Elbette bu tür tasvirler rastgele olmamakla beraber bir hayranlık sonucu ortaya çıktığını söylemek gerekir.
Yararlı linkler & Notlar
Dipnot: Bu tablo üzerine yazılarımı İngilizce kaynaklardan aldım.
Eserin İngilizce adı: The Carpet Merchant.
- Eseri çok yakından incelemek isteyen arkadaşlar olacaktır. Tablonun üzerindeki en küçük desenlere kadar bakmak için bu linkten gidebilirsiniz.
- Bu tablo hakkında yazılmış kitap isteyenler için link
- Son olarak Ösym’nin sitesinde konuyla ilgili tez bulunmaktadır.
Podcast| Youtube | Slack | Facebook | Twitter | Instagram | Kodcular
