D. Scouts’tan İlk Neden İlkesinin Varlığını Kanıtlama
Aquinas’ın Tanrı’nın varlığına ilişkin sunduğu delillerinde ki hatalar ancak o öldükten sonra felsefe camiası tarafından dikkat çekmiştir. Onu eleştirenler arasında pek cüretkar Duns Scouts bulunmaktadır.
Dun Scouts, Kafirlere Karşı eserinde ilk nedenin varlığını kanıtlamak için nedensellik kavramından faydalanır. Uzay-Zaman koordinatları arasıda var olan bir şeye sahip olduğunuzu düşünün. Bu düşündüğünüz şey belirttiğim gibi gerçek olmasına da gerek yok, bu şey zihninizde tasarladığınız bir kavram veya zihin ürünü bir şey olabilir. İlk neden ilkesi, düşündüğünüz şeyin var olmasına neden olan şey nedir? Sorusundan türer. Çünkü bir şey bu şeye neden olmuştur. Hiçbir şey kendi oluşuna kendisi sebep olamaz. Örneğin, bir şeye A dediğimizi düşünelim. A’ya herhangi bir şey neden olmuş mudur? Eğer yanıtınız olmamış yönünde ise A ilk nedendir. Eğer bir şey neden olmuşsa bu şeye B diyelim. Aynı süreci B için de tekrarlayabilir miyiz?
Scouts iki tür nedensel dizi arasında ayrım yapar. Bunlardan birine “özünde düzgün” diğerine “tesadüfi düzgün” adını verir. Scouts, hepsi birbirinden geri giden tesadüfi dizilerin olasılığını reddeder. Bu tür dizeler tesadüfidir. Yani bir baba ya da anne oğlunun nedeni olabilir ama torunun nedeni olamaz. Özünde düzgün dizelerde ise A yalnızca kendisinden sonra gelen B’nin nedeni olarak kalmaz C’nin de nedenidir. Buradaki ince çizgi A’nın B’ye, C’nin ilk nedeni olma imkanı vermiş olmasıdır.
Scouts’un tüm bu ilk nedeni bulma çabaları Tanrı’nın varlığına dair kanıt olarak sav ortaya çıkartma çabasıdır. Duns Scouts’un ilk neden görüşünün en önemli zayıf tezi, neden tek bir sonsuz ilk nedenin yerine sonlu bir ilk nedenlerden bahsedilmiyor?
KAYNAK
Antony Kenny, Medieval Philosophy.
