Gedachten over toekomstbestendig sociaal werk onderwijs: mend the gap? Onderwijs Innovatie MWD

Opleiden voor de arbeidsmarkt van de toekomst is complex. De toekomst is moeilijk voorspelbaar, hooguit voorstelbaar. Veranderingen gaan snel en de werkomgeving voor hoog opgeleide professionals is complex.

Met deze gegevens is de HAN opleiding MWD enige tijd bezig met het vormgeven van toekomstbestendig sociaal werk onderwijs. Bewust spreek ik van Sociaal Werk onderwijs, omdat toekomstbestendigheid een meer integrale blik op Sociaal Werk vraagt met de internationale missie van Social Work als basis.

Daarin is de uitdaging voor ons duidelijk: een duurzame leeromgeving creëren waarmee we samen met partners (overheid, professionals, studenten, kenniscentra, burgers) zorg dragen voor onderwijs en onderzoek dat bijdraagt aan beroepsinnovatie met als ‘uitkomst’ een gezonde samenleving met gezonde burgers. We gebruiken daarbij het nieuwe gezondheidsconcept van Huber e.a. (2011): het vermogen van mensen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van fysieke, emotionele en sociale — inclusief materiële (zie ook Verharen, 2015) — uitdagingen van het leven.

Toekomstbestendig sociaal werk onderwijs: hoe richten we dat in? Enerzijds door te kijken naar de geschiedenis van het sociaal werk en door erop te vertrouwen dat daarin een relatief stabiele basis van noodzakelijke (methodiek)kennis, vaardigheden en attituden besloten ligt die in het onderwijs vrij ‘klassiek’- instrumenteel aangeleerd wordt. En anderzijds door nauw samen op te trekken met het werkveld en kenniscentra. Door samen de complexiteit (‘wickedness) van het werk te erkennen, (leer)vragen te articuleren en door deze vragen als vertrekpunt te nemen voor leren en experimenteren. Door van werkprocessen leer- en onderzoeksprocessen te maken en andersom. En door hiermee ‘change agency’ te stimuleren bij alle actoren.

Deze werkwijze, die we ‘professionele leergemeenschappen’ noemen, zorgt voor een shift van aanbodgericht onderwijs ontwerpen naar vraaggericht ontwerpen. Met deze shift houden we het onderwijs flexibel, gericht op leven lang leren én maken we het mogelijk om aan te sluiten bij regionale (onderzoeks)agenda’s. Zoals mijn collega Paulien Taken mooi zegt: We openen onze onderwijsdeuren!

Met open onderwijsdeuren wordt docentschap anders dan traditioneel ‘meesterschap’. Want, wie is eigenlijk de beste meester? Meesterschap ligt volgens ons besloten in netwerken: connecties tussen mensen, inhouden, disciplines, contexten en alle verbindingen daartussen. Cocreatie dus! De docent als netwerkprofessional die de kunst verstaat van verbinden. En is dat niet meteen ook de essentie van sociaal werk? Het verbinden van mensen, het benutten en ontplooien van ieders talent gericht op empowerment. Niet ‘over’ mensen leren, maar met mensen. Het aloude ‘teach what you preach’ blijft actueel en daaraan voegen we een nieuwe gerichtheid toe: mend the gap!