Gezond samenleven in een lerende regio voor Sociaal Werk

In mijn eerdere blog ‘Gedachten over toekomstbestendig sociaal werk onderwijs’ noemde ik een aantal vraagstukken voor welke het Sociaal Werk onderwijs opgesteld staat, zoals:

• Dynamiek & complexiteit van maatschappelijke opgaven en bij gevolg de handelingsverlegenheid van professionals als ook van docenten (wie weet het??)
• Kwalificeren versus de noodzaak van leven lang leren, uitproberen en innoveren
• Leren in homogene groepen versus het belang van diversiteit en cocreatie bij het aanpakken van maatschappelijke opgaven/’wicked’ vraagstukken
• Een moeizame verbinding onderzoek & onderwijs (UAS), terwijl hbo professionals als onderzoekers in actie nodig zijn: van ‘instrumentele aanpakker’ naar ‘professionele vernieuwer’
• Het moeilijk ‘bruikbaar’ maken van expertise van jonge mensen, zoals nieuwsgierigheid en netwerkskills
• Een onderwijsorganisatie en wetgeving gebaseerd op ‘predict and control’ en de remmende werking daarvan op innovatie (‘sense and respond’)

Oplossingsrichtingen voor deze vraagstukken zitten volgens mij besloten in combinaties van:

a. leven lang (actie)leren, zoals SER voorzitter Mariette Hamer onlangs in een interview met Science Guide refereerde aan de noodzaak om kinderen op te laten groeien met het besef dat “leren net zoiets is als eten en drinken”.

b. innoveren, de andere kant van de medaille van ‘leren’, volgens de kenniskring innovatiemanagers mbo in de laatste uitgave van Dimensies, maart 2016.

c. designdenken, om de brug te slaan tussen leren en innoveren via onderzoek in cocreatie (zie ook het blog van mijn collega Paulien, designdenken als (ver)wondermiddel??).

Als onderwijsinstelling zijn wij sterk in het ontwerpen van leerprocessen en in het aanleren van onderzoeksvaardigheden t.b.v. innovatie. Grote uitdagingen voor ons zijn het integreren van onderzoeksprocessen en onderwijs-/leer- en ontwerpprocessen én het inzetten van onze kwaliteiten in de samenleving, ‘over de muren van onze onderwijsinstelling heen’, in het kader van leven lang leren. Mét, voor en door professionals, onderzoekers, overheden, burgers, marktpartijen en — uiteraard — onze gebruikelijke doelgroep studenten.

Kenniscentrum Publieke Zaak en de opleiding MWD hebben de handen ineengeslagen om deze uitdagingen op te pakken. Een weergave van onze ambities:

Naar een lerende regio voor Sociaal Werk
Kenniscentrum Publieke Zaak en de opleiding MWD/Sociaal Werk verbinden onderzoek en onderwijs met het oog op een lerende regio voor sociaal werk. We stellen ons op als partner in opleiden en onderzoek, zowel voor het formele onderwijs als voor het informele leren (beroepspraktijk). We vertalen reële opgaven in ‘werk’ en maatschappij met alle betrokkenen naar onderzoek en onderwijs.

Wenkende perspectieven daarbij zijn:

· leven lang lerende, wendbare en goed geprofileerde sociaal werkers als onderzoekers in actie;

· een regio van intensieve kenniscirculatie op gebied van sociaal werk, waarin sociale innovatie onderdeel is van het actorschap van (junior en senior) sociaal werkers;

· open onderwijsdeuren en vervagende grenzen tussen sociaal werk onderwijs, onderzoek en praktijk in de regio; projectmatig onderwijs in cocreatie.

Via onderwijsvernieuwing vanuit een netwerkoriëntatie
We benutten de transitiefase van vier opleidingen in sociaal werk naar één bachelor Sociaal Werk als vliegwiel voor vernieuwing van onderwijs én voor de ontwikkeling van een geïntegreerd perspectief in onze regio op onderwijs en onderzoek in relatie tot leven lang leren, innoveren en transformeren.

Belangrijke opgave is om onderwijs te gaan beschouwen als cocreatief ontwerponderzoek (design) naar oplossingsrichtingen voor complexe maatschappelijke opgaven. Dit vraagt om paradigmashifts op allerlei niveaus. Een greep hieruit:
- een onderwijslogistiek gebaseerd op ‘sense and respond’ naast ‘predict and control’;
- een docent als ontwerp- en leercoach naast expert;
- een lerende / (junior en senior)professional als producent naast consument

Lerend op avontuur
We zijn reeds op weg om gestalte te geven aan een lerende regio voor sociaal werk, meer of minder expliciet. Diverse initiatieven (good practices) zowel vanuit het kenniscentrum PZ, als andere kennis- en expertisecentra én vanuit de opleidingen in sociaal werk en daarbuiten, dragen hieraan bij. Het feit dat we deze ambitie nu gezamenlijk expliciteren geeft aan dat de initiatieven naar meer smaken en dat deze wat ons betreft katalysator zijn voor onderwijsvernieuwing van Sociaal Werk.

We gaan verder met gezamenlijke initiatieven om onze ambitie te oefenen en we leren hiervan (actie-onderzoek) om op te schuiven naar de gewenste situatie. We maken exemplaren én visie/ambitie zichtbaar. We beginnen met de partners Publieke Zaak en opleiding MWD (kwartiermakers voor een lerende regio op gebied van Sociaal Werk). We verbreden met iedereen die onze ambitie deelt en die zich in wil spannen om deze ambitie mee te ‘maken’. We beschouwen dit als een beweging naast de projectstructuur voor de Sociaal Werk opleiding en we zoeken naar synergie.

Wie gaat er mee op pad??
Eerstvolgende stappen zouden kunnen zijn:

• Regionale leeragenda formuleren met leervragen en opgaven voor sociale professional en studenten sociaal werk die richtinggevend is voor Sociaal Werk onderwijs, informeel leren en onderzoek
• Gezamenlijk sociale innovatieprocessen aanjagen met oog op een gezonde samenleving met gezonde burgers
• Vertaalslag zoeken van sociale innovatieprocessen naar formele en informele curricula, via onderwijs- en werklogistiek

Meld je als je onze ambitie deelt, als je hieraan bijdraagt of wilt gaan bijdragen!