Denkloos kijken

De middag was aangebroken. De mier en de vlinder zaten op het hek.

“Waarom zijn er zo vaak verschillen van mening?” vroeg de mier. Hij hield een stuk kaas vast. Er stond geen wind.

“Dat komt” zei de vlinder, “omdat we állemaal denken dat wij de echte wereld zien. Maar dat is niet zo. En daar ontstaan steeds problemen.”

Hij ging staan.

“Er is één wereld, en daar leven we in. Met z’n allen. In theorie zouden we die allemaal op precies dezelfde manier kunnen ervaren. Als we objectief waren. Zonder oordeel. Neutraal. Als we keer op keer zonder voorgeschiedenis of kennis alles wat we zien zouden kunnen beleven op het moment zelf, precíes zoals het is.”

Hij wees naar de lucht. “Maar daar gaat het fout: dat kunnen we niet. We kunnen de wereld nooit meer bekijken als het enorme wonder dat het is. We zien ‘m als optelsom van objecten die we denken te kennen uit het verleden, en waar we allemaal een heel eigen mening over hebben. En dus is die optelsom voor iedereen anders. We kunnen niet meer denkloos kijken.”

Hij sloot zijn ogen.

“We zíen niet, maar we dénkzien.”

Hij draaide een rondje.

“Kijk maar eens om je heen. Er is een wolk.” Hij wees naar de lucht. “Er zijn bomen. Daar is het meer. De zon schijnt.” Hij wees en wees en wees, vloeiend en duidelijk. “Allemaal heel simpel, op zich. Allemaal dingen die jij ook kunt zien. Maar.. wel alleen op jouw manier. Jij ziet jouw wereld!”

De mier keek om zich heen. Hij zag het allemaal. Natuurlijk.

Iederéén zag toch al die dingen?!

“Als jij naar een wolk kijkt, bijvoorbeeld, zie je waarschijnlijk nooit meer het wonderlijke vluchtige object dat ergens in de lucht hangt, maar gewoon, ja, een wolk. Of je denkt bij die wolk automatisch aan regen. Of bijvoorbeeld gewichtloosheid. Of schaduw. Misschien zelfs aan de afwézigheid van zon. Of gewoon alleen maar ‘wit’. Maar als je er ooit een gezien hebt, is een wolk vanaf dat moment nooit meer een wolk die zomaar wolkt. En dat geldt voor álles om je heen wat je aanschouwt. Echt alles. Want je kent het al, hebt het eerder gezien, en dus kijk je er gefilterd naar. Ongeïnteresseerd, eigenlijk. Of onbewust. Bij alles heb je altijd je ideeën al klaar, samen met wat extra meningen en voorkeuren. Dat zit ingebakken en gaat helemaal vanzelf.”

Hij keek de mier indringend aan.

“Je ziet wat je denkt dat je ziet, en dat wordt je werkelijkheid. En heel vaak is die anders dan de mijne.”

Hij wees naar het stuk kaas dat de mier vasthield.

“Kaas” zei hij. “Dat is niet zomaar een object, of een of ander stuk eten. Kaas is een bepaalde etensvorm die je wel of niet lekker vindt, met een zekere kleur die je wel of niet aanstaat. Als je honger hebt kun je er héél veel zin in hebben en zie je de fijnste kaas ter wereld; heb je net tien taartjes op, dan past-ie er nooit meer bij. Dan is het ineens een zware, vette, onaantrekkelijke kaas. Ook al is het precíes hetzelfde stuk.”

De mier keek naar de kaas. Best een raar ding eigenlijk. Hij had ineens niet zo’n trek meer. De vlinder vertelde verder.

“De kaas die ik zie, is nooit de kaas die jij ziet. Ook al is het op zich dezelfde, die éne kaas. En dat werkt voor alles zo. Onze wereld is de ervaring in ons hoofd, onze innerlijke kennismaking met de objecten.”

Hij keek naar de lucht. Zijn ogen fonkelden.

“In de praktijk gaat het nooit om wat we zien, maar om de erváring van wat we zien. Elk onderdeel van de wereld kaatst onze vooroordelen en meningen erover terug. En omdat we allemaal zéker weten dat wat wij zien exact is zoals het écht is, krijgen we ruzie, en meningsverschillen. Over die uiteenlopende ideeën over dingen, die we ons gewoon niet meer realiseren. We vergeten dat we dan wel in één wereld leven, maar stuk voor stuk onze hoogstpersoonlijke, eigen ervaring ervan hebben.”

De mier dacht na. Hij begreep het wel een beetje.

Toen gingen ze denkloos van de heuvel rollen.