‘धर्मदूत’य् पिदंगु नेपालभाषाया च्वसुधलः

Kashinath Tamot
Nepalmandal
Published in
19 min readMar 4, 2018
A cover of Dharmaduta Magazine

‘धर्मदूत’य् नेपालभाषा

१. ‘धर्मदूत’ महाबोधि सभा, सारनाथ ने॰सं॰ १०५५ स्वांयापुन्हिनिसें पिदंगु हिन्दी लय्पौ खः । श्रीलंकाया देवमित्र धर्मपाल (ने॰सं॰ ९८४–१०५३) महाबोधि सभा संस्थापन यागु खः । सभा मे ३१, १८९१ स संस्थापन जुयाः थुकिं ई॰ १८९२ निसें ‘महाबोधि’ अंग्रेजी लय्पौ पिकयावं च्वंगु दय्कं हिन्दी पाठकतय् निंतिं ‘धर्मदूत’ पिकाःगु खः ।

२. हिन्दी ‘धर्मदूत’या नेपालय् मू ग्राहक नेवाःत खः ।

३. ‘धर्मदूत’ या दँ ६ ल्याः १ थ्यंल्याः ५९ (वि॰सं॰ १९९७ चैत्र) ने॰सं॰ १०६१ चिल्लानिसें नेपालभाषा च्वनाः पिदन । अनंलि न्हय्दँत्या दँ १३ ल्याः ७ थ्यंल्याः १३९ (१०६८ यंला) तक नेपालभाषा च्वना ‘धर्मोदय’ (पिकाःगु १०६७ कौला) यात पाःब्व लःल्हात ।

४. ‘धर्मदूत’य् ३६म्ह च्वमितय् १२७पु च्वसु पिदंगु दु ।

(काशीनाथ तमोट “मोतिलक्ष्मी उपासिका व ‘धर्मदूत’य् नेपालभाषा”, नेपाल (ऋतुपौ) दँ ३७, थ्यंल्याः ४७÷११०८ वर्षा, पौ ६४–६५ पाखें ल्ह्यया)

च्वसु धलः

विषय च्वसु ल्याः

१. पद्य १–३७

२. गद्य

२.१. भावनात्मक अभिव्यक्ति ३८–६२

२.२. जीवनी प्रसङ्ग ६३–७९

२.३. धार्मिक महत्वबोध ८०–१०४

२.४. सूत्र व्याख्या १०५–१२३

२.५.खँल्हाबल्हा १२४–१२७

३. विविध

३.१. सफू म्हसीके १२८–१३५

३.२. बुखँ व सुचं १३६–१५३

३.३ हिन्दीं बुखँ व सुचं १५४–१६९

३॰४॰ नेपालीं विज्ञापन १७०–१७३

१. पद्य

१. अमृतानन्द, भिक्षु — आवश्यक विचार, ८ः७ ः८८ (२००० आश्विन), पौ १२७–१२८ । मनुष्य जन्म, जन्मभूमि,

धर्मबारे विचाः याय्माःगु खँ कनातःगु ।

२. ,, — जिगु वन्दना, १२ः१–२ः१२५–१२६ (२००४ भाद्र) पौ ८३ । भगवानया थीथी जन्मया विशेषताबारे ।

३. ,, — त्रिशरण, १२ः९–१० १३०–१३१(२००४ मार्ग–पौष), पौ १५७ ।

४. ,, — साहित्य जीवन, ९ः८ः१०० (२००१ कार्तिक), पौ ७७ । “ स्वदेशवासी दाजु मेजु विद्या ब्वना दिये

माल ।।धु।। ÷आखल ब्वंका मदिगूलिं, साहित्य मसिया ओन साहित्य–धर्म तनावंगु झीगु,

छिक्पिसं सियेके माल ।।॰॰॰॰॰॰”

५. उपासक, श्रीप्रसाद (कालिम्पोग) — श्रद्धा दयां छु यां ?, ८ः९ः८९ (२००० मार्ग), पौ १६५ । हिंसा याना पूजां, उपासना

याइगुया निन्दा ।

६. उपासक, सिद्धिरत्न–शोक, १०ः१–२ः१०३–१०४ (२००१ चैत्र–वैशाख), पौ १५ । संसारय् विभिन्न कारणं शोक जुइगु खँ ।

७. ,, — सन्तान, १०ः३ः१०४ (२००१ जेठ), पौ २३ । सन्तान पालन याय्त अर्थ, आरोग्य माःगु आदि खँ ।

८. एम॰ लक्ष्मी — चित्तपक्षी, ८ः११ः९१ (२००० माघ), पौ १९४ । चित्त व पञ्च इन्द्रिय व स्त्री शिक्षाबारे ।

९. ,, — चिन्ता, ९ः३–४ः९५–९६(२००१ जेष्ठ– आषाढ), पौ ५२ । ‘चित्त’ दाजु व ‘चिन्ता’ केहेँया खँल्हाबल्हा।

१0. कंसाकार, दिल्लीमान — धर्मराज स्तोत्र, ९ः११ः१०३ (२००१ माघ), पौ ८९ । बुद्ध भगवानयात माया जालं पार याना बीत इनाप ।

११. काव्यप्रिय — चल्ति, ८ः१–२ः८२–८३ (२०००चैत्र–वैशाख), पौ ५३ । वैशाख पुन्हिया महत्वबारे ।

१२. प्रज्ञा — बौद्ध शिशु प्रतियत्ति, ७ः८ः७७ (१९९९ कार्तिक) पौ १४७–१४८ । मस्तय्गु भाषां बौद्ध आचरण

यायेधकाःकनातःगु ।

१३. ,, — लोके च्याता प्रकारया व्यक्ति दु, ७ः७ः७६ (१९९९ आश्विन), पौ १३२ । बाल अग्र साधारण, महा, माद,

हीन, श्रुत व छेक प्रज्ञाया लक्षण कनातःगु ।

१४. महाप्रज्ञा, भिक्षु — अभ्यन्तर पूजा, ८ः८ः८८ (२००० कार्तिक), पौ १५० । पिनेया वस्तुं मनं पूजा याय्गु बांलाः धकाः कनातःगु ।

१५. ,, — भिक्षु जुया वने त्यल, ९ः३–४ः९५–९६ (२००१ ज्येष्ठ–आषाढ), पौ ४६ । च्वय् शीर्षकया

छ्यंधुवा यानाः अनित्यता, माया, तृष्णाया खँ कनातःगु ।

१६. ,, — मनयात म्हसीकि, ८ः५ः८६ (२००० श्रावण), पौ १०१ । मनयागु विशेषता क्यनातःगु ।

१७ ,, — संगीत प्रताल, १०ः१–२ः१०३–१०४ (२००१ चैत्र–वैशाख), पौ १ । खुध्वःया कविता ।

१८. वज्राचार्य, गुणरत्न — मार वोगु, ९ः १–२ः९३–९४ (२००१ चैत्र–वैशाख), पौ ४२–४३ । मारया म्ह्याय् रागिनी

अनेक कुतः याना नं त्याके मफुम्ह बुद्धयागु प्रशंसा ।

१९. वज्राचार्य, ज्ञानरत्न(प्रेषक) — प्रज्ञापारपिमता स्तोत्र, ६ः१०–११ः६८–६९ (१९९८ पौष–माघ), १०२–१०३ ।

प्रज्ञापारमिता देवीया स्तुति चिनातःगु च्यापु सिलः ।

२०. ,, — बुद्ध गीत — राग वसन्त, ११ः१–३ः११३–११५ (२००२ चैत्र ज्येष्ठ), पौ ४६ । बुद्ध लुम्बिनीबिज्याःगु खँ ।

२१. वज्राचार्य, परामानन्द — झीसं छां स्वयमज्यु ?, १२ः१–२ः१२५–१२६ (२००४ भाद्र), पौ ८६ । शास्त्रसम्बन्धी थीथी बिचाः खँ ।

२२. शाक्य, हर्षरत्न — भिंगु मार्ग ल्यये, १३ः१–२ः१३४–१३५ (२००५ चैत्र–वैशाख), पौ ३८ । मांबौपिसं कंगु भिंगु लँय् वनेगु सल्लाह ।

२३. शाक्यवंश, आनन्द — करूणामय, ९ः१२ः१०४ (२००१ फागुन), पौ ९६ । “करूणामय प्रभु करुणां व स्वव रे ।।धु।।”

२४. शाक्यानन्द, भिक्षु — जय मङ्गल गाथा, ९ः१२ः१०४ (२००१ फागुन, पौ ९८ । भगवान् बुद्धं मार, यक्ष, किसि, गर्भिनी,

मिथ्या–साधु आदियात थःगु शक्तिं त्याकल, उकिं सकलसिगु मङ्गल जुइमा धकाः प्रार्थना यानातःगु ।

२५. शाक्योपासक, लालधन — विद्या प्रशंसा १३ः१–२ः१३४–३५ (२००५ चैत्र–वैशाख), पौ ३५–३६ । विद्याया महत्व कनातःगु न्यागू सिलः ।

२६. सुबोधानन्द, भिक्षु — नीच्याम्ह बुद्धपिनिगु नाम स्तुति, १०ः५–६ः१०६ (२००१ श्रावण–भाद्र), पौ ४५ । कवितात्मक ढंगं १॰ तण्हंकर २॰ मेधाङ्कर॰॰॰॰ २८॰ गौतम बुद्धया नां झ्वःलाका बियातःगु ।

२७. ,, — बुद्धोत्सव प्रार्थना, १२ः१–२ः१२५–१२६ (२००४ चैत्र–वैशाख), पौ ८१ । वैशाख पुन्हिया महत्वबारे ।

२८. ,, — बुद्धोपासक जू वने नु, ८ः१–२ः८२–८३ (२००० चैत्र–वैशाख), पौ ८१ ।”सुन्दर मूर्ति झी प्रभु भगवान दर्शन झीसं यां वने नु”॰॰॰॰॰

२९. ,, — बैशाख पुन्हिया दिन चर्या अनुस्मरण, १०ः१–२ः१०३–१०४ (२००१चैत्र–बैशाख), पौ१७ । स्वांयापुन्हिबले याइगु ज्याखँया म्हसीका ।

३०. ,, — मनोपदेश, ११ः१–३ः११३–११५ (२००२ चैत्र–जेष्ठ), पौ ३९ । दुर्मति मनयात नना बुद्धोपदेश पालन याय्त कनातःगु ।

३१. ,, — मार विजय, १० ः १०–१२ ः ११०–११२ (२००१ पौष–फागुन), पौ १८ । भगवान बुद्धं मार विजय याःगुली लय्ताःगु खँ ।

३२. ,, — सर्व सत्य सुखी ज्वीमा, ११ः१–३ः११३–११५ (२००२ चैत्र–जेष्ठ), पौ ४१ । बैशाख पुन्हिया बयान ।

३३. ,, — हिताहितया ज्ञान थ्वीकेगु, १२ः१–२ः१२५–१२६ (२००४ चैत्र–बैशाख), पौ ८१ । शील सत्यबारे ।

३४. हर्षरत्न — लोकपिंके प्रार्थना, ७ः५ः७४ (१९९९ श्रावण), पौ ९९ । धर्मयात याकनं म्हसीके माल धैगु इनाप ।

३५. ‘हृदय’ — थौं, १३ः१–२ः१३४–१३५ (२००५ चैत्र–बैशाख), पौ ३४ । बैशाख पुन्हिबारे ।

३६. ,, — प्रेमी सिद्धार्थ, १२ ः ५–६ ः १२६–१२७ (२००४ श्रावण–भाद्र), पौ १२२ । च्वाक्क पन्चिनं मूगु नायो॰॰॰॰॰॰॰॰(सुगत सौरभपाखें) ।

३७ ,, — राजारानी, १२ः९–१०ः१३०–१३१ (२००४ मार्ग–पौष), पौ १५७ ।”पलख लिपते शाक्यराजं॰॰॰”(सुगतसौरभपाखें)।

२. गद्य २॰१॰ भावनात्मक अभिव्यक्ति

३८. अमृतानन्द, भिक्षु — उन्नतिया लँ (च्वखँ), १२ः११–१२ः१३२–१३३(२००४ माघ–फागुन), पौ १७२–१७३ । बौद्ध मार्ग

ब्वनेगु व बौद्ध विद्यालय, पुस्तकालय, वाचनालय, औषधालय आदि दय्केगु खँ न्ह्यथनातःगु ।

३९. ,, — सत्पुरूष, ८ः५ः८६(२००० श्रावण), पौ ९८–१००; ८ः६ः८७ (२००० भाद्र),११५–११७ । सत्पुरूषया

धर्मया अभावं लोकय् अन्धकार दयावया च्वंगु खँ बाखं कथं दसु क्यनातःगु । छगू सिलः “झीगु छें

दुगु ग्रन्थपीं मूलगु जुक्कं मन्त दनिगु भतिभति स्वेमज्यू उकें ज्ञान जुल अन्त । (महाप्रज्ञा), पौ ११७ ।

४०. अश्वघोष, श्रामणेर — इर्ष्या दुम्हेसिनं छु मयायि ? ११ः८–९ः१२०–१२१ (२००२ कार्तिक–मार्ग), पौ ३८–३९ ।

भगवान् बुद्धया इलय् छम्ह सुन्दरी परिब्रजिकायात स्यानाः भिक्षु पिनिगु बदनाम याय्त स्वःगु खँ ।

४१. ,, — दान व लङ्का(च्वखँ), १२ः१–२ः१२५–१२६ (२००४ भाद्र), पौ ८७–८८ । लङ्काय् दान बीगु व नेपालय् पर्वपर्वय् ऐला त्वनीगु चलनया खँ ।

४२. ,, — प्रेम हे दुःख बिइगु खः, १०ः९ः१०९ (२००१ मार्ग), पौ ७२–७३ । भगवान् बुद्धं श्राबस्ती विशाखायात मतिनां हे दुःख जुइगु खँ उपदेश व्यूगु ।

४३. उपासक, डी॰आर॰ — तीर्थ वनेगु लँ (च्वखँ), ९ः१२ः१०४ (२००१ फागुण), पौ ९७ । बौद्धकथं न्याता तीर्थया लँय् (प्राणीयात मयाय्गु, आदि) व्याख्या ।

४४. ,, — सत्य(च्वखँ), ७ः६ः७५ (१९९९ भाद्र), पौ ११३–११४ । सत्यया महत्व व भगवान् बुद्ध व प्राप्त याःगु चर्चा ।

४५. एम॰ लक्ष्मी — उद्योग(च्वखँ), १०ः१–२ः१०३–१०४ (२००१ चैत्र–वैशाख), पौ १५–१६ । उद्योग सम्बन्धी खँ पाली, संस्कृत व नेपालभाषाया प्यंगू नीति श्लोक नं दसु क्यनाः न्ह्यथनातःगु ।

४६. ,, — लँ(बाखं), ९ः१–२ः९३–९४ (२००१ चैत्र–वैशाख); पौ ४०–४२) “थमं धंगु शील यातः अतिकनं परिशुद्ध ज्वीक पालन यागु थ्व हे निर्वाण यागु ‘लँ’ खः” (पौ ४२) धैगु खँ विहारय् वने त्यःपिं निम्ह उपासिका खँल्हाबल्हा न्ह्यथना तःगु ।

४७. चुन्दा, श्रमणेर(अनु) — सत्पुरूष धर्म, ११ ः १०–११ (+१२), १२२–१२३ (+१२४) (२००२ पौष–फागुन), पौ ५६–५७ । मेम्हेसित उपकार याइम्हेसित द्यवं नं गुहाली याइ धैगु बाखं ।

४८. पथिक — छाय् थें थथे ? (च्वखँ), ३ ः १–२ ः १३४–१३५ (२००५ चैत्र–बैशाख), पौ ३६–३८ । चित्तया स्वभावबारे वितर्क आशा, लोभ याय् मज्यूसां याय् वइगु जिज्ञासा क्यनातःगु ।

४९. प्रज्ञानन्द, भिक्षु — विचार मिखां स्वेगु, ८ः४ः८५ (२००० आषाढ), पौ ८६–८७ । उपासकपिसं ज्ञानं विचार यानाः पञ्च, अष्ट, दश–शील धारण मयाय्क चित्त विशुद्धि जुइमखु, जुइमखु, चित्त शुद्ध मजुइवं ध्यान, ज्ञान, प्रज्ञा प्राप्त जुइ मखुगु खं थ्वीकेत इनाप यानातःगु ।

५०. प्रधान, भुवनलाल — छगू प्रार्थना (च्वखँ), ९ः५ः९७ (२००१ श्रावण), पौ ५८–५९ । कुबिचार तयाः द्योया पूजा याइगु, नसा त्वनेगु त्वःतेत इनाप ।

५१. ,, — दुक्ख फुकेगु उपाय (च्वखँ), ९ः१–२ः९३–९४(२००१ चैत्र–बैशाख), पौ ४३–४५ । अहिंसा, मैत्री, भावना, तृष्णाया नाश इन्द्रिय निग्रह, आर्य सत्यया ज्ञान महत्व कनातःगु ।

५२. महानाम — शील, ६ः१ः५९ (१९९७ चैत्र÷–१९४१ अप्रिल), पौ ७–८ । शील शब्दया अर्थ व्याख्या न्ह्यथनातःगु ।

५३. महाप्रज्ञा — झीतः जक छा ल्यंका थकल, ७ः८ः७७ (१९९९ कार्तिक), पौ १४६–१४७) । भगवान बुद्धं बोधिसत्व जूगु इलय् मनूतय्त पार याइगु तर झी थःगु हे ज्याखँय् भुले जुया च्वनागुलिं ल्यंका थकुगु खः धैगु धापू कनातःगु।

५४. ‘यमि’, धर्मरत्न — जुग धर्म (च्वखँ), १३ ः १–२ ः १३४–१३५ (२००५ चैत्र–बैशाख), पौ ३४–३५ । न्हापा निसें यानातःगु न्ह्यागुं याय् मज्यू धका तर्क न्ह्यथना तःगु ।

५५. वज्राचार्य, परमानन्द — परोपकार (निबन्ध), १२ः७–८ः१२८–१२९(२००४ आश्विन–कार्तिक), पौ १४१–१४२ । परोपकारयात धर्मया छगू अङ्गकथं न्ह्यथनातःगु ।

५६. शाक्य, लालधन — गंगा स्नानया विजय (च्वखँ), १२ः११–१२ः१३२–१३३ (२००४ माघ–फागुन), पौ १७३–१७४ । गंगा स्नानं पाप छुटे जुइ धैगु विश्वास बारे । थुकिं म्हया खिति चुइकि तर मनया चुइकि मखु धैगुबारे।

५७. शाक्योपासक, प्रज्ञाधन — बुद्ध पूजा यागु सीकि, ७ः११ः८० (१९९९ माघ), पौ १७९–१८० । बुद्धयागु पूजा बौद्ध विधिकथं याय्माःगु खँ, कालिम्पोङगय् प्रज्ञाचैत्य महा–विहारय् भिक्षु महाप्रज्ञां कना बिज्याःगु विधि कनातःगु ।

५८. शाक्योपासक, लालधन — सत्संग हे स्वर्ग खः (च्वखँ), १२ ः ७–८ ः १२८–१२९(२००४ आश्विन–कार्तिक), पौ १४१ । सत्सङग व दुर्जनया परिणाम क्यनातःगु ।

५९. शाक्योपासक, हर्षरत्न — समय (च्वखँ), ९ ः ३–४ ः ९५–९६(२००१ ज्येष्ठ–आषाढ), पौ ४७–४८ । मनू जन्म दुर्लभ ई खः धकाः जुद्ध शमशेरया इलय् भिक्षु संघ अप्वःगु व यँय् किमाण्डोल व यलय् यँगोल विहा स्थापना जूगुली लय्ताः प्वंकूगु ।

६०. सुबोधानन्द, भिक्षु — अहिंसा (च्वखँ), १० ः ३ ः १०४ ? (२००१ जेठ) पौ २२–२३ । नेपाल–भारतय् पशुहिंसा याइगु व अहिंसाया आवश्यकता खँ ।

६१. ,, — भगवान् बुद्धया यथार्थवाद, १०ः७–८ः१०७–१०८(२००१ आश्विन–कार्तिक), पौ ७७–७८ । प्यंगू आर्य सत्यया व्याख्यां बुद्धधर्म निराशावादी मखु, यथार्थवादी धकाः पुष्टि यानातःगु ।

६२. ,, — सन्तानपिन्त, ८ः७ः८८ (२००० आश्विन), पौ १३२–१३३ । थः मस्तय् भिंकेगु व स्यंकेगु ज्या मांबौपिसं हे याइ धकाः दसु बियाः कनातःगु ।

२.२ जीवनी प्रसङग

६३. अनिरूद्ध, भिक्षु — वक्कलि महास्थविर (परिचय), १२ः९ः१३०–१३१(२००४ मार्ग–पौष), १५६–१५७ । भगवान्

बुद्धया ईयाम्ह श्रावस्तिया ब्राम्हणकुल उत्पन्न भिक्षुया परिच व नेपाःयापिं बौद्धतय्सं शीलपालनय् बः बिइ माःगु खँ ।

६४. अमृतानन्द, भिक्षु — अहिंसक जुजु(जातक बाखं), ९ः११ः१०३ (२००१ माघ), पौ ९०–९१ । ब्रम्ह–दत्त जुजुया काय् जुया बिज्याबलेया बोधिसत्वया खँ ।

६५. ,, — एक साटक ब्राम्हणया कथा, ९ः३–४ः९५–९६ (२००१ ज्येष्ठ–आषाढ), पौ ४८–५० । छपु धोतिं निम्हत्यपुं ज्या चले याय्माःम्ह चूलेक साटक ब्राम्हणं थःगु मन त्याकाः थःगु धोति नं बुद्धयात दान ब्यूगु खँ ।

६६. ,, — शीलयागु परीक्षा, १०ः५–६ः१०६ (२००१ श्रावण–भाद्र), पौ ४६ । शीलयागुमहत्वबारे कोशल जुजु (श्रावस्ती) व ब्रम्हदत्त जुजु(वाराणसी) या खँ ।

६७. ,, — सत्य–पत्नी(नीति बाखं), १०ः३ ः१०४ (?)( २००१ जेठ), पौ २४–२५ । पत्नी धैपिं गुजापिं जुइमाः धकाः ब्रम्हदत्त जुजुया बारे छगू घटना न्ह्यथना तःगु बाखं ।

६८. ,, — अशोक अनुशासान, १०ः७–८ः१०७–१०८ (२००१ आश्विन–कार्तिक), पौ ७८ । ‘स्वंगू महादीपे ‘आरोग्य शाला प्रतिष्ठापित याःगु । थौ नेपालवासी दाजुकिजापिनि न्ह्योने थ्व निम्न ‘झी’ न्हापायाःम्ह जुजु श्री २ अशोक महाराजं गिरिनगरे च्वयाबिज्याःगु निगूगु शिलालेख जुल’ (पौ७८) च्याध्वःया पाली शिलालेख व उकिया नेपाल भाषा अर्थ नं बियातःगु ।

६९. उपासक, वि॰आर(अनु) — अंगुलिमाल(परिचय), ७ः७ः७६(१९९९ आश्विन), पौ १३१–१६२ ।

७०. कुमार, श्रामणेर — दुर्लभगु जन्म, ११ः४–५ः११६–११७(२००२ आषाढ–श्रावण), पौ ९–११० । बोधिसत्व धर्मसोणुकं धर्म श्रवणया लागिं थःगु ज्यान तक राक्षसयात बीत स्वःगु खँ न्ह्यथनातःगु ।

७१. ‘कोबिद’, महानाम — थ्व जीवन चक्रया हे दोष खः (च्वखँ); १२ ः १–२ ः १२५–१२६(२००४ चैत्र– वैशाख), पौ ८२–८३ । छम्ह भिक्षुयात छम्ह जोहरीं वयागु रत्न खुयाः काल धकाः दाःगु व लिपा व वया हे हँय्नं नःगु सीका पश्चात्ताप जूगु खँ ।

७२. ,, — दिशा पूजन, १३ः६ः१३९ (२००५ भाद्र), पौ ९८–९९ । ‘नुगः’ सफूया छगू अंश ।

७३. ,, — भारते बौद्ध धर्मया पुनरूद्धारक (पचिय), १२ः५–६ः१२७–१२८ (२००४ श्रावण–भाद्र), पौ १२३–१२५ । लङ्कामा बौद्धभिक्षु धर्मपाल (ई॰१८६५–१९३१)या परिचय ।

७४. चुन्द, भिक्षु — मौर्य्य ब्राम्हणया कथा (परिचय), १३ः४ः१३७ (२००५ आषाढ), पौ ७२–७५ । बुद्ध मदय् धुंकाः मगधया मचलगांया मौर्य्य ब्राम्हण व वया कलाः ‘सेना’या बु्द्धधर्मप्रति श्रद्धा वंगु खँ ।

७५. द्रव्यरत्न(उपासक, अनु॰) — महांकात्यायन प्रवज्या ग्रहण, ६ः८ः६६ (१९९८ कार्तिक), पौ ७४–७६ । उज्जैनया जुजु चण्डप्रद्योतया पुरोहित महाकात्यायन भिक्षु जूगु खँ ।

७६. प्रियदस्सि, भिक्षु — श्री सङ्घबोधी जुजु सह महात्मागांधी, १०ः१०–१२ः११०–११२(२००१ पौष–फागुन), पौ १९–२० । लङ्काया छम्ह जजु सङ्घबोधीया परिचय, महात्मा गांधी उम्ह जुजुं थःगु छ्यों दान ब्यूगु थाय् अन्तनगल्ल वनाः आस्था प्वंकूगु खँ ।

७७. मोतिलक्ष्मी — जन्म(च्वखँ), १३ः१–२ः१३४–१३५ (२००५ चैत्र–बैशाख), पौ ३२–३४ । भगवान बुद्धया सार्थक जन्मबारे।

७८. वज्राचार्य, एन॰बी — महावैद्य, ११ः४–५ः११६–११७ (२००२ आषाढ–श्रावण), पौ १०–१२ । भगवान् बुद्धयात छम्ह महावैद्यया रूपं न्ह्यथनातःगु ।

७९. सुमन वात्स्यायन — भगबान् बुद्ध, ६ः७ः६५ (१९९८ आश्विन), पौ ६३–६४; , ६ः९ः६७ (१९९८ अग्रहण), पौ ८७–८८;६ः१२ः७० (१९९८ फाल्गुण), पौ ११६–११७ । बुद्धया चीहाकलं जीवनी ।

२.३. धार्मिक महत्वबोध

८०. अनिरूद्ध, भिक्षु — श्री स्वयम्भू धर्मधातु व अनया निवासी (परिचय), १३ः१–२ः १३४–१३५(२००५ चैत्र बैशाख), पौ ३८–४० । धार्मिक प्रसङ्ग ।

८१. अमृतानन्द, भिक्षु — गुकथं धर्म चक्षु परिशुद्ध जुइ, ११ ः६–७ ः ११८–११९ (२००० भाद्र–आश्विन), पौ

२२–२३ भगबानं शारदती पुत्रयात बोधिसत्व महासत्वया कना बिज्यागु खँ ।

८२. — गुंला धर्मया महोत्सव, ८ः८ः८८ (२००० कार्तिक), पौ १४८–१४९ । नेपाल गुंला धर्मया महत्व म्हो जुयाखंगु विषय कयाः न्ह्यलंचाय्के माल धकाः कनाः तःगु ।

८३. — त्रिरत्न बन्दना, ११ः६–७ः११८–११९ (२००२ भाद्र–आश्विन), पौ २४ । बुद्ध, धर्म, संघयात स्वंगू घात दुगु ताःचाया दसु बिया व फुक थिक थासय् लात कि जक ताः चाइ धका क्यनातःगु ।

८४. — निगू सुख (शिक्षा), १२ः८ः१२८–१२९ (२००४ आश्विन–कार्तिक), पौ १४० गृही सुख व प्रवज्या सुखबारे भगबान् बुद्धया १३ सूत्रया उपदेश ।

८५. — प्रज्ञापारमित गुकथं पालन यागु ? ११ः१०–१२ः११०–११२ (२००१ पौष–फागुन, पौ १६–१७ । अष्टसहस्रिका प्रज्ञापारमिताया छत्वाःचा खँ ।

८६. — शत साहश्रिका प्रज्ञापारमिता, ९ः१–२ः९३–९४ (२००१ चैत–वैशाख), पौ ३७–३९ । दानपारमिता व प्रज्ञापारमिताया परिचय ।

८७. — शील यागु गुण, ८ः३ः८४ (२००० ज्येष्ठ), पौ ६७–६८ । श्रावस्ती अनाथ– पिण्डिकया जेतवन विहारे आनन्द भिक्षुयात भगवान् बुद्धं कना बिज्यागु उपदेश ८८॰

८८ — अश्व घोष–कृत–बुद्ध चरित (मारया पराजय), १०ः१०–१२ः११०–११२ (२००१ पौष–फागुन), पौ १८–१९ । संस्कृत श्लोक बियातःगु ।

८९. आनन्द मेत्तेय्य (भिक्षु) — अनु॰ सुबोधानन्द– बोधिसत्व धमं, ११ः१–३ः११३–११५ (२००२ चैत्र –जेष्ठ), पौ ४१–४६ । स्वंगू प्रकारया विद्वान, विभिन्न प्रकारया बुद्ध, बुद्ध वन्दना, बोधिसत्वपिंगु गुणास्नुस्मरण पारमित पूर्ण याय्गु संकल्पा आदिया श्लोक व अर्थ वियातःगु ।

९०. — उत्तम पूजा, ८ः८ः८८ (२००० कार्तिक), पौ १५० । धर्म आचरण हे दक्व सिबे बांलागु पूजा खः धकाः बुद्धं धयातःगु पालि अंश व उकिया छत्वा अनुवाद ।

९१. नेवा, पुवा — बुद्ध वचन या महत्व (च्वखँ), ७ः१–२ः७१ (१९९९ चैत–वैशाख), पौ ५१–५२ । भिक्षु जुइगुया अर्थ व महत्व बारे खास याना च्वयातःगु ।

९२. — धम्मपदं, ७ः३ः७२ (१९९९ ज्येष्ठ), पौ ६६–६८; ७ः४ः७३(१९९९ आषाढ), पौ ८२–८३ युग्मर वर्ग मूल पालि २० सिलः व उकिया नेपालभाषा गद्यानुवाद ।

९३. ‘धर्म प्रेमी’(अनु॰) –मां बौ या प्रति पुत्र या कर्तव्य, ६ः५ः६३ (१९९८ श्रावण), पौ ३९–४० । थुकी मां बौ, गुरु शिष्य, मिसा मिजं, मित्र नोकरमालिकया कर्तव्यया खँ नं दु ।

९४. — शीलया महिमा, ६ः६ः६४ (१९९८ भाद्र), पौ ५०–५१ । विशुद्धिमार्गय् कनातःगु पालीया नेपालभाषा अनुवाद ।

९५. प्रधान, भुवनलाल — दुख व बुद्ध, १०ः१०–१२ः११०–११२ (२००१ पौष–फागुन), पौ २०–२१ । चतुरार्य सत्य, आर्याष्टाङ्गिक मार्गया खँ न्ह्यथना ।

९६. बोधानन्द, महास्थबिर, भदन्त — त्रिरत्नया पूजा, बन्दना व दान, ७ः१–२ः७१ (१९९९ चैत–बैशाख), पौ ७४–५० । त्रिरत्न बुद्ध चैत्य दानया धार्मिक परिचय ।

९७. महाप्रज्ञा, भिक्षु — बैशाख–सन्देश (च्वखँ), ८ः१–२ः८२–८३ (२००० चैत्र–बैशाख), पौ ४४–४५ । मेमेगु धर्मय् बाखं कनेगु व उपासना च्वनेथें बैशाख पुन्हियागु नं याय्माःगु सन्देश ।”॰॰॰थमं स्यूगु भाषायागु ग्रन्थादि न्याना सोय माःगु उचित अवस्था थ्यंकः वल ।” (पौ ४५) “झीगु भाग्यं थौं स्वजातीय मातृभाषां, धर्मोपदेश याइम्ह अमृतानन्द भिक्षु; ग्रन्थप्रचारक धम्मालोक भिक्षु; कोमल वचनद्वारा जनपिन्त धर्म रस पान याके फुपीं प्रज्ञानन्द भिक्षु वो सुवोधानन्द भिक्षु; पालिभाषा अध्ययनार्थीपिन्त; अध्यापक शाक्यानन्द भिक्षु वस्पोलपीं धामाल धासा थौंया घडी झीगु मातृभूमिया आभूषण समान जुयाच्वन ।” (पौ ४४)

९८. ‘यमि’, धर्मरत्न — मदु तथागत मेगु छुं (च्वखँ), १३ः३ः१३६ (२००५ जेठ), पौ ५८–५९ । बुद्धधर्म शरण त्वःता मेगु छुं मदु धैगुबारे ।

९९. शाक्य उपासक, बाबुकाजी — बुद्धया मूलगु शिक्षा (च्वखँ), ९ः८ः१०० (२००१ कार्तिक), पौ ७६– ७७ । शील पालन बारे ।

१००. शाक्योपासक, हर्षरत्न — पञ्चशील पालन या फैला ? (च्वखँ), ८ः१२ः९२(२००० फागुन) जीवनभर पञ्चशील पालन याय्गुया महत्व व दुराचारया निन्दा क्यना तःगु ।

१०१. सुवोधानन्द, भिक्षु — बैशाख पुन्हिया अनुस्मरण, ११ः१–३ः११३–११५(२००२ चैत्र–जेष्ठ), पौ४०–४१ । भगवान् बुद्धया गुणया बखान ।

१०२. — वैशाख पूर्णिमा (च्वखँ), ९ः१–२ः९३–९४(२००१ चैत्र–वैशाखं), पौ ३५–३६ । थुखुन्हुया महत्व क्यनाः थुखुन्हु याय्माःगु ज्या कनातःगु ।

१०३. सुमन, वात्स्यायन — त्रिशरणागमन, ६ः४ः६ (१९९८ आषाढ), पौ ३४ । बुद्ध धर्म, संघ स्वंगूया धार्मिक स्थानया खँ, बुद्ध शब्दया अर्थ विशेष रूपं बियातःगु ।

१०४. — वन्दनाया प्रयोजन, ६ः३ः६१ (१९९८ ज्येष्ठ), पौ २४ । (अनु॰?) त्रिरत्न वन्दनाया उद्देश्य, महत्व कनातःगु ।

२.४. सूत्र व्याख्या

१०५. अमृतानन्द, भिक्षु — आलवक सुत्त (खँल्हाबल्हा), १०ः१–२ः१०३–१०४(२००१ चैत–वैशाख), पौ १३–१५ आलवक यक्षनाप भगवान् बुद्धया खँल्हाबल्हा तथा धर्मोपदेश ।

१०६. — उट्ठान सुत्तं, १०ः७–८ः१०७–८ (२००१ आश्विन–कार्तिक), पौ ७६–७७ ।भगवान् बुद्धं जेतवनाराम तथा मृगारमातु प्रासादय् च्वना बिज्याबले उपदेश बिया बिज्यागु उद्योग सुतया खँ ।

१०७. — करणीय मेत्त सुत्त, ९ः७ः९९ (२००१ आश्विन), पौ ७४–७६ । श्रावस्ती न्ह्योने प्रत्यन्त गामय् ख्यानाः वर्षाबास याय् थाकुगु खँ न्यना भगवान् बुद्धं उपदेश जूगु इन्द्रिय दमन व मैत्री– भावना सम्बन्धी सूत्र ।

१०८. — कालदान सुत्त, १२ः५–६ः१२६–१२७ (२००४ श्रावण–भाद्र), पौ १२५ । भगवान् बुद्धं रोगी, अतिथी आदिपिन्त बिइगु न्यागू ‘कालदान’ बारे उपदेश बिया बिज्यागु ।

१०९. — गुजागु बचन उजागु फल (सूत्र व्याख्या), ९ः१०ः१०२(२००१ पौष), पौ ८३–८५ । जेतवन विहारय् बासयाना च्वंयिपं भिक्षुपिसं विरेचन भपियाः माला च्वंगु रस भोजन धाःथें प्राप्त जूगु व न्हापा सारिपुत्र छम्ह व्याधा नं भगवान् बुद्धं लब भिक्षा प्राप्त याःगु पुलां खँ कनातःगु ।

११०. — जीवक सुत्तं, १२ः३–४ः१२४–१२५ (२००४ जेठ–असार), पौ १०५–१०६ । भगवान् बुद्धं जीवक कौमार भृत्ययात उपदेश बिया बिज्यागु खँ ।

१११. — धम्मिक सुत्तं, ११ः१–२ः११३–११५ (२००२ चैत्र–वैशाख–ज्येष्ठ), पौ ३५–३९ । प्रव्रजित भिक्षु, गृहस्थ व उपोसतपिनी शील ब्व धार्मिक सूक्तय् २९गू पालि श्लोक व उकिया नेपालभाषा अर्थ बियातःगु दु ।

११२. — पव्वज्जा–सुत्तं, १३ः१–२ः१३४–१३५ (२००५ चैत्र वैशाख), पौ २९–३० । भगवान् बुद्धया प्रवज्जाबारे आनन्द भिक्षुं कंगु २०गू सूत्रया खँ ।

११३. (अनु॰)–पराभव सुत्त, ७ः९ः७–८ (१९९९ मार्गशीर्ष), पौ १६१–१६२; ७ ः १० ७९ (१९९९ पौष), पौ १६९–१७०; ७ः११ः८० (१९९९ माघ), पौ १७८ । भगवान् बुद्धं कना बिज्यागु थ्व लोकय् नं परलोकय् नं विनाश जुइगु (पराभव) खँया उपदेश मूल पाली नापं अनुवाद ।

११४. (अनु॰ पूर्णोवाद सुत्रं, ११ः१०–११–१२ः१२२–१२३–१२४ (२००२ पौष माघ फागुन), पौ ५४–५५ । श्रावस्ती जेतवन विहारय् भिक्षु पूर्णयात उपदेश दय्क बिज्यागु इन्द्रिय निरोध व सुधापरन्त देशय् वना च्वनेबले याय् माःगु खँ ।

११५. — मङ्गल सुत्रं, ९ः१–२ः९३–९४ (२००१ चैत्र–वैशाख), पौ ४५–५० । महाराज–देवतापिनि दथुइ ‘मङ्गल’ बारे न्हापा जूगु वार्तालाप व बौद्ध ग्रन्थय् दुगु सूत्रया अनुवाद ।

११६. — महानाम सूत्र, ७ः१२ः८१ (१९९९ फागुन), पौ १९३–१९५ । भगवान् बुद्ध कपिलवस्तु निग्रोधामय् शाक्यराजा परिचय सम्बन्धी उपदेश । केवल नामं जक बौद्ध उपासक जुइमखु, बौद्ध आचरणं जक जुइ धकाः क्यनातःगु दु ।

११७. — मेत्त सुत्तं, ९ः९ः१०१ (२००१ मार्गशीर्ष), पौ ७४–७४, “थुगु सुत्रे मैत्रि– भावना याइम्ह सिचः प्राप्ति ज्वीगु झिंछगू गुण (आनिसंस) थःगु खँ बांलाका प्रकाश यानातःगु दु । (पौ ७४)

११८. — रतन सुत्तं, १०ः४ः १०५ (२००१ आषाढ), पौ ३१–३३ । ‘रतन सुत्त’या या झिंन्हय्गू पाली श्लोकया नेपालभाषा व्याख्या ।

११९. — राहुल सुत्तं, १०ः९ः१०९ (२००१ मार्ग शीर्ष), पौ ७१–७२ । भगवान् बुद्ध कपिलपुरय् थः काय् राहुलयात उपदेश बियाबिज्याःगु पालि ८पु श्लोक व उकिया अर्थ ।

१२०. — वसल सुत्तं, ८ः१०ः९० (२००० पौष), पौ १७७–१७९;८ः११ः९१ (२००० माघ), पौ १९२–१९४ । भगवान बुद्धं श्रावस्ती जेतवन विहारे च्वना बिज्याबले श्रावस्तीइ भिक्षाचार याः बिज्याबले छम्ह ब्राम्हणयात कना बिज्याःगु चण्डाल (वसल) सुयात धाइ धैगु बारे उपदेश ।

१२१. — सालोप्यक सुत्तं(बाखं), १२ः१–२ः१२५–१२६ (२००४ भाद्र), पौ ८३–८६ । कोशल देशया शाला धाःगु थासय् भगवान् बुद्ध्रं ब्राम्हण गृहपतिपिन्त उपदेश बिया बिज्याःगु खँ ।

१२२. — सुभासित सुत्तं, ८ः९ः८९ (२००० मार्गशीर्ष), पौ १६४–१६५ । भगवान् बुद्धं श्रावस्ती जेतवन महाविहारय् भिक्षुपिन्त सुभाषितया अर्थ कना बिज्याःगु–प्रमान कथं खँल्हाय्गु, प्रिय जुइगु सत्य खँल्हाय्गु आदि ।

१२३. अश्वघोष, श्रामणेर — देवधर्म (सुत्र परिचय), १३ः१–२ः१३४–१३५ (२००५ चैत्र–वैशाख), पौ ४१–४३ । “लज्जा व भयंयुक्त जुया कुशल धर्म सम्पन्न ज्वीगुयात लोके शान्त सत्पुरूषपिन्सं ‘देवधर्म’ धाई ।” थथे हे मेमेगु परिचयात्मक खँ ।

२.५. खँल्हाबल्हा

१२४. अमृतानन्द, भिक्षु — जेष्ठ पूर्णिमाया प्रश्नोत्तर, ९ः३–४ः९५–९६ (२००१ जेष्ठ–आषाढ), पौ ४४–४६ बुद्ध परिनिर्वाणया २३६ दँ दुबले जेष्ठ पुन्हिसं महिम्ह महास्थवीर र देवानप्रिय तिष्टा जुजुया खँल्हाबल्हा जूगुया स्मरण याय्गुया महत्व कनातःगु दु ।

१२५. कुमार(श्रामणेर–अनु॰) — फोगींयागु उपदेश, ११ः८–९ः१२०–१२१(२००२ कार्तिक–मार्गशीर्ष), पौ४० । सुगुण धाम्ह मचां विद्या मसल कि अल्सी तथा फोर्गी जुइ धैगु शिक्षा मांम पाखें प्राप्त यागु खँ खँल्हाबल्हाया रूपय् न्ह्यथनातःगु ।

१२६. महाप्रज्ञा, भिक्षु — धर्म–सम्बाद, ८ः१–२ः८२–८३ (२००० चैत्र–वैशाख), पौ ४६–५२ । मिलिन्द प्रश्नया बः कयाः विवेक, ज्ञान, पुण्यधर्म, शील, श्रद्धा, वीर्य स्मृति, समाधिया लक्षण बारे खँल्हाबल्हा ।

१२७॰ शाक्यानन्द, भिक्षु — भुले जुयाच्वन (प्रश्नोत्तर), ९ः६ः९८ (२००१ (भाद्र), पौ ६७–६८ । रूप, शब्द, गन्ध, रस व स्पर्शयागु विषयय् गुकथं प्राणिपिं भुले जुयाच्वन धका न्ह्यसःतयाः उकिया बौद्ध मतानुसारया लिसः बियातःगु ।

३. विविध ः३.१. सफू म्हसीके

१२८. धम्मपद कथा, ९ः१ः१०२ (२००१ पौष), पौ ८५ अनु॰ भिक्षु अमृतानन्द, प्र॰ धर्मोदयसभा, ३६८ पौ ।

१२९. पुस्तक–परिचय–आर्य सत्य, ९ः१–२ः९३–९४ (२००१ चैत्र–वैशाख), पौ ३४ । लेखक भिक्षु अमृतानन्द, प्र॰ श्रमणेर अश्वघोष, ३० पौ ।

१३०. पुस्तक–परिचय–कर्म–विभाग, स॰ भिक्षु अमृतानन्द, प्र॰ भिक्षु महानाम, प्रज्ञा ग्रन्थमालाका पाँचवा पुष्प, ८ः१०ः९० (२००० पौष), पौ १८१–१८२ स — सफूया नां ः–धम्मपद– ३ सुका, कर्म विभाग– ३ आना शील व मैत्री भावना २ आना २ पैसा, गृह–विनय (नेवारी) ७ आना २ पैसा, ज्ञानमाला(॰) १ सुका, त्रिरत्न वन्दना २ आना, बुद्धोपदेश २ आना, पूजाविधि २ आना

१३१. पुस्तक परिचय–ज्ञानमाला, ९ः१–२ः९३–९४ (२००१ चैत्र–वैशाख), पौ ३४ सं॰ भिक्षु धर्मालोक तथा भिक्षु अमृतानन्द, प्र॰ भिक्षु महानाम, ८० पौ “यह नेवारि मे वौद्धधर्म विषयक पहला पद्य संग्रह है ।” (पौ ३४)

१३२. पुस्तक–परिचय–धम्मपद व त्रिरत्न वन्दना (मूल सहित नेवारी अनुवाद सम्पादक अमृतानन्द, प्र॰ भिक्षु महानाम, पृ॰ १९६ र ३२ महत्व क्यनाः हिन्दीं विज्ञापन । ८ः३ः८४ (२००० जेष्ठ), पौ ७० ।

१३३. पूजा–विधि, ६ः३ः६१ (१९९८ जेष्ठ), पौ २५ (अंक ४,५, ७ स नं दु । बुद्ध, धर्म, संघ, चैत्य, तीर्थ स्थान चैत्यपूजा, भजन, स्वाँ, धूप, नीलः छाय्गुबारे पालि व नेपालभाषां अर्थ विस्त यानातःगु सफू छापे जूगु विज्ञापन । –महावोधि पुस्तक भण्डार सारनाथ ।

१३४. पूजा–विधि, ७ः७ः७६ (१९९९ आश्विन), पौ १३३ छापे जूगु सूत्रं, उकिया महत्व कनातःगु । ठेगाना–महावोधि पुस्तक भण्डार, सारनाथ (बनारस) ।

१३५. भद्रचरी, ९ः१ ः१०३ (२००१ माघ), पौ लिदेवः महाप्रणिधान रत्नराज स्तोत्र मूल संस्कृत व नेपालभाषायागु सफू छापे जुया च्वंगु सूचं, च्वम्ह ज्ञानरत्न वज्राचार्य आख व ज्यावे ।

३.२. बुखँ व सुचं

१३६. चन्दा ! चन्दा ! ! चन्दा फों वयागु, ८ः३ः८४ (२००० ज्येष्ठ), पौ ७१ थाम्हं च्वःगु ‘भद्रचरी’ व ‘बुद्ध व जगत’ पिकायत ज्ञानरत्न वज्राचार्य, आखः व ज्यावें, मुजप्फरपुर (विहार) या विज्ञापन

१३७. ज्ञानमाला (विज्ञापन), १२ः१–२ः१२५–१२६ (२००४ भाद्र), पौ ८८ निकःखुसि पिदंगुया प्रचार खँ । ठेगाना–धर्मोदय ग्रन्थया, आर्य संघाराम, सारनाथ, बनारस ।

१३८. धम्मपद अदृ कथा, ९ः१–२ः९३–९४ (२००१ चैत्र–वैशाख), पौ ५० थ्व सफू छापे जुयाच्वंगु सूचं व न्याय्त इनाप याना तःगु–ठेगाना–के॰ भिक्षु महानाम, सारनाथ ।

१३९. धम्मपद छापे यागु ज्याय् ग्वाहालि याना दिस । ६ः१०–११ः६८–६९(१९९८ पौष–माघ), पौ १०३ धम्मपद आ वैगु मासं निस्यं छापे याइगु सूचं व उकियात ग्वाहालि फ्वनाहःगु ।

१४०. धर्मदूत, ६ः३–६१ (१९९८ ज्येष्ठ), पौ–पर्चा ग्राहक जुइत इनाप यानातःगु छगू अलग पर्चा । “नोट–नेवादाजु किजापिंन्सं स्यूगु हे दु कि ‘धर्म–दूत’ प्रकाशन जूगु छिकिपिनिगु हे आग्रह शुरू जूगु खः । आः थुकेयागु सफलता वो बिफलतायागु दक फुकं जिम्मा नं छिकपिनिगु हे उपरे खः ।”

१४१. धर्मदूतया नेवाःपाठक भाजुपिंके नम्र निवेदन, ७ः५ः७४ (१९९९ श्रावण) पौ ९९ । धर्मदूत ए लअ लअ धम्मेपदं धाये नेवाःअनुवाद प्याहाँ वयाच्वन । हानं मेगु मेगु लेख नं प्याहां हे वैच्वनी । नेवाःखँ स्यूपिं कम्पोजिटरत अथवा प्रुफ रिडरतः थन प्रेसय् मरु । ॰॰॰ थुकिं ॰॰॰ ब्वनीपिं पाठक भाजुपिसं सेच यानाः ब्वनादीगु यानाबीमाः ।

१४२. धर्मदूतया विशेषाङ्क, ७ः१२ः८१ (१९९९फागुण), पौ १९८ । धर्मदूतया वैशाख विशेषाङ्क इलय् हेग्राहक जुयाः संग्रह याय्गु इनाप ।

१४३. भिक्षु, धर्मालोक–८ः१–२ः८३ (२००० चैत्र–वैशाख), पौ ५४ । आपालं ग्राहक दय्माःगुलि धर्मया व नेवाः भाषाया पत्रिका जूगुलिं ग्राहक जूइत इनाप यानातःगु ।

१४४. नेपाल देशे कार्तिक लच्छिया धर्मदान, ८ः१०ः९० (२००० पौष), स्वयम्भुइ सुवोधानन्द भिक्षुं धर्मोपदेश याना बिज्यागु, आदि खँ ।

१४५. नेपाल देशे वैशाखोत्सव, ९ः३–४ः९५–९६ (२००१ ज्येष्ठ–आषाढ), पौ ५०–५१ । किण्डोलविहार, स्वयम्भू स्थान, वुटोली व कालिम्पोंगय् उत्सब मानय् यागु समाचार ।

१४६. नेपालया सज्जन पाठकपिंके, ६ः१ः५९ (१९९७ चैत्र (१) (१९४१ अपै्रल), पौ ७ । धर्मदूत झिके याय्गु सम्बन्धी सूचं । “धर्मदूत पत्रिकाय नेवा भाषं धर्मयागु सन्देश पत्र पु १ नं निस्यं तु ४ तक चोना दय फै सुं दाताया इच्छा दैवन धासा बधेनं ज्वी फै ।” पौ ७ ।

१४७. नेपाले वैशाखोत्सव, ८ः४ः८५ (२००० आषाढ), पौ ८७ । किण्डोल विहारे शील प्रदान, जाग्राम धर्मोदेश आदि ज्या जूगु, अथे हे क्वाबहाल यलय् नं महोत्सव माने यागु खबर ।

१४८. नेपाली पाठकपिन्त माःगु सूचना, ६ः८ः६६ (१९९८ कार्तिक), पौ ७६ पती नोट तयाः मछ्वय्गु सूचं ।

१४९. नेवा भाषं धम्मपद, ६ः९ः६७ (१९९८ अग्रहन), पौ ८८ । धम्मपदया महत्व कनां महाबोधि सभां छापे याय्गु क्वछ्यूगुली २५० मो खाकेत ग्वहालि इनाप यानां तःगु ।

१५०. नेपाली पाठक भाजुपिंके नम्र निवेदन, ७ः१–२ः७१ (१९९९ चैत्र–वैशाख), पौ ५२ । पत्रिका बांलाक सञ्चालन यानां च्वनेत सहायता बीत मनेजरं इनाप यानातःगु ।

१५१. महापरित्राण, ८ः१०ः९० (२००० पौष), १८० भोँतया साहु बाबुकाजी उपासकं मंसीर शुक्ल सप्तमि शनिश्चरबार महापरित्राण याकुगु समाचार ।

१५२. शील समादान, ७ः७ः७६ (१९९९ आश्विन), पौ १३२ । कान्तिपुर, कालिम्पोङ्ग व भोजपुरय् उपासक उपासिका पिसं पर्व पर्वय् बौद्ध ज्याखँ याना च्वंगु न्यने दया लयता धयातःगु ।

१५३. समाचार, ९ः५ः९७ (२००१ श्रावण), पौ ६० । धर्मदूतया पुलाम्ह ग्राहक व श्रद्धालु “श्री कृष्णवीरसिंह का देहान्त” (नेपाल), व “भिक्षु महानाम लछि–निलाया निंतिं थौंकन्हे नौटनवां च्वंगु विहारे बिज्याना च्वंगु दु” (पौ ६०)

३.३. हिन्दीं बुखँ व सुचं

१५४. अपने नेपाली भाइयों सें, ५ः१०ः ५७ (१९९६ माघ पूर्णिमा), पौ मुख पृष्ठया दुने । नेपालीया पलिसा नेपाल भाषां पिदंसा ज्यू धकाः येँ पौ छ्वया हःगु खँ तर सम्पादकं (आनन्द कौसल्यायन) नेपाल भाषा मसःगुलिं अथेयाय् थाकुगु खँ कनाः छु याःसा थिक जुइ धकाः न्ह्यसः तयातःगु ।

१५५. धर्मदूत की सहायता, ७ः४ः७३ (१९९९ आषाढ), पौ ८३ । येँया लोकरत्न तुलाधरं ग्राहक दय्काब्यूगु व कृष्णवीर सिंह ५÷– तक ब्यूगु खँ ।

१५६. धर्मदूत की सहायता, ७ः१२ः८१ (१९९९ फागुन); पौ १९० । पूर्ण विवरण –”नेपाली बौद्धोपासक श्री मणिहर्ष ज्योति जी ने, जो बराबर धर्मदूत की सहायता करते है; इस वर्ष भी दस रूपयेका दान दिया है । इस उदारता के लिए हम उने हृदय से धन्यवाद देते है ।” (पृ॰ १९०)

१५७. धर्मदूत की सहायता, ८ः३ः८४ (२००० ज्येष्ठ), पौ ७० । नेपाल के उपासक त्रिरत्न कुंरूराज ने धर्मदूत के लिए १०१ रुपये का दान भेजा है ।” (पृ ७०)

१५८. नेपाली भाई प्रसन्न हों, ५ः८ः५५ (१९९६ मार्गशीर्ष), पौ १३२ । पूण विवरण “अनुभव से मालूम हुआ है, कि ‘धर्मदूत’ के कुछ प्रेमियो को नेपाल मे भाषाकी कठिनाई रहती है । उनके लाभ के लिए, ‘धर्मदूत के आगामी अंक से आरम्भ करके, प्रत्येक महीने एक लेख नेपाली(गोर्खाली) भाषा में प्रकाशित करने की योजना की योजना की गई है । ‘धर्मदूत’ प्रेमी आगामी अंक की प्रतीक्षा करें ।”

१५९. बौद्धजगत्–नेपाल, ७ः३ः७२ (१९९९ ज्येष्ठ), पौ ६५ । “नेपाल के किंडोल बिहारमें भिक्षु अमृतानन्द जी के प्रयत्न से बडे समारोह के साथ बैशाख महोत्सव मनाया गया । भिक्षु धम्मालोक जी ने १०० से उपर उपासक–उपासिकाओ को शील प्रदान किया ।”

१६०. भिक्षु, महानाम — गृहस्थी में रहना क्यों पसन्द नहीं ?, ७ः११ः८० (१९९९ माघ), पौ १७४ । “जो धर्म ही को देखता है सो मुझको देखता है,” ७ ः १२ ः ८१(१९९९ फागुण), पौ १९१–१९२ ।

१६१. ‘यमि’, धर्मरत्न — वैशाख पूर्णिमा की याद (बाखं हिन्दी) । १३ः१–२ः१३४–१३५(२००५ चैत्र–वैशाख, पौ २३–२४ । ल्हासाय् थांपो व छु खुसिया न्ह्यनय् छुसुर गामय् सोनाम ल्यायम्ह व पालदेनया म्ह्याय् छोका व पासा पेवापिसं, वैशाख पुन्हि हनीगु खँ ।

१६२. शाक्य, रूद्रराज–सारिपुत्त थेर की कथा (बाखं, हिन्दी), १२ः३–४ः१२५–१२५–१२५(२००४ जेष्ठ–आषाढ), पौ १००–१०१ ।

१६३. समाचार, ‘धर्मदूत’ के लिए सहायता, ७ः७ः७६ (१९९९ आश्विन), पौ १३० । कालिम्पोङ्गं भाजुरत्नं मणिहर्ष ज्योतिं ७÷– दान ब्यूगु, श्रीप्रसाद, देवप्रसाद पिसं ग्राहक दय्का ब्यूगु खँ ।

१६४. समाचार, धर्मोदय, १२ः९–१०ः१३०–१३१ (२००४ मार्ग पौष), पौ १५९ । धर्मोदय–सम्पादक भिक्षु महानाम तथा भिक्षु अनिरूद्ध । प्रकाशक — धर्मोदय सभा, सारनाथ । वार्षिक मूल्य ३÷–धर्मोदय पत्रिकां नेवारी भाषामें निकलती है । नेवारी नेपालके नेवार लोगों की भाषा है । वहाँ के शासकों की संकीर्ण नीति के कारण जनताको लिखने पढ्ने में अपनी भाषा का प्रयोग करणा भी मना था । यह प्रसन्नताकी बात है कि वर्तमान शासक समय के साथ साथ अपनी इस दुर्नोति को बदल रहे हैं । यो तो धर्मोदय्, इस नाम की सभाका मुख पत्र हैं । फिर भी इसमें न केवल धर्म सम्बन्धी अपितु सामाजिक, ऐतिहासिक इत्यादि विषय पर भी सारगर्भित लेख हैं । शायद यह नेवारी में प्रकाशित प्रथम पत्रिका है । हम कामना करते है कि धर्मोदय नेपालकी जनताकी सेवा करते हुई उत्तरोत्तर उन्नत्ति को प्राप्त हो । प्राप्तिस्थान–धर्मोदय कार्यालय, कालिम्पोङ्ग”

१६५. समाचार–नेपाल में अपूवै वैशाख महोत्सव, १३ः४ः१३७ (२००५ आषाढ), पौ ७६ । स्वयम्भू विहारय् सिंहलया महास्थविर नारदया धर्मोपदेश, लंकाराम चैतय् स्तूपया नामकरण व नेपालय् वैशाख पुन्हिसं सार्वजनिक बिदा याःगु खँ ।

१६६. समाचार–भाई धम्मालोक जी, ७ः७ः७६ (१९९९ आश्विन), पौ १३० । बहुजन विहार, बम्बइया भिक्षु धम्मालोक मा विरामी जुया लंका ल्याहां वंगु खँ ।

१६७. सूचना–६ः६ः४६ (१९९८ भाद्र), पौ ५१ । ‘महाबोधि सभा ने नेवारी भाषा में दो पुस्तकें प्रकाशित की है । पहलि पुस्तक है ‘पूजा विधि’ । दूसरी पुस्तक है ‘शील वो मैत्री भावना ।’

१६८. सूचना–१३ः७ः१४० (२००५ आश्विन), पौ ११६ । ‘धर्मदूत’ नेवारी भाषा के पत्र के अभाव में आजतक नेवारी भाषा और साहित्य की सेवा किया है । अव नेवारी भाषा के मासिक पत्र ‘धर्मोदय’ के प्रकाशन से ‘धर्मदूत’ केवल हिन्दी मे ही छपा करेगा । अतः नेवारी भाषा के लेखको से निवेदन है कि व अपनी रचनायें धर्मोदय को भेजा करें । व्यवस्थापक।

१६९. हिन्दी में बौद्ध धर्मकी बिकनेवाली पुस्तकें, १०ः१–२ः१०३–१०४ (२००१ चैत्र–वैशाख); पौ पृष्ठ विवरण । (थ्वयां लिपायागुली नं) “गृह विनय (नेवारी भाषा), ज्ञानमाला (नेवारी भाषा), त्रिरत्न वन्दना (नेवारी भाषा)

३.४. नेपालीं विज्ञापन

१७०. धर्म–संग्रह–५ः९ः५६ (१९९६ पौष पूणिमा); १४७–१४८ । छम्ह ‘तपस्वी’ या पौ, गुकी धर्म–संग्रह नामं नेपाली भाषं न्याता खँ पिकाय्माः धकाः धयातःगु दु । व ‘संग्रह पञ्चक’ थथे खः — भगवान् आत्मकथा — संग्रह, अर्हत स्वानुभूति वर्णन संग्रह, समाधि मार्ग संग्रह, लोक यात्रा संग्रह, निर्वाण यात्रा संग्रह खः ।

१७१. धर्म–संग्रह–५ः१०ः५७ (१९९६ माघ पूर्णिमा), पौ १६०–१६२), ‘बुद्ध भगवान को आत्म–कथा–संग्रह’ १॰ शुद्धवास–ब्रम्हलोक–गमन (दीघ–निकाय महापदान सुत्त पाखें अनूदित) २॰ वोधिसत्त को पर्येषणा(मझिम–निकाय–अरिय–परियेसन सुत्तपाखें अनूदित)

१७२. नेपाली भाषाया युगान्तर (विज्ञापन), ९ः८ः१०० (२००१–कार्तिक), भित्री आवरण पृष्ठ ।’उदय’ पत्रिका पिहाँवःगु खँ, ग्राहक जुइत इनाप ।

१७३. नेपाली भाषाया युगान्तर–उदय, १२ः११–१२ः१३२–१३३ (२००४ माघ–फागुण), पौ लिदेवः । ‘उदय’ पत्रिकाया विज्ञापन ।

साभार

देशय्मरुझ्याः, १ः९÷नेसं १११४ चिल्ला ५ विहीवार÷विसं २०५० चैत्र ४÷ईसं १९९४ मार्च १७ निसें १ः३१÷नेसं १११४ गुंला ११ विहीवार÷विसं २०५१ भदौ २÷ईसं १९९४ अगस्त १८ ।

प्रकाशित जूबले श्रृंखला १–१८ तक ‘न्यय्दँ न्ह्यो हिन्दी ‘धर्मदूत’य् पिदंगु नेपालभाषाया च्वसु–धलः’ नामं पिदंगु खः ।

--

--