रामेछाप ठोसेया मेगजिन

थुगुसी नेसं ११३८ स्वन्ति नखः जि नेपालमण्डल (प्रदेश ल्याः ३)या थाय् म्हसीकेकथं रामेछाप वना । ई॰ १९६१ (विसं २०१८)स नेपाल अधिराज्ययात ७५ जिल्लाय् ब्वथले न्ह्यो रामेछाप पूर्व २ नम्बर (दोलखा, रामेछाप, सिन्धुली)या सदरमुकाम खः । आः रामेछाप जिल्लाया सदरमुकाम मन्थली सरेजूगु दु ।

रामेछापं जि ठोसे वना । थ्व राणाकालय् तस्सकं नां जाःगु, अबले रामेछापया निगूगु तःधंगु वस्ती खः । साविक ठोसे गाउँ विकास समितिया वडा ल्याः ५ व ६ स थ्व वस्ती लाः । थौंकन्हय् थ्व गोकुलगंगा गाउँपालिकाया २ वडाय् लाः । गोकुलगंगा गा॰पा॰स मेगु न्हापाया गाविस १॰ चुचुरे ३॰ रसनालु ४॰ बेताली ५॰ नामाडी व ६॰ थर्पु दुथ्याःगु दु । ठोसे वजार खिम्ती नदीया पूर्वपाखेया द्वल (टार) खः । पश्चिमपाखे दोलखाया गां लाः । न्हापा न्हापा ठोसे च्वय्च्वय् नँखानी दुथाय्यात जक धाइगु खः । थौंकन्हय्या वजार क्षेत्रयात मेगजिन (गुलिसिनं मेक्चन धाइ) धाइगु खः । मेगजिन (mबनबशष्लभ) अंग्रेजी खँग्वः खः, गुकिया अर्थ तोप, तुपः (बन्दुक), गोली–गट्ठा आदि ल्वाभः दय्केगु व तय्गु थाय् खः ।

ठोसे जि किजापूजाया कन्हय्खुन्हु थ्यंगु खः । बहनि थ्यंगुलिं वजार चाहिले, स्वये मखन । अन च्वने थाय् बांलागु, सुविधायुक्त जू । कन्हय्खुन्हु सुथय् चाःहिले शुरु याना । जिं जिगु आजू कंसेलि छम्ह पसल्या बुरां थुखे उखे क्यने यंकल । नेवाः वस्ती जुयाः नं अन भिंद्योया देगः मदु । छगः तःग्वःगु शिलायात भिंद्यो नालाः पुज्याइ व लँय् खुल्ला थासय् दु । अन छगः शिलायात गणेद्यो नालाः देगः दय्कातःगु दु, गुगु नेसं ११३५या तःभुखाचं दुनाः पुरातत्व विभागया आर्थिक सहयोगं ठेक्कां दय्काच्वंगु दु । वजारय् फुकभनं ल्वहं लानातःगु दु । सतक दथुं धः यंकातःगु ‘म्यान होल’ थाय् थासय् दु । वजार सफा जू । अन प्रायः नेवाःतय्सं नेवाभाय् ल्हाः । अन विस्तारं मेमेगु जातयापिं नं दयावयाच्वंगु दु । थन यँनं न्हिंन्हिं बस चले जू — दोलखा, चरिकोट जुयाः व रामेछाप, मन्थली जुयाः । थन दक्वसिवय् पुलांगु गणेद्यो खने दु । मेपिंद्योपिं महाद्यो, नारायण, कालिन्चोक, सरस्वती आदिया देगः दु । ठोसेय् डांडाय् थाय्थासय् नँखानी दयाः हे अन मेगजिन दय्कुगु खः । मेगजिनया कारणं व्यापार व्यवसाय चले जुयाः अन स्वनिगः, भ्वँत, धौख्यलं नेवाःत च्वंवःगु सीदु । समुद्र सतहं १८१८ मीटर (६००० फीट) उचाइ च्वंगु थ्व थाय् न्हापा पूर्वी पहाडया जिल्लाय् वनेगु चल्तीया लँ खः । थनया खिम्ती खुसि चुलिंचु च्वंगु पुलांगु वस्ती तस्सकं दुनाः सत्तिक खुल्ला थासय् बाय् दय्का च्वनेमाल, गुलिंला थनं मेथाय् वनेमाल ।

न्ह्याम्हसिके नं जिं ‘मेगजिन’ बारे न्यनाच्वनागुलिं भ्वँतं वनाः अन च्वंम्ह बाज्या जगत्बहादुर श्रेष्ठया छय् दामोदर श्रेष्ठं (जन्म ई॰ १९६१) जितः अन मेगजिनबारे थिथि खँ क्यन व कन । न्हापा मेगजिन सञ्चालन थौंकन्हय् शारदा उच्च माध्यमिक विद्यालयया प्राथमिक कक्षा चले याइथाय् दुगु जुयाच्वन । सत्तिक कोरिया सरकारं दय्काब्यूगु ताहाकगु टीनया टहरा दु । विद्यालय दुहाँ वने थाय् चउरय् मेगजिनया छता मेशिन अथें तयातःगु दु । मेगजिनया यन्त्र ठोसे वजारं हे न्ह्याइगु घट्टेखोलाया च्वय्पाखें हःगु १॰५ मीटर व्याया धलं लःयंकाः सिजःया तःग्वःगु म्हुतुप्वालं लः क्वफानाः मेशिन चले याइगु जुयाच्वन । उकिं उर्जा उत्पन्न यानाः ठोसे मेगजिनं तुपःया नाल (गोली पिहाँ वइगु नलि), साज (सल सजे याय्गु सामान, काठी, लगाम आदि) व तुपःया पुर्जा (सर–सामान) आदि तयार याइगु खः । मेगजिनयात हःगु धः आः फुक धैथें मन्त, व मनूतय् छेँ व आगनय् लात । दामोदर श्रेष्ठया हे छेँ सत्तिक वय्कःया हे वारी छत्वाःचा ल्यं दनी ।

दामोदर श्रेष्ठ मेगजिनं दय्कुगु झोलुंगे पुलया सिखः निथाय् क्यने यंकल — खिम्ती खुसी तयातःगु, तर व आः अथें लानाच्वन, मेगु न्हूगु झोलुंगे पुल दय्कातःगु दु । वय्कलं मेगजिनया मेशिनय् आखः च्वयातःगु क्यन, अन देवनागरीं चन्द्र शमशेरया पालाय् दय्कुगु आखः दुगु वस्तु लुइके मफु । गणेद्यो सत्तिक न्हापा गोदामघर दुगु, अन सैनिक च्वनिगु, लिपा प्राथमिक विद्यालय दय्कल, आः खालि, गणेद्योया खः तयातःगु, उकिया न्ह्योने आँगनय् मेगजिनया सामान तयातःगु दु । व छम्ह निम्ह मनुखं ल्ह्वने मफैगुलिं जक ल्यनाच्वन, मखुसा तने धुंकीगु, गुलिखे सामान तने धुंकल ।

जिं दुगु मेशिन सामानया नाप व फोटो कया, गुगु क्वय् बियाकथं दु ।
१॰ टर्वाइन मेशिन २ — हाक ९० सेमि, व्यास ५० सेमि, जा ७५ सेमि । निखे चक्काया छखे ब्च्द्यइन्ब् क्ध्भ्म्भ्ल् च्वयातःगु दु ।
२॰ नँचक्का ३ — व्यास ७२ सेमि, जा ७२ सेमि, खुगु अर्धव्यास (हाफ डायमिटर) हैण्डल दुगु ।
३॰ नँथां ३ — छ्यनय् १० सेमि व्यास दुगु ठोस नँथां, क्वय् भारी नँघेरा दु, जा १ मिटर दु ।
४॰ प्वाः दुगु नँमेशिन १ — हाक ८६ सेमि, जा २५ सेमि, व्यास १८ सेमि, शारदा उमावि चउरय् दुगु ।
आः ल्यनाच्वंगु थुपिं मेगजिनया मेशिन अन हे गोदामघर (न्हापा बारुदखाना, हतियार भण्डार, सैनिक आवास)या आगनय् चौघेरादुने बांलाक तयाः, अन न्हापा दय्के याःगु भोटे ताल्चा, मुसादानी, ग्वंगःमत, बाघमत, कृषि औजार, वन्दुक आदि तयाः संग्रहालय दय्के हथाय् जूगु दु । नेपालया सैनिक इतिहासय् थ्व थाय् थनया नँ उद्योगया उत्पादन, संग्रहणीय व पर्यटकीय मूल्य दु । (गोकुलगंगा गा॰पा॰ वडा ल्याः २ ठोसेया अध्यक्ष शेखरमान श्रेष्ठं थ्व खँय् ध्यान ब्यूसा बांलाइगु खः ।)
ठोसे मेगजिनया इतिहास मामां वनेबले अन जिं नाप लानाम्ह चन्द्रकाजी श्रेष्ठं (८८ वर्ष) टिपे यानातःगु खं छुं खँ सीके फु — थन मेगजिन ईसं १८६६ (विसं १९२३)पाखे स्थापना जुल, थनं वन्दुक दय्काः सुन्दरीजलय् बुझे याय्माः । ई॰ १९४७ (विसं २००४)पाखे मेगजिन बन्द जुयाः दुगु सामानया हेरचाह याय्त प्यम्ह सैनिक पाः च्वनेमाःगु, ई॰ १९५५ (विसं २०१२)स सामान लीलाम यात । अबले ७००गू तुपः, खुद्रा नँ ३०० धार्नी, सिजः २०० धार्नी म्यूगु खः ।
पुलांगु ठोसे मेगजिन आः बन्द जुल । आः व इतिहास जुल । उकियात संग्रहालयय् सुरक्षित याय्बह जू । ठोसेया नँ खानीं आः न्हूगु नँ उद्योगु शुरु जुइ । नेपाल सरकार खानी तथा भूगर्भ विभागं अधिकार बियाः नेपाल चीन संयुक्त कम्पनीं ई॰ २००७स सर्वेक्षण याःकथं ठोसे क्षेत्रय् छगू करोड टन क्षमताया मध्यम गुणस्तरीय नँ खानी दु । (गोरखापत्र, ई॰ २००७ नवेम्वर १६ शुक्रवार, पृ॰ ३) उकियात चीनया नँ खानी ज्या यानाच्वंपिसं ज्या न्ह्याकेगु खँ दुगु छु जुल मस्यू । व शुरु जुलधाःसा ठोसे हाकनं नँया औद्योगिक क्षेत्र जुइ ।

ठोसें २४ अक्टोवर २०१७ स छेँ लिहाँवयाः अनया मेगजिनबारे गनं छुं च्वयातःगु दुला धकाः माला । भवेश्वर पंगेनीं च्वःगु नेपाली सैनिक इतिहासः सुन्दरीजल जङ्गी मेगजिन अड्डा (वि॰सं॰ १९६२–१९६९) (कीर्तिपुर ः ने॰ ए॰ अ॰ के॰, ई॰ २०११)स छुं छुं खँ दु खनि । उगु सफूकथं जङ्गबहादुर राणा ई॰ १९०९ पाखे यूरोप चाहिला वयेधुंकाः सुन्दरिजलय् जङ्गी अड्डा स्थापना जूगु सीदत । लिपा व राष्ट्रिय सैनिक कार्यालय जुल, गुकिया अन्तर्गत पाल्पा, प्यूठान, नुवाकोट व ठोसे खानी स्वनिगलं पिनेया आर्सनल व मेगजिन दुगु जुयाच्वन । ठोसें निलाय् छकः तुपः जम्मा यानाः सुन्दरीजलय् ब्यू वय्माः । ठोसेया तुपः अर्धप्रशोधित जक खः । अनयापिनि धापुकथं ठोसेय् न्हिं निगू तुपः दय्की व बहनि परीक्षण याइ, उकिं सनिलय् मनूत खिम्ती पारी वनिमखु । तुपः दय्कीपिं स्वनिगलं नँकःमि व ज्यामि वनाः दय्कीगु खः । अथे वँपिं नकःमितय् व्यागलं इतिहास मालेबह जू ।

ठोसेया दामोदर श्रेष्ठं मेगजिनया मेशिनय् देवनागरीं चन्द्र शम्शेरया पालय् दय्कुगु धकाः च्वयातःगु दु धाःकथं थौंकन्हय् दुगु मेशिन ई॰ १९१० (विसं १९६०) दशकय् स्वीडेनया आर्बोगा मेशिन कम्पनीं (स्व धधध।बचदयनबmबअजष्लभच।अयm) लःजहाजं कलकत्ता, अनं रेलं जनकपुर हयाः अनं ठोसे कुबिका हःगु खनेदु ।

सत्यादँ पुलांगु नेवाः वस्ती रामेछाप जिल्लाया ठोसेया मेगजिनबारे विशेष मालेज्या याय्गु व दुगु ज्वलं सुरक्षित यानाः ठोसे वजारय् छगू नँ ज्वलं सम्बन्धी संग्रहालय दय्के हथाय् जूगु दु ।

(उग्रचण्डी ख्वाःपौ, ताम्राकार समाज, ज्यावलाखेल, ल्याः २७, नेसं ११३८ (ईसं २०१७) कछला, पौ ४५(४७ स पिदंगु)