Etkili Bir Öğrenme Aracı olan Zihin Haritaları nedir, nasıl oluşturulur?

Zihin haritaları birbiri ile doğrudan veya dolaylı olarak ilişkili olan kavramların zihindeki bağlantılarını sistemli bir düzende görselleştirme tekniğidir.

Zihin haritaları fikri temelde öğrenme üzerine yapılan bir takım bilimsel araştırmaların sonucu olarak 1960’lı yıllarda Tony Buzan tarafından geliştirilip popüler hale getirilmiştir.

Bu yöntem iş yaşamından, kreatif düşünceye, kişisel gelişimden, eğitime kadar kullanılabilmektedir. Özetle aklınızda hangi konuda olduğu fark etmeksizin bilgi yığınlarını sistemli merkez fikir ve etrafında sistematize edilen ana fikirler ve alt fikirlere görselleştirerek dönüştürmenize yardımcı olmaktadır.

Temelde zihin haritaları öğrenmeyi ve anlamayı kolaylaştıran sıra dışı bir görselleştirme tekniğidir. Sıra dışı olmasının sebebi bir konu hakkındaki tüm bildiklerinizi ve aklınıza gelen fikirleri doğrudan bir düzlemde görselleştirme yapmak yerine bir odak kavram veya merkez fikir belirleyip geri kalan tüm bilgileri bu odak etrafında şekillendiriliyor olmasından kaynaklıdır.

Zihin haritaları kendi içerisinde farklı türlere ayrılabilir.

- Örümcek Haritalar: Merkez bir kavram ve bu kavram etrafında şekillenen, bu kavramın özelliklerini de gösteren, çeşitli fikirler ve bilgilerle şekillenen döngüsel bir diyagramdır.

- Akış Şemaları: Bir proje adımlarını görselleştirme ve basitleştirmede kullanılabilecek süreçleri şematize eder. Süreçler ve süreçlerin aşamaları arasındaki bağlantıları net bir şekilde ortaya koyan bir tür zihin haritasıdır.

- Ağaç Haritalar: Soyağaçları veya gen haritaları gibi belirli kademelerden oluşan sırayı gözlemek için kullanılabilen zihin haritalarıdır.

Zihin haritaları özgünleştirilebilir, uyarlanabilir ve serbest yapısı ile herkes için öğrenme kolaylığı sağlar, düşünme ve odaklanma sürelerini geliştirmede pozitif yönlü etki sağlar.

Zihin haritaları öğrenmenin yanı sıra karar alma, yaratıcı düşünceyi keşfetme, problem çözme, hedef belirleme ve odaklanma gibi pek çok konuda yol göstermektedir.

Peki zihin haritası nasıl hazırlanır?

Birkaç temel adımda tamamen kendinize özgü, öğrenme süresini kısaltan, kolay hatırlanabilir bir zihin haritası oluşturabiliriz.

Öncelikle odak noktası olan merkez fikir seçimi ile başlanmaktadır. Örnek bir merkez konu olarak Yapay Zeka konseptini ele alalım.

Merkez Konu Yapay Zeka olan bir zihin haritası oluşturalım. Burada görselleştirme yapılacak alana (kağıt veya dijital bir taslak kullanılabilir) yapay zeka yazabilir veya size yapay zekayı anımsatan bir sembol/ resim eklenebilir.

Odak noktası yapay zeka olan bir zihin haritasında ana fikirler şöyle sıralanabilir:

- Projeler

- Sektörler

- Teknolojiler

- Uygulamalar

- Kapsam/ içerikler

- Diğer

Bir sonraki adım olarak her bir ana fikri alt dallarına ayırmaya geçebiliriz.

Projeler ana fikrini; özelleşmiş (belli bir amaç için üretilen) projeler, çok amaçlı projeler, partner ve paydaşlar olarak kategorize edebiliriz.

Yan fikirlerde ise konunun tüm detaylarını netleştirdiğimiz aşamaya geçeriz.

Özelleşmiş yani uzmanlaşmış projeler ana fikrini; NLP, Bilişsel Mimariler, Brain-inspired, Müzik, Oyun gibi aklımızda ilişkilendirdiğimiz pek çok yan dala ayırabiliriz.

Bu şekilde yazılı ifade ettikten sonra bir de görselleştirilmiş haline bakalım.

Yapay zeka konusunu zihin haritasında örneklendirmişken bahsedilmesi gereken bir diğer konu da Open AI tarafından oluşturulan kendi zihin haritalarınızı da hazırlayabilirsiniz. Zihin haritaları oluşturmada Open AI teknolojisi kullanılarak görselleştirme yapan çeşitli uygulamaların kullanımı da söz konusudur.

Özetle, günümüzde gittikçe azalan odaklanma sürelerimizi de göz önünde bulundurduğumuzda, öğrendiğimiz onlarca bilgiyi birbiri ile ilişkilendirmekte zorlandığımız bir senaryoda zihin haritaları resmin bütününü görmemize, aklımızdaki fikirleri görselleştirilmiş bir düzende organize etmemizde etkili olabilmektedir.