Evcil Hayvan Beslemenin Psikolojik Etkileri

Günlük hayatta çevremizden hayvan beslemenin terapi ile eşdeğer olduğunu çoğu kez duymuşuzdur. İnsan ve hayvan etkileşimi ilk çağdan günümüze kadar uzanan bir ilişkidir. Eski çağ insanları hayvanları birer yoldaş ve koruyucu olarak görmüş, yön ve iz bulma gibi durumlarda yardım alarak hayvanlar ile iletişime sıklıkla başvurmuşlardır. Zamanla insan-hayvan birlikteliği gelişmiş, hayvanların davranışlarını gözlemleyen araştırmaların sayısındaki artış ile birlikte evcilleştirilen hayvan sayısı ve çeşitliliği de artmıştır.

Günümüzde ise evcil hayvanlara sahip olmak ve onları, aile üyelerinden biri olarak görmek giderek artan bir durum haline gelmiştir. Yapılan araştırmalarda, evcil hayvan sahibi olmanın psikoloji üzerinde olumlu etkileri görülmektedir.

Psikolojik Faydaları:

Yalnızlık duygusunda ve depresyon semptomlarında azalma (Krause- Parello, 2012).

Aksiyete ve streste azalma (Milberger, Davis, & Holm‚ 2009).

Hayata anlam ve amaç katma (Sable, 1995)

Psikolojik rahatsızlıkların semptomlarına yoğunlaşmayı azaltma bu sayede olumsuz etkiyi ve oluşan stresi yatıştırma (Sable, 1995)

Ana odaklanma ve keyif almada artış (Sable, 1995)

Hayvan Destekli Terapi (HDT), ruh sağlığını olumsuz etkileyen rahatsızlıkların ve psikolojik bozuklukların tedavisinde insanların hayvanlarla kurduğu ilişkiden yararlanan bir terapi yöntemidir. Bu yöntem, özellikle kronik ruh sağlığı bozuklukları yaşayan kişilerin yaşam kalitesini artırmak amacıyla sıklıkla uygulanır. Depresyon, demans, şizofreni, iletişim bozukluğu, öz güven eksikliği ve davranış bozukluğu gibi birçok psikolojik rahatsızlıkta evcil hayvan destekli terapi yöntemlerinden yararlanmak mümkündür.

Özellikle son yıllarda bilinirliği ve kullanımı giderek artan HDT, birçok farklı tedavi ve rehabilitasyon yöntemi ile birlikte kullanılabilmektedir. Bu amaçla kullanılan alanlara bazı örnekler şu şekildedir:

· Stres

· Depresyon

· Ameliyatları takiben gelişen şiddetli ağrılar

· Bunaltı (anksiyete) bozukluğu

· Otizm spektrum bozukluğu (OSB)

· Demans (Bunama)

· Down sendromu

· Serebral Palsi (Beyin felci)

· Davranış bozuklukları

· Çocuklarda sanrı veya varsanı ihtiva etmeyen işlevsel sinir hastalıkları

· Kronik yorgunluk sendromu

· Kanser tedavisinde psikolojik destek

· Kronik kalp hastalıkları

· Afazi (lisan yitimi) gibi konuşma bozuklukları

· İyileşme için gerekli motivasyon eksikliği

· Şizofreni

· Az gelişmiş ya da gelişmemiş sosyalleşme

· Baş ağrısı

· Farklı motor bozukluklarının tedavisi

· Yalnızlık duygusu

HDT, hastanelerde, bakımevlerinde, okullarda ve çiftliklerde rahatlıkla uygulanabilmektedir.

HDT’nin kullanıldığı alanların bazıları detaylandırılacak olursa;

· Yaygın gelişimsel bozukluklar: Özellikle otizm spektrum bozukluğu gibi erken gelişim döneminde sosyal becerilerin, lisan becerisinin ve kasların gelişiminin normal sürece uygun olmadığı, kalıcı işlev bozukluklarına yol açan durum ve hastalıkların tedavilerine tamamlayıcı unsur olarak eklenmiştir. Köpekler aracılığıyla uygulanan HDT’de çocuğa bir top verilerek köpekle at-getir oyunu oynaması istenir ve böylece çocuğun motor gelişiminin desteklenmesi amaçlanır. Yunusla birlikte yüzme veya at üzerinde gezintiye çıkma gibi etkinliklerle yine kas gelişimini ve hastalığın getirdiği kaygılı duygudurumunun düzeltilmesi amaçlanır.

· Demans: Amerika’da bir demans ünitesinde 12 demanslı yaşlıya köpeklerle uygulanan HDT’nin, yaşlıların gülme ve konuşma gibi davranışlar sergilemesini sağladığı, sosyalleşmelerine ve bilişsel bozukluklarının iyileştirilmesine yararlı olduğu bildirilmiştir.

Sosyal Faydaları

Yeni kişilerle tanışmayı kolaylaştırma (Walsh, 2009).

Aile ilişkileri gibi var olan sosyal ilişkilerin kalitesini arttırma ve iyileştirme (Walsh, 2009).

Fiziksel aktivitede artış

Fizyolojik Faydaları

Düşük kan basıncı (Katcher, 1982)

Kalp hastalığı riskinde azalma (Sable, 1995)

Dopamin, serotonin ve endorfin gibi mutluluk ve pozitif hislerle ilişkili hormonların salınması (Beck, 2005).

Sonuç olarak insanlar temelde ilişkisel canlılar olduğu için patili dostlarımız birçoğumuzun psikososyal ihtiyaçları karşılayarak yaşamlarını zenginleştirebilir. Keyif ve rahatlama, derin bir duygusal bağlılık sürekli olarak değişen hayatlarımızda sağlam bir zemin sağlayabilir. Daha mutlu, sağlıklı ve hatta uzun bir yaşama katkıda bulunabilir.

Ancak tabii ki evcil hayvanlarımızı sahiplenirken hayatlarımıza ömürlük dostlar kattığımızı da unutmadan sadece kendi kriz anlarımızı çözmek amacıyla değil hem onların hayatımıza dokunacağını hem de bizim onların hayatlarına dokunabileceğimizi göz önünde bulundurmalıyız.