Η ησυχία του χιονιού
Ή, πώς η ηρεμία λείπει από τις ζωές μας
Η Τρίτη που μας πέρασε ήταν ίσως μία από τις πιο χιονισμένες μέρες που μπορώ να θυμηθώ στην Αθήνα, τουλάχιστον τα τελευταία χρόνια. Για την ακρίβεια, το Αλεποβούνι — ένας από τους λόφους στους πρόποδες του Υμηττού — έμοιαζε πάρα πολύ σαν το τοπίο που βλέπεται παραπάνω. Περπατώντας στα διάφορα, χιονισμένα πλέον, μονοπάτια του λόφου μαζί με έναν φίλο μου, ανεβαίνοντας προς τη σχετικά χαμηλή κορυφή του, έβλεπε κανείς τους ανθρώπους γύρω του να λιγοστεύουν — πράγμα λογικό, αν σκεφτεί κανείς ότι ακόμα χιόνιζε εκείνη την ώρα.
Καθώς ο κόσμος γύρω μας λιγόστευε, απλωνόταν παντού μία σχεδόν απόκοσμη ησυχία. Η αλήθεια είναι ότι, αν και συχνά πυκνά ανεβαίνω προς τον αγαπημένο Υμηττό, αυτήν την ησυχία δεν την είχα ξανασυναντήσει. Για την ακρίβεια, σχεδόν ποτέ δεν είχα παρατηρήσει, ακόμα κι όταν είχα βρεθεί κατά το παρελθόν στο χιονισμένο Άουσβιτς, πόση ησυχία επικρατεί σε ένα χιονισμένο τοπίο. Αφενός, το ίδιο το χιόνι είναι ένα εξαιρετικό ηχομονωτικό υλικό — σαν τις χάρτινες αυγοθήκες που χρησιμοποιούν συχνά οι ντράμερς στους τοίχους των δωματίων τους για να μην ξεκουφαίνουν τους περίοικους. Ωστόσο, δεν είναι μόνο αυτό που δημιουργεί αυτήν την σαγηνευτική ησυχία του χιονιού. Είναι και η ίδια η νάρκη στην οποία μπαίνει η ζωή όταν χιονίζει. Σε όλη μας τη διαδρομή, από ένα ύψος και πάνω, τα μόνα όντα που συναντήσαμε ήταν δυο-τρία μικρά πουλιά που έψαχναν μέσα στους παγωμένους θάμνους για τροφή ή για κλαδάκια να επιδιορθώσουν τις φωλιές τους. Καμία άλλη ένδειξη ζωής.
Στην αρχή, ήταν αμήχανη αυτή η απροσδόκητη ησυχία — τουλάχιστον, εσωτερικά. Στην πορεία, αυτή η ησυχία αποτέλεσε μία εξαιρετική αφορμή για αναστοχασμό πάνω στα όσα συμβαίνουν στις ζωές μας. Μέσα στα τελευταία δέκα και πλέον χρόνια έχουμε ζήσει απίστευτες μεταβάσεις, βιώνοντας καθημερινά εξωφρενική πίεση στους περισσότερους τομείς της ζωής μας. Από την οικονομική κρίση, από την οποία καταφέραμε — περίπου — να βγούμε, όχι όμως ατραυμάτιστοι, στην τρέχουσα πανδημία και την κατάσταση διαρκούς ομηρίας που βιώνουμε. Όλα αυτά δημιουργούν πίεση, άγχος, εκνευρισμό και, γενικότερα, συναισθήματα που οδηγούν σε μεγάλες εσωτερικές εντάσεις. Κι όλες αυτές οι εντάσεις μεταφράζονται τελικά σε έναν ατέρμονα θόρυβο, ένα βουητό που βρίσκεται συνεχώς μέσα στο κεφάλι μας — ίσως, σε έναν βαθμό, και έξω από αυτό.
Ήταν σχεδόν μαγικό το πώς μπορούσε λίγο χιόνι να απομονώσει όλον αυτόν τον θόρυβο. Όχι απλά έξω από το δάσος, αλλά έξω από το ίδιο μου το μυαλό. Ήταν σαν, ξαφνικά, αυτή η σιωπή να έδινε χώρο ξανά σε υγιή συναισθήματα και σκέψεις να βγουν στην επιφάνεια, απερίσπαστα από την όποια φασαρία. Σε αυτόν τον λευκό και ήσυχο κόσμο όλα φαίνονταν, έστω και για λίγο, πιο απλά, πιο άμεσα και, τελικά, πιο ζωντανά, μέσα στην όλη ακινησία τους.
Κάπου εκείνη συνειδητοποίησα και τη σημασία που έχει η κυκλική δομή και αντίληψη του χρόνου. Ακριβώς όπως, η μονάδα της καθημερινότητάς μας, η ημέρα, έχει μία εσωτερική κυκλική δομή που θυμίζει την ίδια τη ζωή, έτσι πρέπει να φροντίζουμε και η ίδια μας η ζωή να διατηρεί την κυκλικότητά της. Μέχρι έναν βαθμό, οι ίδιες οι εποχές φροντίζουν για αυτό. Ή, μάλλον, φρόντιζαν, μέχρι να αρχίσουν κι αυτές να έρχονται ανάκατα, ένεκα κλιματικής αλλαγής. Έτσι, και σε ετήσιο επίπεδο, έχουμε βρει τον τρόπο μας. Ωστόσο, τι γίνεται με πιο μεγάλα διαστήματα της ζωής μας;
Εκεί είναι που παίζει ρόλο, διαπίστωσα εκεί πάνω στο Αλεποβούνι, ο αναστοχασμός κι η αποστασιοποίηση από τα πράγματα. Οι περισσότεροι άνθρωποι είμαστε, ίσως, συνηθισμένοι να κάνουμε τέτοιες μεγάλες συζητήσεις με τον εαυτό μας στο τέλος μίας μεγάλης περιόδου — για παράδειγμα, ενός έτους — ή έπειτα από την ολοκλήρωση κάποιου σημαντικού κύκλου της ζωής μας. Με άλλα λόγια, δίνουμε στον εαυτό μας την ευκαιρία για λίγη συζήτηση και ησυχία, για λίγο χιόνι, ας πούμε, όταν οι συγκυρίες έρχονται έτσι που να μας οδηγήσουν σε αυτό. Ωστόσο, τι γίνεται αν τα πράγματα δε φροντίσουν για εμάς;
Τότε είναι που πρέπει να μάθουμε να φροντίζουμε τον εαυτό μας και να μας δίνουμε τον χρόνο που μας αξίζει. Να κάνουμε ένα-δυο βήματα πίσω από τα πράγματα, να παίρνουμε μία ανάσα και να απομονωνόμαστε. Είναι, συνειδητοποίησα μόλις εχθές, πολύ σημαντικό να μπορούμε, πού και πού, να βλέπουμε τα πράγματα από μακριά, άσπρα, παγωμένα και μέσα σε μία τέτοια απόκοσμη ησυχία.
