ประโยชน์ของการอดอาหารนาน ๆ
Prolonged fasting
หลายคนอาจจะเคยได้ยินว่าการอดอาหารนาน ๆ (prolonged fasting) ช่วยให้เราเด็กลง ซึ่งฟังดูเหลือเชื่อมาก วันก่อนน้องเขยผมเล่าให้ฟังว่าหลังจากอดอาหารนาน ๆ เกิดประโยชน์อะไรขึ้นกับร่างกายบ้าง ทำให้ผมเข้าใจกลไกที่ทำให้เด็กลงมากขึ้น เลยอยากเอามาแบ่งปัน
ก่อนหน้านี้ผมเคยเล่าคร่าว ๆ ว่าการอดอาหารมี 5 ขั้น ซึ่งหลังจากอดได้ 72 ชั่วโมงจะถึงจุดที่ ภูมิคุ้มกันเกิดใหม่ ซึ่งจุดนี้แหละที่ทำให้เราเด็กลง
หลาย ๆ งานวิจัยพบว่ารากของความแก่เกิดจากการทำงานผิดปรกติของภูมิคุ้มกันของเรา ซึ่งจะเสื่อมลง ๆ ตามกาลเวลา
เสื่อมลงจากอะไรบ้าง
เซลล์ในร่างกายเราเสียหายตลอดเวลา เซลล์ผิวที่โดนแดดก็เสียหายไป โชคดีที่หนังกำพร้าเราผลัดออกมาเป็นขี้ไคลตลอด เซลล์ที่เสียหายจึงถูกกำจัด แล้วเซลล์ดี ๆ ซึ่งอยู่ในผิวหนังขั้นลึกกว่าและถูกปกป้องก็สร้างใหม่เรื่อย ๆ
ทุก ๆ เซลล์ในร่างกายจะมีวัฒจักรในการผลัดเปลี่ยนและสร้างใหม่ตลอดเวลา ซึ่งปรกติแล้วสิ่งที่เซลล์ทำคือการก็อปปี้ตัวเองไปเรื่อย ๆ ถ้าเป็นเซลล์ดีก็ดีไป แต่ถ้าเป็นเซลล์ที่เสียหายอาจจะเพราะสารพิษที่เรากินเข้าไป หรือเชื้อโรคที่บุกเข้ามาโจมตีร่างกายให้เซลล์เหล่านี้เสียหาย เซลล์ที่เสียหายก็จะแบ่งตัวออกไปเรื่อย ๆ เช่นกัน ซึ่งความเสียหายที่สะสมมาเรื่อย ๆ ทำให้เซลล์ดีของเราเหลือน้อยลง ๆ ตามกาลเวลา
การอดอาหารนาน ๆ ช่วยอย่างไร
ปรกติ 80% ของกระบวนการต่าง ๆ ของร่างกายจะยุ่งอยู่กับการย่อยอาหารจนถึงดูดซึมนี่แหละ ซึ่งการที่เรากินตลอดเวลา กระบวนการซ่อมแซมเลยเหลือแค่ก๊อปปี้เซลล์ตัวเองตามสภาพก็เต็มกลืนแล้ว
แต่พอเราอดหารเป็นเวลานานเกิน 72 ชั่วโมง ร่างกายที่ว่างจากการย่อยอาหาร กำจัดสารพิษที่ติดมากับอาหารก็จะว่าง จึงเริ่มทำการซ่อมเซลล์ให้กลับไปเหมือนที่อยู่ใน DNA (พิมพ์เขียว) ก่อน ซึ่งสิ่งนี้เรียกว่าซุปเปอร์เซลล์ (super cell) หลังจากนั้น เวลาร่างกายจะแบ่งเซลล์ก็จะแบ่งจากซุปเปอร์เซลล์เป็นหลัก ทำให้อวัยวะต่างๆ เราเด็กลง
ตอนเลิกอดทำอย่างไร
การอดระยะยาวไม่ค่อยยาก ขอแค่จิบน้ำผสมดอกเกลือหรือเกลือชมพูให้ร่างกายไม่ขาดแร่ธาตุ ไม่ค่อยมีอันตรายเท่าไหร่ อาจจะหิวมากน้อย แล้วแต่ว่าร่างกายแต่ละคนดึงไขมันมาใช้เก่งแค่ไหน ถ้าใช้ไขมันสะสมเก่งก็หิวน้อยหน่อย ถ้าใช้ไม่ค่อยเก่ง 3–5 วันแรกก็จะหิวมากหน่อย หลังจากผ่านไป 5 วัน คนส่วนใหญ่จะรู้สึกสบายขึ้นแล้วไม่หิวแล้ว
ตอนเลิกอด (break fast) ต่างหากที่สำคัญ หลักคร่าว ๆ คือ ถ้าอดอาหารมาซัก 10 วัน ตอนเลิกอดจะใช้เวลาครึ่งนึงคือ 5 วัน สมมติมี 5 วัน ก็จะเติมอาหารกลับ (refeed) ไปเรียงตามนี้
- วันแรก ซุปน้ำต้มกระดูก
- วันที่สอง เติมผักใบเขียวเข้าไป
- วันที่สาม เริ่มกินไข่และผักหัว หรือคาร์โบไฮเดรตที่มีดัชนีน้ำตาลต่ำ ๆ ได้บ้าง
- วันที่ 4 กินเนื้อสัตว์เล็กเช่น ปลา ไก่
- วันที่ 5 กินเนื้อสัตว์ใหญ่และแป้งหรือคาร์โบไฮเดรตที่ดัชนีน้ำตาลสูงขึ้นได้
การที่ร่างกายห่างจากการย่อยอาหารมานาน ๆ ถ้า refeed ผิดวิธี อาจจะทำให้ท้องเสีย เวียนหัว อ่อนเพลียและมีปัญหาความดันได้ ควรให้ความสำคัญกับการ refeed เพื่อความปลอดภัยนะครับ ถ้าใครอยากลอง ค่อย ๆ ฝึก ค่อย ๆ เพิ่มก็ปลอดภัยดี ลองเริ่มจาก 2 วันก่อน พักซัก 3 เดือนค่อยลองอด 3 วัน แล้วค่อย ๆ เพิ่มเป็นต้น
