เทคนิคแยกระหว่างสังเกตกับตีความ
ช่วงนี้ผมกำลังเรียน Nonviolent communications อยู่ และในกลุ่มเรียนเราก็แบ่งปันความรู้กัน ความประทับใจแรกของผมคือได้รู้ว่าโลกของ NVC ช่างกว้างใหญ่มากและผมก็คุ้นเคยแค่มุมเล็ก ๆ ของโลกนี้เท่านั้น
ความประทับใจสองคือ แม้แต่มุมเล็ก ๆ ที่ผมรู้ ก็ยังมีรายละเอียดเล็ก ๆ แต่มีประโยชน์มหาศาลอีก เช่นการแยกระหว่าง สังเกต กับ ตีความนั้น แม้ผมจะรู้อยู่แล้วว่าประโยคตีความเกิดจากการที่ผมใส่การตัดสินด้วยไม้บรรทัดของผมเองลงไป แต่พอมีคนทำตัวอย่างของ pattern ที่เห็นบ่อย ๆ เพื่อให้เราสังเกตและเข้าใจมันได้ง่ายขึ้น ทำให้ผมอธิบายให้คนอื่นฟังข้อแตกต่างได้ง่ายขึ้นเยอะเลย วันนี้เลยขอเอา pattern ที่เจอมาฝากครับ แต่ก่อนจะไปดู pattern กัน ขอเล่าก่อนว่า…
แยกสังเกตกับตีความได้สำคัญอย่างไร
เคยได้ยินใครพูดอะไรกับเราแล้วมันไม่เข้าหู พอฟังแล้วก็ จึ้ก! แล้วหลังจากนั้นก็มีเสียงหรือคำเถียงมากมายดังขึ้นมาในหัวไหม? ประโยคที่เป็นการตีความมีคุณลักษณะแบบนั้นแหละ คือ มันมีโอกาสที่จะไปกระตุกให้ระบบป้องกันตัวเองของเราทำงาน ซึ่งทำให้อารมณ์ปั่นป่วน เสียสมาธิในการฟัง หรือมีเสียงแทรกในหัว ซึ่งทำให้ประสิทธิภาพในการฟังของผู้ฟังลดลง ทำให้โอกาสที่จะได้ยินและรับรู้ถึงเจตนาของผู้พูดได้ถูกต้องนั้นลดลงตามไปด้วย
ถ้าเราสามารถอิงกับข้อสังเกตให้มากจะเพิ่มโอกาสที่ผู้ฟังจะได้ยินเรามากขึ้นนั่นเอง
ด้านล่างจะเป็นตัวอย่างของ pattern ต่าง ๆ ที่ผมแปลมาตามความเข้าใจของผมเอง
บอกสิ่งที่ผู้อื่นเป็นโดยไม่แสดงความรับผิดชอบว่ากำลังตัดสิน
- เธอใจดีเกินไป (ตีความ)
- พอชั้นเห็นเธอเอาเงินค่าอาหารเที่ยงไปให้คนอื่นหมด ชั้นคิดว่าเธอใจดีเกินไป (สังเกต)
ใช้คำกิริยาที่แฝงคำตัดสิน
- ดั๊กผลัดวันประกันพรุ่ง (ตีความ)
- ดั๊กอ่านหนังสือสอบแค่คืนก่อนสอบ (สังเกต)
ตีความความคิด, ความรู้สึก, เจตนา หรือความต้องการของคนอื่นโดยแฝงนัยว่ามันเป็นได้แค่แบบเดียว
- เค้าไม่ส่งงานหรอก (ตีความ)
- ชั้นไม่คิดว่าเค้าจะส่งงาน หรือ เค้าบอกว่า “ชั้นจะไม่ส่งงาน” (สังเกต)
สับสนระหว่างการคาดเดากับความแน่นอน
- ถ้าเธอไม่กินอาหารให้ครบ 5 หมู่ สุขภาพเธอจะแย่เอา (ตีความ)
- ถ้าเธอไม่กินอาหารให้ครบ 5 หมู่ ชั้นกลัวว่าสุขภาพเธอจะแย่เอา (สังเกต)
อ้างถึงอย่างไม่เจาะจง
- พวกต่างชาติไม่ดูแลบ้านช่องเลย (ตีความ)
- ชั้นไม่เคยเห็นครอบครัวต่างชาติที่อยู่เลขที่ 1679 ถนน รอส กวาดหิมะตรงทางเดินหน้าบ้านเลย (สังเกต)
บอกระดับความสามารถคนอื่นโดยไม่แสดงออกว่ากำลังตีความ
- แฮงค์ สมิธเป็นนักบอลที่ไม่เก่ง (ตีความ)
- แฮงค์ สมิธยังไม่ได้ยิงซักลูกในยี่สิบเกมที่ผ่านมา (สังเกต)
ใช้คำขยายโดยไม่แสดงออกว่ากำลังตีความ
- จิมหน้าตาน่าเกลียด (ตีความ)
- หน้าตาจิมไม่ถูกใจฉัน (สังเกต)
