Affetme Özgürlüğü

Hem bireyin kendisine ve ilişkilerine dönük şekilde bireysel olarak, hem de toplumsal olarak en çok zorlanılan ve belki de en çok üzerinde durulması gereken konulardan biri affetmek olabilir. Günlük hayatta affetmek kavramıyla bir çok şekilde karşılaşmak mümkünken (kişinin kendisini affetmesi, kişinin bir ilişki içinde bulunduğu bir başkasını ya da başkalarını affetmesi ve toplumsal olarak bir durumu/kişiyi/grubu affetmesi gibi) çoğunlukla gündeme gelen bireyin kendisini affetmesi ya da ilişki içinde olduğu birini affetmesi olarak karşımıza çıkmaktadır. (Toussaint, 2022)

Affetmek, gerçek anlamda ne demektir?

Merriam-Webster (Merriam Webster , 2022) sözlüğünde, “affetmek” sözcüğü ile ilgili en anlamlı ve kabul gören tanımlamalardan “(bir suçluya) karşı kin beslemekten vazgeçmek” olarak yer almaktadır. Birini affetmek, ona karşı duyulan öfkeyi, kini, nefreti ve intikam duygusunu beslemekten vazgeçmek olarak açıklanabilir. (Baucom, 2019, s. 14)

İlişkiler konusunda ülkemizin ve dünyanın önde gelen uzmanlarından Prof.Dr. Mehmet Zihni Sungur’un Aşk, Evlilik, Sadakatsizlik isimli kitabında affetmenin ne anlama geldiğini en güzel şekilde özetlemiştir. Buna göre; affetmek, haksızlığa uğratan tarafı onaylamak, hoş görmek, olumsuz duyguları görmezden gelmek ya da unutmak anlamına gelmemekle beraber, her şeye rağmen ilişki için çaba gösterebilecek kadar olgunlaşabilmek, karşı tarafı ve kendini cezalandırmaktan vazgeçmek, yaşananlara kalbi bir yaklaşım ve insancıl duygularla bakarak yumuşatabilmektir. (Sungur, 2021, s. 262)

Affetmek Neden Önemli? Affettiğimizde Neler Olur?

Affetmek, her şeyden önce bireysel bir seçimdir; kişi affetmeyi de seçebilir, affetmemeyi de. Bu nedenle affetmenin ilk aşaması kararlılıktır. İnsanoğlunun hayatındaki tüm dönüşüm süreçleri gibi affetme süreci de yoğun bir kararlılık ve hem psikolojik hem de eylemsel gayret gerektirmektedir. Tam da bu gerekliliklerden dolayı, hiç kimse affetmeye zorlanamaz, bu süreç tamamen gönüllülük esasına dayanmaktadır.

Affetmeyi seçen birey, içinde bulunduğu durumla yüzleşme cesareti gösterir ve bu olayı aynı bir roman kahramanının yaşantısını inceler gibi masaya yatırarak, önyargılarından arı ve bundan sonraki hayatında hem benlik algısına, hem de ilişkilerine değer ve bilgelik katan yepyeni bir bakış açısı ile değerlendirebilme fırsatını yakalayabilir. (Benlik algısı, bireyde hem kalıtım yoluyla doğuştan hem de içinde bulunduğu sosyal çevrenin etkisiyle oluşan, bireyin kendisi ile ilgili algılarının bütünüdür. (Benlik Algısı Nedir, 2013) Yaşantısını, benlik algısından ayrıştıran birey, değerinden bir şey kaybetmeden, kendisini ve başkasını etiketlemeden ve hatta zenginleşerek, bilgeleşerek yaşama daha da güçlü bağlar ve anlamlarla bağlanır.

Dışarıdan bakıldığında olumsuz görünen bir durumun, aslında aynı bir turnusol kağıdı gibi kendisine ait olan değerleri ve zenginliği ortaya çıkarmak için ve hatta kendisini özgürce ifade edebilmek adına bir seçim yaparak, eyleme geçebilecek ortamı hazırladığını fark eder. Hangi durumlara ve değerlere evet, hangilerine hayır demesi gerektiğinin farkındalığı ile bireysel sınırını, dolayısıyla da özgürlüğünü belirleyebilir. (Frankl, 1966, s. 21) Kendisine dair anlamları, değerleri ayırabilen ve eylemlerine bu seçimlerin ışığında devam eden birey, hem kendisi ile barışık ve şefkatli, hem de toplum içindeki benzer tutumu ile örnek alınan ve güçlü karakteri ile öne çıkan bir ilişki içinde olabilir.

Doğru Bilinen Yanlışlar

1. Affetmek, pasif bir eylemdir. Kendini affetmek, kendini kandırmaktır.

Hayır. Affetme süreci, hem psikolojik, hem fizyolojik, hem de sosyolojik (kişiler arası) değişim dönüşüm içeren aktif bir süreçtir ve bireyin affetme eylemine gönüllü olması, adanması ile başlar. Ardından gelişen çok boyutlu süreç ile birey olumsuz duygulardan özgürleşerek, olgunlaşır, gelişir ve dayanıklılık becerilerini kullanabilmeyi pratik olarak öğrenebilir.

2. Affetmek, kişiyi zayıf gösterir.

Hayır. Affedebilen insanlar, kendisi ve yaşadığı olumsuz duygular ile yüzleşebilecek cesarete, kararlılığa ve güce sahip kişilerdir.

3. Affetmek, kendini savunmamak, hakkını aramamaktır.

Hakkını arayan ve sınırlarını çizebilmiş bir birey, affetme deneyiminin ardından yaşantısını bu deneyimden kazandığı bilgeliğe göre yeniden düzenleyebilme cesaretinde ve kararlılığa sahip olmakla beraber; belirli bir olumsuz duyguya ya da eylemsizliğe takılmak yerine yaşantısındaki anlama ve değere odaklanarak ilerlemeye devam etmeyi seçebilir.

4. Affedersem, sınırlarım ihlal edilir.

Affetmek, karşı tarafın yaptığı haksızlığı onaylamak demek değildir. Tersine sınırları yeniden belirlemek için verilmiş olan fırsat olarak ele alınırsa, bireyin iyi oluşuna, ilişkilerine ve yaşam kalitesine anlamlı derecede katkı sunabilir.

5. Hatalarım için kendimi affedemiyorum ve kendimi suçluyorum.

Dünyada ancak yeni bir şey denemeyenler kolay kolay hata yapmayabilir. Eğer hata varsa, yenilik, öğrenme ve gelişim yolunda atılan adımlar da var demektir ve bu gayret desteklenmeyi hak eder. Her insan hatalarına rağmen ve onlarla beraber; her şeyden bağımsız olarak sadece insan olduğu için değerlidir.

6. Affetmek, aynı hatayı defalarca yapmaktır.

Affetmek, aynı hatanın defalarca yapılmasına göz yumulan bir döngüden çıkılarak, hem yaşam kalitesini düşüren olumsuz duygulardan özgürleşmek; hem de bireyin kendini tanıyarak kendine dair anlamlarını ve değerlerini keşfetmesini, bu yönde ilerlemesini, gelişmesini sağlayan kişiye ve yaşantıya özel bir turnusol kağıdı olarak algılanabilir.

7. Affetmek, haksızlık yapan tarafı onaylamaktır.

Affetmek, onaylamak demek değildir. Affetme kararı özgür irade gerektirir ve ilişkilerimizde bize göre nelere evet, nelere hayır dediğimizi yeniden ifade edip, ilişkilerimizi buna göre yeniden yapılandırma şansı verebilir.

8. Affetmek, mutlaka sözlü olarak dile getirilmelidir.

Affetmek, tamamen bireyin içinde olan bir süreçtir ve affedilen kişiye mutlaka ifade edilmek zorunda değildir. Affetme, sessiz/gizli olabileceği gibi; kişi dilerse karşı tarafa asla ulaşmayacak bir mektup yazarak da affetme eyleminde bulunabilir. (Aydın, 2017, s. 2)

KAYNAKÇA:

Aydın, F. T. (2017). Pozitif bir karakter gücü olarak affedicilik . The Journal of Happiness & Well-Being, 5(1), 1–22., s. 2.

Baucom, L. H. (2019). The Forgive Process. Morgan James Publishing.

Frankl, V. E. (1966). What is meant by meaning? Journal of Existentialism, 7(25), 21–28.

Merriam Webster . (2022, 11 29). Merriam Webster Web Sitesi: https://www.merriam-webster.com/dictionary/forgive adresinden alındı

Sungur, M. Z. (2021). M. Z. Sungur içinde, Aşk Evlilik Sadakatsizlik — Şeytan Üçgeni (s. 262). İstanbul: Destek Yayınları.

Toussaint, L. (2022). Forgiveness and flourishing: Research and education. Spiritual Care. https://doi.org/10.1515/spircare-2022-0042