Helikopter Ebeveyn miyim?
Ebeveyn tutumları çocukların kişilik gelişiminde önemli bir rol oynamaktadır. Ebeveynlerin doğru ölçüde uyguladıkları sürece çocuklarının yaşamına katılım göstermeleri, onlara destek olmaları, onları koruyup kollamaları çocuklar için oldukça olumlu bir durumdur. Öte yandan ebeveynler aşırı korumacı davranabiliyor ve bir helikopter gibi çocuklarını takip edebiliyor. Bu durumda da farklı bir ebeveynlik stili ortaya çıkıyor: Helikopter ebeveynlik. Bu ebeveynlik stilinde ebeveynler çocukları üzerine aşırı odaklanır, ihtiyaç duyulandan daha fazla yardım eder, çocukları adına kararlar alır, onların karşılaştıkları engelleri onların yerine aşarlar. Bu ebeveynler çoğunlukla başarı odaklıdır. Çocukların okul yaşamıyla birlikte birçok konuya sürekli müdahale ederler. Ayrıca helikopter ebeveynler çocukları adına konuşurken “bugün çok çalıştık”, “bugün çok hastaydık”, “babamız bize kızdı” gibi çoğul özneler kullanırlar. Peki helikopter ebeveyne sahip çocuklar bu durumdan nasıl etkileniyor olabilir?
Helikopter ebeveynlik tutumu iyi niyetli gözükse de önemli olumsuz sonuçlara yol açtığı bilimsel araştırmalar ile belirlenmiştir. Özgüven eksikliği, başkalarına bağımlılık, baş etme becerilerinin yeterince gelişmemesi, psikolojik dayanıksızlık bu olumsuz sonuçlar içerisinde sayılabilir. Helikopter ebeveynlik tutumunda ebeveynlerin çocuklarına yeterli serbest zamanı tanımamaları, onların yerine kararlar almaları çocukların yetişkinlikte hayatlarını kontrol etme ve yönetmeleri konusunda zorluklar yaşamalarına yol açabilmektedir. Bununla birlikte depresyon, kaygı sorunları, karar verme güçlüklerini daha sık yaşadıkları bilinmektedir. Problemlerle başa çıkma becerileri yeterince gelişmediğinden dolayı küçük sorunlar karşısında büyük zorluklar yaşayabilmektedirler.
Helikopter ebeveynlik çocuğa karşı aşırı ilgi ve aşırı disiplinle karakterizedir. Ebeveynler özerkliği ve yaşam becerileri geliştirmeyi engelleyen müdahaleci bir tutum içindedir. Ebeveynlerin özerkliği destekleyici davranışları çocuğun kişiliği ile uyumlu hedefler koymasına yardımcı olacaktır. Böylece bireyler kendilerine ve becerilerine güvenerek kendileriyle ilgili daha doğru seçimler yapabilecektir. Bununla birlikte ebeveynlerin çocuğun yaşına uygun sınırlar koyabilmesi fakat bu sınırları koyarken çocuğun kişisel alanına müdahale etmeden yapması önemli görülmektedir. Çocukların rahatça hareket edebileceği, yaratıcılıklarını geliştirebileceği alanlar yaratmak çocukların gelişimini destekleyici olacaktır. Bunun yerine her anına müdahale etmek, kişisel alan bırakmamak çocuğun kendini yetersiz hissetmesine yol açabilmektedir.
Tüm bunlardan anlaşılıyor ki helikopter ebeveynlik tutumu çocukların ergenlik, yetişkinlik döneminde hatta uzun yıllar boyu süren olumsuz sonuçlara yol açabiliyor. Başkalarına bağımlı, problem çözme becerisi gelişmemiş, çabuk pes eden, düşük özgüvenli, yetersiz ve çaresiz hisseden bireyler durumuna gelebiliyorlar. Çocukların yaşamına katılım gösterirken bunu sıcak bir şekilde ve doğru sınırlar içinde yapabilmek psikolojik sağlamlığı yüksek, bağımsız, mutlu çocuklar yetiştirmemizi sağlayacaktır.
Kaynakça
Erkan, E. (2019). Bağımlı kişilik özellikleri ile ebeveyn duygusal erişilebilirliği ve helikopter ebeveyn tutumu ilişkisinde kişilerarası ilişki boyutlarının aracı rolü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Başkent Üniversitesi, Ankara.
Lapsekili Uysal, S. (2020). Helikopter ebeveynlerin çocuklarının benlik algısı durumlarının kaygı düzeyleri üzerine etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(71), 613- 625.
Yılmaz, H. (2019). İyi ebeveyn, çocuğu için her zaman her şeyi yapan ebeveyn değildir: Algılanan Helikopter Ebeveyn Tutum Ölçeği (AHETÖ) geliştirme çalışması. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 3(1), 3–31.
Yılmaz, H., ve Büyükcebeci, A. (2019). Bazı pozitif psikoloji kavramları açısından helikopter ebeveyn tutumlarının sonuçları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 9(54), 707–744.
