GRADUATION 2017: High Tech Vanitas
(over het werk van Chantal van Rijt)
Tekst: Régis Dragonetti
“Steeds moet de Dood in een maatschappij zijn plaats hebben; en als die niet langer (of minder intens) in de godsdienst is, moet het wel elders zijn; misschien in dit beeld dat de Dood opwekt, terwijl het precies het leven tracht te bewaren.” Het zijn de woorden van Roland Barthes uit zijn klassieker La chambre claire. De fundamentele gespletenheid van het fotografische beeld ligt ook aan de basis van het werk van Chantal van Rijt. Haar installaties proberen op poëtische wijze de brug te slaan tussen een mythisch verlangen naar onsterfelijkheid en de technologische ‘wonderen’ van de moderne wetenschap, niet in het minst die van de fotografie zelf.
Neem nu het werk White Light Red Slide. Deze dia, bestaande uit doorzichtige epoxy en bloed, doet haast primitief aan en brengt de glasramen en reliekencultus van de christelijke middeleeuwen in herinnering. Tegelijkertijd maakt het spel van gefilterd licht ons bedacht op de elementaire wetten van de optica. Deze ontsluiering van de fotografische mystiek vinden we ook terug in het werk Camera Illuminati, dat de vorm aanneemt van een aluminium plaat waarop een vergrootglas gemonteerd is. Afhankelijk van zijn positie krijgt de toeschouwer een detail van de plaat, dan wel een omgekeerde projectie van de omgeving te zien. Het is de wereld op zijn kop, de donkere kamer bij daglicht.
Zoals gezegd neemt technologie een belangrijke plaats in bij Van Rijt. Zoals Icarus met zelfgemaakte wieken fataal naar de zon vloog, zo zoekt de mensheid steeds het onmogelijke mogelijk te maken. Van Rijts Sun Projections thematiseren deze spanning tussen het menselijk vernuft en de haar overtreffende werkelijkheid. Gezien de onmogelijkheid om met eenvoudig materiaal een foto van de zon te maken, verlaat de kunstenares zich op een projectie ervan. Het werk Veronica neemt deze platonische gedachte nog een stap verder. Letterlijk. Twee automatische projectoren animeren foto’s van beenprothesen (eigenlijk een voorloper ervan) tot beweging. Vraag: loopt de Dood dankzij de technologische vooruitgang inderdaad op zijn laatste benen? Ontspringt de mens finaal de dans? Van Rijt lijkt er de humor wel van in te zien. De gang van de twee beentjes is krukkig en chaplinesk, als in een stomme film haast. Wie goed kijkt, merkt trouwens nog steeds de al te zichtbare touwtjes van de marionet. Ecce homo.
Dit artikel verschijnt in het kader van Graduation 2017.
