Maakt IS een doorstart in Syrische opvangkampen? Gevangen IS-vrouwen vragen om hulp via verborgen chatkanalen
Oorlogsvluchtelingen samen opvangen met IS’ers: het lijkt een recept voor problemen. En toch gebeurt net dat in het opvangkamp Al-Hol in het noorden van Syrië. Uit pas opgedoken video’s die de Vranckx-redactie kon bekijken, blijkt dat enkele IS-vrouwen die er worden gevangen gehouden, online contact zoeken met andere IS-sympathisanten. Intussen voeren ze een schrikbewind in de kampen.
“Jullie denken dat jullie ons, de vrouwen van de mujahideen, gevangen hebben in jullie verdorven kamp. Maar we zijn een tikkende bom. Wacht maar af tot jullie zien wat er met jullie zal gebeuren!” Zo eindigt een negen minuten durende video die sinds kort de ronde doet op verborgen online chatkanalen van IS-sympathisanten. Een handvol vrouwen, van kop tot teen in boerka gehuld, zweert trouw aan “kalief” Abu Bakr Al-Baghdadi, de leider van IS. Achter hen wappert de zwart-witte vlag van IS.
Het doet denken aan de dreigvideo’s die de sociale media overspoelden tijdens de hoogdagen van de IS-terreur in het Westen. Alleen: dit gebeurt nu, op dit moment. De video zou deze maand zijn opgenomen in het opvangkamp Al-Hol in Syrië.
Op een andere video die volgens de makers eveneens uit Al-Hol komt, zweren zes jonge kinderen dat ze “de kufar (ketters, nvdr.) zullen verpletteren”. Vorige week nog dook een andere video op waarin kinderen in hetzelfde kamp de IS-vlag hijsen.
Nooit gescreend
In het opvangkamp Al-Hol in het noorden van Syrië leven meer dan 11.000 vrouwen van buitenlandse IS-strijders en hun kinderen samen met Iraakse en Syrische oorlogsvluchtelingen, die vaak zelf gevlucht zijn van het geweld van IS.
De sfeer is er gespannen. Door een gebrek aan mankracht kunnen de Koerdische strijdkrachten die de kampen bewaken, de situatie amper de baas.
Vrouwen waarvan geweten is dat ze de IS-ideologie nog steeds aanhangen, worden vastgehouden in een afgesloten deel van het kamp. Maar het is onmogelijk om van alle 72.000 bewoners (waarvan tweederde kinderen) te weten te komen wie vluchteling is, en wie een verleden heeft bij IS. Laat staan dat duidelijk in kaart is gebracht wie gedesillusioneerd is, wie dat enkel claimt te zijn en wie de IS-ideologie nog steeds aanhangt. Doorgedreven screening van de kampbewoners is nooit gebeurd.
Het gevolg: vrouwen die IS achter zich willen laten, worden geïntimideerd. Verhalen over brandstichting, afranseling en steekpartijen zijn schering en inslag. Sommige belaagde vrouwen hebben zich verenigd en houden om beurten nachtpatrouilles om hun eigen veiligheid te garanderen.
En nu duiken dus deze video’s op, waarin IS-vrouwen openlijk oproepen om hen te bevrijden uit “de gevangenissen van de ketters”.
Fundraisen voor IS
De video’s werden gesignaleerd aan de Vranckx-redactie door de onderzoekers van Jihadoscope. Zij monitoren de online verspreiding van terroristische propaganda, onder andere in verborgen chatgroepen.
“Dit soort van video’s is deze maand pas beginnen opduiken”, vertelt Raphael Gluck, mede-oprichter van Jihadoscope, via e-mail. “Het lijkt erop dat hun impact groeit, wat de makers kan aanzetten om er nog meer te filmen. Voor IS-sympathisanten is dit iets om zich aan op te trekken. IS is duidelijk nog niet helemaal verslagen.”
De impact van die video’s gaat verder dan enkel de virtuele wereld, merkt hij. “Sommige IS-sympathisanten hebben al fundraising-campagnes opgezet om die vrouwen te ‘helpen’.”
De aanwezigheid van deze vrouwen in het opvangkamp is een gevaar voor de kinderen die er verblijven, vindt Gluck. “Zij zijn natuurlijk extreem kwetsbaar voor radicalisering.”
Evenveel inwoners als in Oostende
“Sorry, maar het is geen rocket science om te begrijpen hoe dit kan gebeuren. Hier waarschuwden we na ons tweede bezoek in juni nog voor.” Psychologe Hannan Jamaï, die zelf Al-Hol al tweemaal bezocht om er de Belgische kinderen te onderzoeken, schrikt niet van de video waarin zes jonge kinderen IS-slogans roepen.
“Al-Hol heeft intussen gigantisch veel inwoners, evenveel als Oostende. En vooral na de val van Baghouz zag je hoe daar mensen toestroomden met IS-sympathieën.”
Zijn de kinderen in de video geradicaliseerd? “Dat betwijfel ik. Je ziet duidelijk dat wat ze zeggen, opgelegd is door volwassenen. Ik vraag me af of die kinderen wel doorhebben wat ze doen. Het is typisch voor IS: gebruik maken van onschuldige kinderen om angst te verspreiden in het Westen. Zij weten dat wij daar vatbaar voor zijn.”
Jamaï was vorige maand betrokken bij de repatriëring van zes kinderen van Belgische IS-strijders uit Al-Hol. “Het was onvoorstelbaar hoezeer die kinderen gewoon nog kinderen blijken, zodra je hen uit hun IS-omgeving haalt. Natuurlijk praten ze over oorlog en bombardementen. Maar toen ik een van hen vroeg waar ze van droomde, kreeg ik een antwoord waar ik van omver viel: prinses worden. Dan denk je: dit is ondanks alles wat ze meegemaakt heeft echt gewoon een achtjarig kind.”
Internationale gemeenschap
Zolang de situatie in Al-Hol niet verbetert, hoeven de vrouwen die de video’s verspreiden weinig te vrezen. De Koerden die de kampen runnen, vragen al langer aan de internationale gemeenschap om de buitenlandse strijders te repatriëren en in hun eigen land te berechten. Het zijn net die buitenlanders die in Al-Hol voor de grootste moeilijkheden zorgen.
Een andere optie die zij opperen, is internationale steun bij het screenen van de kampbewoners en, nadien, het oprichten van een tribunaal in het Koerdische noorden van Syrië waar IS-strijders berecht kunnen worden.
Persbureau Reuters onthulde in mei dan weer dat ook een andere piste ingang vindt. IS-verdachten uit verschillende westerse landen, waaronder ook België, zijn vanuit het noorden van Syrië overgebracht naar Irak. Daar wachten er duizenden IS’ers op hun proces. Ze riskeren er de doodstraf.
