web3 ve web3.0

Hayır, ikisi aynı şey değil!

O zaman, neden herkes bunları birbirinin yerine kullanıyor? Pekâlâ, bu biraz kafa karıştırıcı, o yüzden kısaca internetin geçmişine bakarak başlayalım.

• web1 = bilgi ekonomisi — sadece bilgileri okumak için internetle etkileşime girersiniz
• web2 = platform ekonomisi (Twitter, Facebook vb.) — platformlar sizi internetteki diğer insanlara bağlar ve artık hem okuyabilir hem de yazabilirsiniz.

Doğal olarak internet evrim geçirmeye devam etti ve işte, buradayız. Bununla birlikte, ortaya çıkan tekil bir web3/3.0 yerine, internetin ne hale gelebileceğine dair kitlelerde kafa karışıklığına neden olan iki öngörü var!

web3.0

World Wide Web’i icat eden Tim Berners-Lee, web’in bir sonraki evrimi hakkında düşüncelerini paylaştı: anlamsal web veya web3.0.

Web3.0, yapay zekâ ve veri değişimi teknolojilerinden faydalanarak web üzerindeki her şeyi veri katmanında birbirlerine bağlamayı amaçlar. Esasen, kullanıcıların değiştirebilecekleri ve yönetebilecekleri merkezi bir havuz olacaktır, ardından bilgiler makine tarafından okunabilecek ve tüm web üzerinden senkronize edilerek daha doğru ve zeki bir internete öncülük edecektir. Ayrıca kullanıcılar, verilerine hangi kişilerin ve uygulamaların ulaştığını yönetebilecek hale gelecekler.

Günümüzde, eğer ev adresinizi değiştirirseniz, adresinizi isteyen her web sitesinde o konumu güncellemeniz gerekir. Ancak web3.0 dünyasında merkezileşmiş, tek bir yerde güncelleme yaparsınız ve bu, web üzerinden Facebook, Google, LinkedIn, Apple Pay vb. platformlar tarafından çekilebilir.

Berners-Lee, bu internet veri silolarının kaldırılması ve web’in makine tarafından okunur hale getirilmesiyle web’in tüm potansiyelini ortaya çıkaracağına inanıyor.

web3

Ethereum’un kurucu ortağı Gavin Wood, web3 terimini, web’in kullanıcılara gerçek dijital mülkiyet (token ekonomisi) vermenin bir aracı olarak ademi merkeziyetçiliği kullanmaya odaklanan farklı bir evrimi olarak tanımladı. web3’e daha derin bir bakış için lütfen son blog yazımı okuyun: “The Etos of web3”.

Esasen, merkezi yapıdaki bir veri deposu yerine blok zinciri gibi dağıtılmış teknolojiler, kullanıcılara gerçek bir mülkiyet sorumluluğu yüklemektedir. Kullanıcılar, tokenlar ve cüzdanlar aracılığı ile kimliklerini ve varlıkları üzerinde egemen olabilecekler ve bunun sonucunda hangi kişilerin ve uygulamaların bilgilerine erişebileceğine karar verebileceklerdir.

Bugün, dijital varlıklarınızın veya verilerinizin gerçekten sahibi değilsiniz (bir oyun platformundan orada sahip olduğunuz bir nesneyi çıkartmayı deneyin veya büyük bir platform sizin verilerinizi sattığında bu verilerden kazanılan paradan komisyon almayı deneyin). Ancak web3 dünyasında kimliğinizi, varlıklarınızı cüzdanınızdaki özel anahtarlar ile yönetirsiniz. Uygulamalarda oturum açma, satın alma, şirketlere verilerinize erişim izni verme, kimliğinizi doğrulama vb. işlemleri, kullanım noktasında sizin tarafından cüzdan aracılığı ile gerçekleştirirsiniz.

Web3, kullanıcılara mülkiyet, taşınabilirlik ve şeffaflık vererek web’i daha etik ve demokratik hale getirmek istiyor.

Çıkarımlar

İki terim arasında kesinlikle benzerlikler olduğu aşikar: İki kavram da gelişmiş ve veriler üzerinde kullanıcı kontrolü olan bir internet için çabalıyor ve daha iyi bir kullanıcı deneyimi sağlamaya önem veriyor. Diğer yandan, yaklaşımlarında ve bu deneyimi sağlamaya çalıştıkları ortamda açık farklılıklar vardır.

Web 3.0 vizyonu 2000’li yılların başında ortaya çıkmış ve ivme kaybetmiş olsa da web3 kriptopara birimlerinin ve özellikle “Nitelikli Fikri Tapuların”, yani NFT’lerin yükselişi nedeniyle son zamanlarda oldukça revaçta olan bir konu. Blokzincirinin kültürel olarak yaygınlaşması ve daha demokratik teknolojiler sayesinde web3; interneti iyileştirmeye ve ek olarak web3.0 ile bazı eksikleri gidermeye çalışıyor. Şu anki önemli nokta web3 (web3.0 değil) altyapısını, platformlarını ve uygulamalarını oluşturmaktadır.

Bununla birlikte, bazı şeyleri konuşmak için hala erken- web henüz ikisine de evrimleşmedi ve muhtemelen, web’in bir sonraki evrimi her ikisinin de unsurlarını içeriyor olacak.

Kaynakça: https://medium.com/@hornung.brett/web3-vs-web3-0-b433f5ebc18d

Twitter Hesabım: https://twitter.com/nilusrs