3 uğur hekayəsi: Nintendo, Uber, IKEA
1. “Nintendo”
Şirkət öz səyahətinə oyun kartları istehsal edən kiçik bir fabrikdən başlamışdı. “Nintendo” oyun kartları rəqiblərindən öz yüksək keyfiyyəti ilə fərqlənirdi, çünki bu kartlar əl ilə rənglənir və laklanırdı.
1933-cü ildə “Nintendo Koppai” müştərilərinə geniş çeşidli oyun kartları təklif edirdi.
İndiki “Nintendo”nun fəlsəfəsinin formalaşması üçün dönüş nöqtəsi 1956-cı il idi. Məhz o zaman “Nintendo”nun üçüncü prezidenti və qurucunun nəvəsi — Hiroşi Yamauçi Şimali Amerikadakı ən böyük kart şirkəti — “United States Playing Card Company” ilə iş əlaqələri qurmaq üçün ABŞ-a gəldi. Elə həmin il “Nintendo” şirkəti “Disney” ilə cizgi film personajlarını oyun kartlarına yerləşdirə biləcəkləri barədə bir müqavilə imzaladı. Bu, “Nintendo”ya çox böyük bir uğur gətirdi, Yaponiyada hər il 600 min komplekt kart buraxıldı.
60-cı illərin ortalarında isə şirkət böhran içərisində idi və hər kəs şirkətin sonunun çatdığını söyləyirdi. Kompaniyanın qurtuluşu kiçik bir eksperimental şöbədən — “Nintendo Games”dən gəldi. Bir sıra uğursuzluqlardan sonra şirkət bu sahədə böyük uğur qazandı. “Nintendo” portativ “Game Watch” cihazını istehsal etdi (SSRİ-də “Elektronika” kimi tanınırdı).
“Game Watch”un fenomenal uğurundan sonra 1980-ci ildə “Nintendo” ABŞ-da ilk filialını açdı. Bu uğurdan sonra ikincisi dərhal özünü yetirdi — istedadlı mühəndis Şigeru Miyamoto uğursuz oyun avtomatını əfsanəvi oyuna çevirdi. Beləliklə, 1981-ci ildə dünya “Donkey Kong” oyununu gördü. “Donkey Kong”un özündən əlavə oyunda Mario da iştirak edirdi.
80-ci illərin sonlarında “Nintendo” daha bir dünya hitini — 8 bitlik bir prosessor və maye kristal ekranı olan “Game Boy” prefiksini buraxdı. Bu sadə, lakin bir çox cəhətdən əvvəlki “Game Watch”dan üstün qurğu idi. Burada oyun üçün kartriclərdən istifadə olunurdu.
Lakin tezliklə bazara ciddi rəqiblər çıxdı — “Sega” və “Sony”. 1994-cü ildə “Sony” şirkəti “PlayStation” konsolunu buraxdı və satışlarda “Nintendo”nu sürətlə üstələdi.
Belə ki, şirkətin satışları kəskin düşdü və məhsulları yalnız azarkeşlər üçün maraqlı oldu. “Game Boy”un kiçik satışları şirkəti iflasdan xilas etdi. Lakin sonra qalxış baş verdi — şirkət dərhal populyarlaşan portativ bir oyun konsolu olan “DS”i, bir qədər sonra isə hamını funksionallığı və xüsusiyyətləri ilə heyran edən “Wii” prefiksini təqdim etdi.
2019-cu ilin yanvarında “Nintendo” 2018-ci ildə 5,59 milyard dollar gəlir əldə etdiyini, bunun 958 milyon dollarının mənfəət olduğunu bildirdi.
2. “Uber”
“Uber”in tarixi 10 il əvvəl Parisdə, bir qış gecəsində başladı. Startap ideyası onun qurucuları Kalanik və Kempin bir saatdan çox taksi gözlədikləri zaman meydana gəldi. Daha sonra bu ideyanın yaradılması və inkişafına başqa bir təşəbbüskar — Oskar Salazar qoşuldu. Bir il sonra “UberCab” rəsmi olaraq San-Fransiskoda qeydiyyatdan keçdi. 2010-cu ildə isə adı indi hər kəsə məlum olan “Uber”ə dəyişdirildi və layihənin prototipi hazırlandı.
“Uber”in ilk taksi sürücüləri elə tətbiqin yaradıcıları idi. “Uber”in qurucuları layihəni tamamilə öz hesablarına inkişaf etdirməyə çalışmadılar. Əvvəldən üçüncü tərəf şirkətlərinin sərmayələrini aktiv şəkildə qəbul etdilər. Hətta Cef Bezos da “Uber”ə yatırım etdi. Beləliklə, xarici sərmayə sayəsində şirkət dünyanın, demək olar ki, bütün taksi bazarını ələ keçirə bildi.
Ancaq böyük uğurla yanaşı “Uber” böyük problemlərlə də üzləşdi. Şirkətin sürücülərinin əksəriyyəti lisenziyasız işləməklə yanaşı, digər taksi sürücülərini də işsiz qoydular. Bu səbəbdən bir sıra ölkələrdə bu xidmətin qadağan edilməsi tələbləri ilə etirazlar başladı. Şirkət tez-tez məhkəməyə verilir və müntəzəm olaraq cərimələr ödəyirdi. “Uber” təkcə son 2 ildə vəkillərə 500 milyon dollardan çox pul xərcləyib.
Şirkət 76-dan çox ölkədə fəaliyyət göstərir və imicini yüksəltmək üçün müxtəlif “tamaşalar” təşkil etməyi sevir. Misal üçün 2015-ci ildə müştərilər “Gələcəyə qayıdış” filmindəki əfsanəvi “DeLorian”da gəzə bilərdilər.
3. “IKEA” necə yarandı?
XX əsrdə əhalinin maaşları ilə müqayisədə mebel çox baha idi. İnkişaf etmiş ölkələrin sakinləri belə yeni bir divan almaq ehtiyacı ilə üzləşəndə ciddi götür-qoy etməli olurdular. Buna görə də o dövrdə insanlar ya uzun müddət pul yığırdılar, ya da özləri üçün əl altında olan materiallarından mebel düzəldirdilər. İnqvar Kamprad da yataq almaq istəyəndə də eyni problemlə üzləşdi. Pul yox idi, ona görə də ən ucuz materialları sifariş edib öz yatağını yığdı. İnqvar rəqiblərindən daha ucuz mebel yarada biləcəyini və öz şirkətini yaradacağını anladı.
Mebelləri rəqiblərinin təklif edə biləcəyindən daha ucuz satmaq üçün İnqvar yalnız onun alışından asılı olan və qiymətləri diktə edə bilməyən çox kiçik istehsalçılarla müqavilə bağladı. Sonra o, sökülmüş hissələri satın almağa və müstəqil olaraq öz anbarında yığmağa başladı. Beləliklə, mebel qiymətini daha da azaltdı. Şirkət sürətlə böyüdü. Tezliklə rəqibləri onlara qarşı dempinq edən satıcıya qarşı sərt tədbirlər görmək lazım olduğunu hiss etdilər. Kamprad artıq mebel sərgilərinə buraxılmadı.
Yerli tədarükçülərini itirdikdən sonra “IKEA”nın xarici bazarlarla əməkdaşlıq etməkdən başqa çarəsi qalmadı və bu onun dünya səviyyəsində məşhurlaşmasına kömək etdi. Şirkətin heç bir problemi olmasaydı, bugünkü miqyasa çata bilməzdi.
