Ürün Yol Haritaları Üzerine…
Ürün yol haritaları pek çok açıdan hem en çok konuşulan, hem de en çok eleştirilen konulardan. Aslında kritik olan konu, ürün yol haritalarının hangi amaçla, ne için ve ne şekilde kullanıldığı…
Ürün yöneticileri olarak sorumluluğumuz; kaynakları en verimli şekilde kullanarak “olabilecek en iyi” ürünü piyasaya sunmak, takip etmek ve iyileştirmek, bu süreçten öğrenmek ve öğrendiklerimiz ile aynı süreçleri farklı ürünlerde ya da aynı ürünün yaşam döngüsünde tekrar etmek.
“Olabilecek en iyi” tanımı şartlara göre değişmekle birlikte, iyi bir ürün kullanıcının belli bir problemine ya da ihtiyacına çözüm sunar, deneyim açısından kolay anlaşılabilir ve işe yarardır, vaktinde doğru kullanıcı segmentine sunulmuştur. İşte ürün yol haritaları da bu amaç doğrultusunda faydalandığımız araçlardan birisi aslında.
Ürün ve ürün geliştirme tarafına dokunan çok kişinin bileceği gibi, yeni bir ürünün geliştirmesinde, ya da mevcut bir ürüne eklenecek özellikler ya da iyileştirmeler söz konusu olduğunda karşımıza ürün yol haritası — product roadmap çıkar.
Ürün yol haritası
Ürün yol haritası ürün yönetiminde ortaya konan çalışmaların temel çıktısıdır. Tüm analiz, test, kullanıcı deneyim çalışmaları ve elde edilen veriler sonucunda ürünün geliştirme aşamasına geçilebilmesi için bir yol haritasına ihtiyaç duyulur.
Aslında bu yol haritası, paydaşlarla yapılan toplantıların ve ürün ekibinin çalışmalarının ve ürünün gelecek vizyonunun ortaya dökülmüş halidir. Üst seviyede vizyon ve hedeflerin, elde olan limitli temel kaynaklar altında nasıl gerçekleştirileceği ile ilgili bir plan ortaya koyar.
Ürün yöneticisi ortaya bir ürün yol haritası çıkarabilmek için, organizasyonda yer alan farklı ekiplerle ve iş birimleriyle neyin ne zaman yapılacağına dair net bir önceliklendirme yapabilmek için birlikte çalışmak durumundadır. Yol haritası, tam olarak bu çalışmaların bir çıktısı olup; organizasyon içinde tüm paydaşlar tarafından da onaylanmış bir aksiyon ve iletişim planı oluşturur. Özellikle de paydaşlar için neyin ne zaman yapılacağını önceden görebilmek kendi taraflarındaki ilgili aksiyonları alabilmeleri ve kendi yol haritalarının çıkartabilmeleri için son derece önemlidir.
“Ürün yol haritası ürün ekipleri ve şirketler için bir rehberdir ve herkesin aynı noktada olmasını temin eder.”
Buraya kadar ürün yol haritaları ürün geliştirmede son derece önemli bir çıktı gibi görünüyor. Fakat, bu ürün haritalarının şirketlerde nasıl oluşturulduğu, ne amaçla ve nasıl kullanıldığı elde edilen faydayı değerlendirmede kritik bir noktada yer alıyor.
Ürün yol haritası nasıl oluşturulmalı?
Yol haritası ürün için bu kadar gerekli ve şirket içi şeffaflığı sağlayan bir araç olarak tanımlanmışken, amacı dışında veya bir amaç gütmeden kullanıldığında her zaman görevini yerine getiremiyor, bir iş ve tarih yığınından öteye gidemiyor.
Şirketlerde üst yönetime raporlama ihtiyaçları söz konusu olduğunda, ürün yol haritaları tamamen göstermelik olarak rastgele öngörüler ve kaba tahminler ile doldurulup sunulabiliyor. Bu durum ilerleyen süreçte, vaadedilen işlerin yapılmaması veya tahmin edilen zamanda teslim edilmemesi gibi sonuçlar doğurup, ürün yol haritalarına duyulan güveni yok edebiliyor. Bu da yöneticilerin ürün yol haritası bizim organizasyonumuzda işlemiyor, planlamayı ve önceliklendirmeyi doğru yapamıyoruz şeklinde önyargılara kapılmasına sebep oluyor.
Ürün yol haritası oluştururken dikkate alınması gereken en önemli konulardan biri veriye dayandırılarak oluşturulması. Aksi halde bu çalışmanın sonucu, sadece bir yapılacaklar listesi ve o listedeki yapılacakların tamamlanması için “umut edilen, istenen, beklenen” bir tarihten ibaret bir görünürde plan olmaktan öteye gidemez.
“Unutmayın ki eğer elinizde veri yoksa, sadece umut vardır. Ve hiçbirimiz yaptığımız şeyi çalışacağını umduğumuz için yapmayız.” — Cody Simms, TechStars Yönetim Direktörü
Ürün yol haritasına eklenecek özellikler, iyileştirmeler ya da değişikliklerin belirlenebilmesi için ürün yönetim ekibinin öncesinde müşteri ihtiyaçları ve problemleri ile ilgili geniş çaplı bir araştırma ve analiz süreci geçirmiş olması gerekmektedir.
Hedeflediğiniz segmentte yer alan müşteriler ve problemleri hakkında birşey bilmeden bir ürün yol haritası oluşturmak mümkün değildir. Eğer müşterilerin ihtiyaçlarından bağımsız kendi ihtiyacını ve talebini yaratacak gerçekten yepyeni bir ürün veya özellik geliştirmiyorsak, ürün yol haritasının başlıca hammaddesi derin ve ayrıntılı müşteri içgörüsüdür.
Ürün yol haritası strateji ile bağlantılı olmalı
En iyi yol haritası, stratejik hedeflerin iletişimini yapabilecek kapasitede, büyük resmen odaklanmış ve ürün vizyonunu gerçekleştirmede izlenecek yolları ortaya koyandır. Yol haritaları stratejik planlama süreçlerinin son aşamalarından biridir ve bu sebeple de şirketin ürün ve iş stratejileri ile yakından bağlantılı olmalıdır.
Kullanıcıların ihtiyaçlarını anlayarak problemleri ortaya koyup, bu ihtiyaçları karşılayacak çözümlere odaklanarak, stratejik hedefler doğrultusunda yol haritaları oluşturulmalıdır. Bu şekilde, sonu gelmeyen bekleyen çok da kritik olmayan ya da ürüne değer katmayan işler ya da bir kısır döngü haline gelen ve büyük resmi unutturan hata düzeltmelerine takılıp kalmaktan kaçınılabilir. İşe yarayan bir ürün yol haritası, ekiplerin kısa vadeli önceliklerle uzun vadeli stratejik planları dengelemesine yardımcı olur.
Yeni Özellik mi, Müşteri Problemine Çözüm mü?
“Yeni Özellik mi, Müşteri Problemine Çözüm mü?” ürün yönetiminin en esaslı sorularından. Ve söz konusu ürün yönetimi olduğunda, nerden yola çıkarsak çıkalım vardığımız yer. Dolayısıyla, tabiki ürün yol haritaları söz konusu olduğunda da karşımıza bu soru çıkıyor.
Ortada henüz tesbit edilmiş ve tanımlanmış bir müşteri problemi olmamasına rağmen, aklımızda yol haritasına eklenecek pek çok “özellik” var. Kullanıcı problemini farketmek, analiz etmek, ortaya bir hipotez çıkarmak, kullanıcı testleri yapmak ve burdan elde edilen sonuçlarla hareket etmek ürün yol haritalarına eklenebilecek şeyler değil. İşte tam da bu noktada, notlarımızda duran ve gerçekten bir ihtiyaç olup olmadığını araştırmadığımız “yeni özellikler” gelir aklımıza. Oluşturulması gereken bir ürün yol haritası var, kenarda bekleyen bir yazılım ekibi… İşte o yeni özellikler çıkıverir ortaya. Bu da hem ürünü hem de şirketleri tersine bir sürecin içine sürükler.
Product Culture’ın kurucusu ve ünlü bir ürün insanı olan Bruce McCarthy, ürün stratejisi yaratmanın en önemli odağının müşteriler hakkında herşeyi bilmek olduğunu vurguluyor. Şirketler ürünlere eklenmesi gerektiği düşünülen özelliklerden bahsederken, ürün strateji ekiplerinin müşteriyi ürün stratejisinin merkezine koyarak şirketleri doğru odağa getirme sorumluluğunu üstlenmeli. Şirketler ürün yol haritalarında fazla sayıda yeni özellik görmek isteyebilir, hatta isterler de. Bu şartlar altında müşteri problemleri gözlerine küçük görünebilir. Oysaki bazen mevcut üründe müşterilerin çoğunluğunun yaşadığı kritik bir sorunu çözmek, ürüne en önemli katkıyı sağlar. Burada önemli olan, şirket içindeki paydaşlar ve üst yönetimi yol haritasında yer alan öncelikli işlerin ürüne sağlayacağı katkıyı doğru gösterebilmek.
Müşteri sorunlarını çözmek, ürüne yeni eklenecek özellikleri de beraberinde getirebilir. Ama burada kritik olan, yeni özelliklerin müşteri odaklı olarak yol haritasına dahil edilmesidir. Bu bakış açısı yol haritasında yer alan işlerin önceliklendirilmesinde de belirleyici rol oynar. Üründe müşteri sorunlarından herhangi birini çözmede yardımcı olmayacak herhangi bir değişiklik önceliklendirmede son sıralarda yer alarak, müşteri gözünde değer yaratan değişikliklere zaman yaratır.
Ürün yol haritası “şirket için” mi oluşturulur?
Drift’in CEO’su David Cancel, ürün yol haritalarının müşterilerin sorunlarını çözmekten ziyade şirket içi merakı gidermek için kullanılan ve günün sonunda kullanıcılara değer yaratmaktan ziyade üst yönetimden onay almış bir çalışma planına dönüşmesine eleştirel bir bakış açısı ile yaklaşıyor.
Şirket içi iletişimi ve şeffaflığı sağlamak ve paydaşları ürün tarafında yapılanlara aksiyon alabilmek için gerekli planı sunmak için geliştirilen ürün yol haritası, bu amacın dışına çıktığında gelişim ve değişimin önünde duran bir engel halini alabilir. Özellikle de, şirket için yapılan ve tek amacı “sadık kalınacak bir plan yaratmak” olan yol haritaları.
Ürün yol haritasına yazılım geliştirmelerinin canlıya alınma sürecini gösteren bir “sürüm planına” dönüşmesi, yazılım ve ürün ekiplerince sadece o plana ve verilen söze uymak için çabalamayı beraberinde getiriyor. Oysa ki kullanıcı ihtiyaçları ve beklentileri sürekli olarak değişiyor. Yol haritasında yer alan maddeler değişen dinamikler çerçevesinde yeniden değerlendirilmeden sırf “iletişimi yapıldığı ve söz verildiği için” yapılmak durumunda kalınıyor.
Haritadaki yollar değişirse?
Ürün yol haritasında yer alan işler ve öncelikleri, arkasında pek çok çalışmayı barındıran yol göstericiler. Fakat bunu uzun vadeli bir yapılacaklar listesi olarak görmek, hızlı değişen çevresel koşullar ve piyasa şartlarında olan değişiklikleri görmezden gelmeye sebep olabilir. Bu yol haritasındaki maddelerin öncelikleri, kapsamları ve beklenen etkileri sürekli olarak değişebilir dinamiklerdir. Bu durumda yol haritasının yönünü belirlemede bize yardımcı olan, üst yönetimden alınan onay değil kullanıcıların ta kendisidir.
Yol haritasındaki değişiklikler her zaman çevresel koşullardan kaynaklanmak zorunda da değildir üstelik. Bazen şirketin içinde bulunduğu şartlar da yol haritalarını revize etmeyi gerektirebilir. Özellikle de kaynak ve zamanlama konuları söz konusu olduğunda, gereken esnekliği sağlamak önemlidir. Sıkı sıkıya yol haritasına bağlı kalmaya çalışmak bu tip durumlarda riski arttıran bir unsur haline gelir. Ürün yol haritaların ürünün nereye gittiği konusunda bizi meşgul ve güvende hissettirmesi belirsizlikleri görmezden gelmememize sebep olur. Biz çizdiğimiz haritada ilerlemeye devam ederken değişen ya da yeni yeni şekillenmeye başlayan yolları görmemizi engeller. Mevcut yol haritasının yarattığı konfor alanından çıkıp, yolun değişip değişmediğine bakmak çoğu zaman işimize gelmez.
Oysaki ideal olan, yol haritasının değişen koşullar, beklentiler ve gereklilikler doğrultusunda revize edilmesidir. Yani, yollar değişirse yol haritası da ona göre revize edilmeli, daha avantajlı ya da hedefe daha çabuk yaklaştıracak kestirme yollar değerlendirilmelidir.
Ürün yol haritaları hakkında fikrimiz ne olursa olsun, hepimiz belirlenmiş tarihleri olan ve uzun “özellikler”den oluşan iş listelerinin ürün geliştirmek için doğru bir yol olmadığını biliyoruz. Önemli olan, tüm belirsizlikler ve değişimlere karşı gerekli esnekliği gösterebilen, kullanıcı odaklı ve sürekli olarak öğrenen bir yapı oluşturmak. Bu şartlar altında stratejik hedeflere uygun ürün geliştirirken bu süreçte kullanılacak araç ürün yol haritaları olur ya da olmaz, çok da önemli olmasa gerek.
