Kullanıcı deneyimi ekibiniz inovasyon yapmanıza nasıl yardımcı olabilir?
İnovasyon dediğimiz süreç, kimi zaman teknoloji itişinden faydalanarak kimi zaman da problem çekişinden yola çıkarak bir değer önerisi geliştirerek başlayabiliyor. Bunun üzerine de bu değer önerisini müşteri segmentine ulaştıracağınız kanalları ve onlarla kuracağınız ilişkiyi belirleyerek devam ediyorsunuz. Yani iş modelinizin diğer yapı taşlarını belirliyorsunuz.
En önemlisi de gelir ve gider yapınızı belirleyip, iş modelinizi farklı yöntemlerle test ediyorsunuz. Öğrendiklerinizden faydalanarak, yarattıklarınızı gözden geçiriyorsunuz ve bu döngüyü takip ederek en iyi çözüme ulaşmaya çalışıyorsunuz.
İnovasyon bu kadar kolay mı? Tabii ki değil. Ben sadece çok basit olarak dünyanın en büyük firmalarının nasıl yeni iş modelleri geliştirdiklerini basite indirgemeye çalıştım. Ancak inovasyonun derinlemesine ele almadan, kullanıcı deneyimi ekibinizle olan ilişkisine değinmek istiyorum.
İnovasyonun temelinde değer önerisini ve müşterileri anlamak var.
Problem odaklı değer önerisi tasarım süreci, bir müşteri segmentinin sıkıntı ve elde etmek istediği kazanımlarıyla birlikte işlerini anlayarak başlıyor. Müşterinizi anladıktan sonra, onların kazanımlarına uygun ve acılarını dindirecek bir ürün ya da hizmet öneriyorsunuz.
Müşterilerini anlamak için şirketler neler yapıyorlar? Müşterilerin dijital dünyada bıraktıkları izleri takip ediyor, onlarla konuşuyor, onların dünyalarına dahil oluyorlar. Evet, bu kadar basit. Daha sonra bu değer önerisini ellerindeki zaman, bütçe ve kaynakları düşünerek uygun bir yöntemle test ediyorlar.
Peki kullanıcı deneyimi ekipleri ne yapıyor?
Kullanıcı deneyimi ekipleri, işinizi ve müşterilerinizi anlar ve sorunlara uygulanabilir çözümler üretir.
Türkiye’de son yıllarda farkındalığı artan konulardan biri de kullanıcı deneyimi. Tabii sektördeki birçok firma ve uzman ellerinden geleni yapsa da yer yer bu uzmanlığın çok anlaşılmadığını görüyorum. Belki yeni birçok uzmanlık için yeterince anlaşılamamak çok klişe ama gerçeği de değiştirmiyor.
Ne yapıyor peki bu kullanıcı deneyimi ekipleri? Sizi ve müşterilerinizi anlıyor dedik. Peki bu uzmanlar insanları nasıl anlamaya çalışıyor? Müşterilerin dijital dünyada bıraktıkları izleri takip ediyor, onlarla konuşuyor, onların dünyalarına dahil oluyorlar. Evet tam olarak, inovasyonun başlangıç noktasındaki değer önerisi tasarım sürecinde, müşterileri anlamak için yapılanları yapıyorlar.
Daha sonra tüm bulgularını farklı çıktı formatlarıyla, daha anlaşılabilir ve özümsenebilir hale getirmeye çalışıyorlar. Ürünün ortamını ve insanları düşünerek çözümler geliştirip, bu çözümlerin yazılım süreci başlamadan uygun çözümler olduğundan emin oluyorlar.
Kullanıcı deneyimi ekiplerinin çıktılarını bilin ve bu çıktılardan inovasyon yapmak için faydalanın.
Eğer kullanıcı deneyimi ekiplerinin, müşterileri anlama yöntemlerinden inovasyon yaparken faydalanacaksak önce bu yöntemleri bilmek lazım. Amacım hepsine değinmek değil ama değer önerisi tasarımında da kullanılan yöntemlerden bahsederek farkındalık yaratmak istiyorum.
1- Müşteri görüşmeleri
Temelde müşterilerinizin sıkıntı, kazanım ve işlerini anlamak için önceden hazırladıkları soruları sorup, önyargısız şekilde müşterinin dinlendiği bir yöntem. Nedenleri anladığımız ama bir tarafında da insanların söyledikleri yaptıklarının uyuşmama ihtimalini aklımızda tuttuğumuz bir yöntem. Müşterilerle fiziksel olarak bir araya gelmek mümkün olmazsa, birçok anket aracı da merak ettiklerinizi öğrenmenize yardımcı olabilir.
Kullanıcı deneyimi tasarımcıları kimi zaman bu görüşmelerden elde ettikleri bulguları, persona adı verilen çıktı ile daha anlaşılır hale getirmeye çalışırlar.
2- Varolan verilerin incelenmesi
Milyonlarca insan merak ettiği her şeyi Google’da arıyor. Google Trends adı altında da bu veriler kullanıma sunuyor. Bir kelime aradığınızda onunla ilişkili diğer kelimeleri de görüp, insanların neye ulaşmaya çalıştıklarını görebiliyorsunuz. Bunun haricinde aradığınız şeyi bulmak çok zor olsa da, TÜİK gibi birçok veri kaynağı da var. Ya da müşterilerinizi ve pazarı daha iyi anlamanıza yardımcı olacak üçüncü taraf araştırma raporları mevcut.
İnternet aracılığıyla ulaşılabilen veriler bunlarla sınırlı değil. Uygulama mağazaları, sosyal ağlar ve forumlar gibi müşterilerinizin dijital izler bıraktıkları birçok kaynak var.
Dolayısıyla kullanıcı deneyimi tasarımcıları, bu verilerin tümünden faydalanarak derinlemesine bir analiz yapabilme imkanına sahip.
3- Gözlem
Userspots’ta çalışmaya başladığım ilk dönemde, kullanıcı odaklı tasarım kavramını yeni yeni öğreniyordum. O dönem Teknosa projesi devam ediyordu ve kullanılan araştırma yöntemlerinden biri de Shadowing adını verdikleri teknikti. Bu tekniğe göre, Userspots ekibindeki araştırmacılar Teknosa mağazalarında bir satış danışmanı stajyeri gibi davranıyor ve insanları gözlemliyorlardı.
İnsanları gözlemleyerek de onları neyin sıktığını, nasıl düşündüklerini ve rutinlerini öğrenebilirsiniz.
Tabii ki kullanıcı deneyimi tasarımcılarının, araştırma sürecinde kullandığı yöntemler bunlarla sınırlı değil. İnsanların bilgiyi nasıl ilişkilendirdiği anlamak, ürünlerin ne kadar kullanılabilir olduğunu görmek ve gelişen teknoloji yardımıyla insanları anlayabilecekleri daha birçok yöntem kullanıyorlar.
Fikirlerinizi büyük yatırımlar yapmadan test etmenin yolları var ve bu yöntemleri kullanıcı deneyimi ekibiniz zaten uyguluyor.
Eski bir arkadaşımla sohbet sırasında araştırma ve test süreçleri yerine hızlıca ürünü canlıya çıkartıp *Fail Fast* mantığıyla hareket etmeyi daha mantıklı bulduğunu söylemişti. Ancak bir ürünün kod yazma sürecindeki yüklerinden ve maliyetlerinden çok daha hızlı hem de daha ucuza başarısız olma yöntemleri var.
Prototip testi de bu yöntemlerden bir tanesi. Farklı detaylarda oluşturduğunuz wireframe’leri yine amacınıza uygun olarak tercih edeceğiniz yetkinlikte bir araçta bir araya getiriyorsunuz. Bu sayede ürününüzün çok kısa sürede bir taklidini yaratabilirsiniz.
Bunların haricinde düşüş sayfaları (landing page) yaratarak, sahte satışlar kurgulayarak, A/B testleri yaparak hatta ve hatta broşürler ya da kataloglarla bile yeni fikirlerinizi test edebilirsiniz. Eğer tecrübeli uzmanlardan oluşan bir UX ekibiniz varsa, problemleri keşfetme, tasarım ve test etme adımlarında yeni iş modelleri oluşturmanıza çok rahat yardımcı olabilirler.
Kullanıcı deneyimi ekibinizin yeteneklerin doğru şekilde faydalanmak ve yeni iş modelleri keşfetmek ise sizin elinizde. Yeni fikirler geliştirin ve onların ne kadar iyi çalışabileceğini düşük maliyetlerle test edin.
Yorumlarınızı paylaşırsanız çok sevinirim. Eğer siz de değer önerinizi yenilemek ve yeni iş modelleri keşfetmek isterseniz bana moguzarikan@gmail adresinden ulaşabilirsiniz.
Sevgiler.
Yazımı beğendiyseniz, belki Design Sprint incelemesine de göz atmak isteyebilirsiniz.
