Κοινωνικός Δαρβινισμός: Ένα τέρας που τρώει την ισότητα

Τι σημαίνει για τη μοντέρνα κοινωνία η φυσική επιλογή; Για τους υποστηρικτές της ιδεολογίας του κοινωνικού δαρβινισμού, η κοινωνία δεν είναι παρά ένα μέρος του ζωικού βασιλείου. Πράγματι, ζούμε στην ίδια Γη με τα ελεύθερα ζώα. Συνεπάγεται όμως αυτό, ότι η δυνατότητα της τεχνολογίας να επιμηκύνει την ανθρώπινη ζωή και να επιτρέπει σε ανθρώπους με σωματικές αδυναμίες να είναι ενεργά μέλη της κοινωνίας, είναι αντίθετη με τους νόμους της φύσης;

Από που προήλθε ο κοινωνικός δαρβινισμός εξαρχής; Το 1859, ο Κάρολος Δαρβίνος διατύπωσε την θεωρία της εξέλιξης μέσω της φυσικής επιλογής, σύμφωνα με την οποία τα είδη που υπάρχουν τώρα, έχουν εξελιχθεί όλα, ως διαφορετικές διακλαδώσεις ενός κοινού προγόνου. Αυτό συμβαίνει μέσω της διαδικασίας της φυσικής επιλογής, δηλαδή, την λεγόμενη επικράτηση του ισχυρότερου. Εν συντομία, από γενιά σε γενιά, σε κάθε είδος, υπάρχουν άτομα με γενετικές διαφορές οι οποίες, μερικές φορές κάνουν τα άτομα αυτά να είναι πιό καλά προσαρμοσμένα στο φυσικό τους περιβάλλον. Εξαιτίας αυτού, τα άτομα αυτά έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να ζήσουν και συνεπώς να αναπαραχθούν, περισσότερο. Σε μία αυθαίρετη μεταφορά της βασικής αρχής της φυσικής επιλογής, στη λειτουργία της ανθρώπινης κοινωνίας στηρίζεται και ο κοινωνικός δαρβινισμός, μια ιδεολογία που παραμένει ζωντανή μέχρι και σήμερα και έχει ως κύριο δόγμα της, ότι πρέπει, και στην ανθρώπινη κοινωνία να επιβιώνει ο ισχυρότερος. Αυτό, βέβαια, συνεπάγεται ουκ ολίγες επιπτώσεις στις κατώτερες κοινωνικά τάξεις, τις ευπαθείς ομάδες, τις ομάδες με σωματικές και νοητικές δυσλειτουργίες ή ψυχικές ασθένειες και πλέον, εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης, τον πληθυσμό των αναπτυσσόμενων χωρών.

Και όντως, στη μοντέρνα κοινωνία, ο πλούσιος γίνεται πλουσιότερος όπως στην φύση ο ισχυρότερος αναπαράγεται περισσότερο. Φυσικά το αποτύπωμα του κοινωνικού δαρβινισμού στο σήμερα δεν τελειώνει εκεί. Ακόμα και εν αγνοία της εν λόγω ιδεολογίας, μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού, δυσανασχετεί με πράξεις αλληλεγγύης πρός άπορους συμπολίτες του, ανεξάρτητα από το αν οι συμφορές τους προέρχονται από λάθη των ιδίων ή όχι. Ακόμη και υποσυνείδητα, βλέποντας ένα νέο άνθρωπο σε κάποιο συσσίτιο, πολλοί θα σκεφτούν «Γιατί δεν πάει να βρει δουλειά;» χωρίς να ξέρουν περί τίνος πρόκειται και χωρίς να ενδιαφέρονται να μάθουν, πρίν ασκήσουν την κριτική.

Περεταίρω, η αποδοχή της επικράτησης του ισχυρότερου, επηρεάζει φυσικά ανθρώπους με ασθένειες, σωματικές και ψυχικές, ή νοητικές δυσλειτουργίες. Εφόσον η εξέλιξη έρχεται από τα άτομα που είναι πιο προσαρμοσμένα στο περιβάλλον τους, τα άτομα με κάποια πάθηση, όπως για παράδειγμα η πολυνευροπάθεια, σύμφωνα με τον κοινωνικό δαρβινισμό, κρατάνε το είδος πίσω στο εξελικτικό του μονοπάτι. Όντως, κάποιος με κινητικά προβλήματα, δεν θα μπορούσε να επιβιώσει στην ζούγκλα ή σε σπηλιές και γενικότερα στις συνθηκες ζωης των μακρινών μας προγόνων, πόσο μάλλον να συμβάλλει συστηματικά στην κοινότητα ως μέλος της. Πως όμως κρατάνε πίσω την ανθρωπότητα τέτοιου είδους, ή και κάθε είδους ασθένειες και δυσλειτουργίες, μέσα σε μία κοινωνία της οποίας η τεχνολογία δίνει την δυνατότητα σε αυτές τις ομάδες να είναι ισάξια παραγωγικά μέλη της, αλλά και την δυνατότητα επιβίωσης σε τόσο μεγάλο μέρος των λιγότερο τυχερών;

Ακόμα, ο κοινωνικός δαρβινισμός είναι εν μέρη υπαίτιος για τις καταστάσεις που συνεχίζονται εδώ και δεκαετίες στις αναπτυσσόμενες χώρες. Οι εργάτες εκεί (όχι μόνο ενήλικες, αλλά και μικρά παιδιά) εργάζονται ώρες και ώρες κάθε μέρα, μόνο για ένα μηδαμινό ποσό και συχνά, μόνο μία μικρή ποσότητα φαγητού. Η κατάσταση αυτή υπάρχει, επειδή οι εταιρείες μπορούν, χάρη στην ελεύθερη αγορά, να εκμεταλλευτούν την φτώχεια και τις ήδη δύσκολες συνθήκες σε αυτές τις περιοχές, για να έχουν φθηνά εργατικά χέρια, επομένως χαμηλότερο κόστος παραγωγής και μεγαλύτερο κέρδος. Δεκαετίες αργότερα όμως, από τότε που ξεκίνησε το πρόβλημα, σε μία εποχή κατά την οποία υποτίθεται ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι πρωτεραίοτητα, αυτές οι χώρες δεν φαίνεται να βρίσκονται λιγότερο υπό εκμετάλλευση. Αντίθετα, ο πληθυσμός αυξάνεται, οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι, η ζήτηση των προϊόντων μεγαλώνει και επομένως, το ίδιο και ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν υπό αυτές τις συνθήκες, στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Σημειώνεται ότι οι κοινωνικοί δαρβινιστές χωρίζονται σε υποκατηγορίες, τα παραπάνω παραδείγματα των επιπτωσεων του κοινωνικου δαρβινισμού στο σήμερα, δεν ανήκουν όλα στην ίδια διακλάδωσή του. Παρόλα αυτά οι ρίζες αυτού του τρόπου σκέψης είναι κοινές.

Φαίνεται λοιπόν, ότι αντί να υπάρχει ισότητα, υπάρχουν δύο διαφορετικοί κόσμοι, εκ των οποίων μόνο ο ένας υποτίθεται ότι ωθεί την εξέλιξη του είδους μας. Όμως στη σημερινή παγκόσμια πραγματικότητα, αυτός ο κόσμος αποτελείται κατά κύριο λόγο από τους οικονομικούς μεγιστάνες. Αυτό το κριτήριο δεν διαφέρει στις ρίζες του, με τα κριτήρια ενός από τους αδιαμφισβήτητα πιο επικίνδυνους κοινωνικούς δαρβινιστές της ιστορίας, του Αδόλφου Χίτλερ. Βέβαια γνωρίζουμε τι συνέβαινε σε όσους δεν πληρούσαν το κριτήριο του. Το ερώτημα είναι: Θα αγωνιστούμε για την ισότητα, ή θα αναμένουμε σιωπηλά την άνοδο ενός νέου Χίτλερ;