Anja Rouwendal: ‘’De cliënten krijgen meer een stem”
[APELDOORN] Het is donderdagmiddag 11 maart. De wind ruist langs mijn oren als ik aankom op het terrein van ‘s Heeren Loo Apeldoorn. Vandaag ga ik in gesprek met cliënt coaches Janine Biezeman Schulenklopper en Anja Rouwendal, over hoe de zorggroep bezig is met de verkiezingen. Een punt dat duidelijk naar voren komt: politici moeten gaan communiceren in een duidelijke en makkelijke taal. Een taal die voor iedereen te begrijpen is.
Wie zijn jullie en wat is jullie taak binnen ‘s Heeren Loo?
Janine: ,,Ik ben Janine en ik werk al zestien jaar bij ‘s Heeren Loo. Ik werk nu vier jaar als cliënt coach. Wij coachen de raadsleden van de cliëntenraad. In 2018 is er een nieuwe wet gemaakt, die in 2020 is ingegaan: de WMCZ, Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen. Deze heeft ervoor gezorgd dat er meer nodig is voor cliënten om mee te kunnen praten over het beleid in de zorginstelling. Bijvoorbeeld om in contact te blijven met je achterban en wat te doen met de informatie die je krijgt van de achterban. We kwamen erachter dat we hier in Apeldoorn een kleine raad hebben, maar zoveel cliënten, dat het niet lukt om een hele regio te vertegenwoordigen. Cliëntmedezeggenschap is bedoeld voor alle cliënten die deel uitmaken van ‘s Heeren Loo. Na gesprekken met de directeur, hebben we nu meer uren gekregen en richten wij ons ook op de doelgroep: de licht verstandelijke gehandicapten. Zij vormen nu ook een gespreksgroepje en zijn ook raadsleden, alleen vergaderen zij op een ander moment. Als cliënt coaches heb je dan meer vergaderingen in een week.”
Anja: ,, Ik sluit mij daarbij aan. Ik ben Anja en ik ben in 1979 begonnen met werken op een woning. Ik werk nu een dag op dagbesteding en de rest van de uren ben ik coach. De nieuwe wet schrijft uit dat cliënten meer tijd moeten krijgen om mee te denken. Je kunt wel zeggen: ‘je hebt invloed, maar morgen willen het van je weten’. Zo werkt het niet. Nu krijgen ze zes weken de tijd om over hun advies na te denken.“
Wat maakt het werken met mensen met een beperking zo mooi?
Anja: ,,Mensen. Dat is sowieso mooi natuurlijk. Het is heel echt. Ik geloof niet dat er bij ons cliënten zijn die ons of zichzelf voor de gek houden. Ze zijn gewoon heel puur. In mijn eigen omgeving kan ik wel eens iemand voor de gek houden, maar als ik dat in mijn werk bij cliënten zou doen, prikken ze daar zo doorheen. Het is altijd heel erg echt. Dat is wat ik heb ervaren. Het zijn allemaal oprechte mensen. ‘’
Janine: ,,Ja, ik vind het een moeilijke vraag. Het is iets wat ik van jongs af aan al wil. Ik heb er nooit aan gedacht waarom ik het per se wil, maar ik vind het gewoon mooi. Het is iets wat ik altijd al wilde doen.‘’
Anja: ,, We zijn allemaal mensen met een ‘zorghart’. Je wilt altijd voor iemand zorgen. De laatste tijd merk ik meer dat we naast de mensen gaan staan. Dat je in gesprek gaat en merkt: ze kunnen echt heel verfrissende dingen bedenken. Daar ga je mee aan de gang en daar word ik echt heel blij van. De cliënten krijgen meer een stem. Toen ik hier vroeger kwam, had maar één persoon een fiets. Dat kun je je nu niet meer voorstellen. ‘’
Een mooi voorbeeld, want een fiets is eigenlijk een symbool voor vrijheid
Na de persoonlijke introductie, maak ik een bruggetje naar de verkiezingen. Terwijl Anja iedereen van drinken voorziet, leg ik Janine een stelling voor.
Stelling: Verkiezingen zijn er om alle groepen in Nederland een stem te geven
Janine: ,, Ja, dat vind ik wel. Alleen is dat helaas niet zo. Als je een stempas hebt, moet er ook aandacht aan besteed worden. Hoe moet je stemmen en op wie? Je hebt die informatie nodig om überhaupt een stem uit te kunnen brengen en ik denk dat dat lastig is. Ik ben het zeker met de stelling eens, dat dat het uitgangspunt moet zijn. Dat zou het allermooiste zijn. Ook dat iedereen de juiste informatie krijgt.
Ontbreekt dat nu?
Janine: ,, Ja, als een aantal mensen binnen de regio Apeldoorn, van ons bureau, niet hadden bedacht dat we iets moesten bedenken waardoor de cliënten ook weten op wie ze kunnen stemmen, dan hadden ze dat niet geweten. Een enkele begeleider is er mee bezig. ‘’
Anja: ,, De cliënten die het uit zichzelf komen vragen, zijn het al gewend. Een grote groep die potentie heeft om zelf na te denken of om zelf te gaan stemmen, doet dat niet, want het is onbekend.’’
Janine: ,, Toch zijn er een aantal woningen waarvan de begeleider veel interesse heeft in de politiek en daarom bijvoorbeeld een politiek café organiseert. Heel erg leuk natuurlijk, maar het ligt dan wel weer aan de begeleider, die het belangrijk vindt. Het zou iets vanzelfsprekends moeten worden. “
Is het niet gek dat jullie zelf met ideeën moeten komen?
Janine: ,, Ja, het zou gewoon bij een politieke partij in het draaiboek moeten staan. Dat het gewoon iets is wat erbij hoort. Als je wat vraagt, dan doen ze het. Het is jammer dat je het eerst moet vragen. Je wilt toch ook de stemmen van deze cliënten? Het lijkt me toch fantastisch dat je als politieke partij de stem kunt krijgen van mensen die hier wonen. Dan doe je volgens mij iets goeds.’’
Laatst had ik een interview met Bert Kuijer, expert verkiezingen. Hij zei: het is een groep waar weinig naar geluisterd wordt in de Tweede Kamer, maar wel een groep die heel goede ideeën heeft, wat juist nodig is in de Tweede Kamer.
Anja: En ook praktisch, heel praktisch.
Hoe kijken jullie daartegenaan?
Janine: ,, Ja dat vinden wij ook. We zijn toevallig gisteren begonnen met een nieuw groepje raadsleden. Zij zijn wat sneller in het denken en ook wat jonger dan andere raadsleden. Daar kwamen echt ideeën waarvan wij met onze oren zaten te klapperen. Er kwam bijvoorbeeld iemand die zei: ‘Het is mooi dat alle ondernemers een vergoeding krijgen, maar hoe zit het met de cliënten die last hebben van de maatregelen? Ik kan nog op mijn fiets stappen, maar veel cliënten kunnen dat niet. Kan daar niet wat leuks voor geregeld worden?’ Ja, ik vind dat gewoon heel mooi. En het mooiste was: hij doelde niet op zichzelf. Er wordt zo vaak gedacht dat ze alleen maar aan zichzelf kunnen denken, maar dat is niet per definitie zo.
De verkiezingen kunnen een drempel zijn voor mensen met een (verstandelijke) beperking. Een van de drempels waar tegenaan wordt gelopen, is de taal waarmee politici communiceren. Onlangs is er via Youtube “het Debat van de Duidelijke Taal” uitgezonden. Tijdens dit debat kregen licht verstandelijke beperkten de kans om politici stevig te ondervragen.
Hoe gaan jullie om met de verkiezingen?
Janine: ,, We hebben politieke partijen in Apeldoorn aangeschreven. ‘’
Anja: ,, Ik heb ook landelijke reacties gehad. Ik ben zelf gaan Googlen op het wereldwijde web, om communcatiemensen van partijen aan te schrijven. Soms kreeg ik van een landelijke partij antwoord, dus dat liep door elkaar heen. Wat we hebben gedaan is als volgt: Cliënten hebben vragen bedacht voor de politiek, en wij hebben eerst aan de partijen gevraagd of zij in een filmpje deze vragen willen beantwoorden als campagne in begrijpelijke taal voor ons YouTube cliënten journaal. Daarna stuurde wij in een tweede mail de vragen van de cliënten door. We merkten dat als we gelijk de vragen van de cliënten op gingen sturen, een filmpje maken in eenvoudige taal niet bij elke partij overkwam. Het filmpje was bijvoorbeeld heel lang, wat ook niet meehelpt voor de spanningsboog. In dezelfde periode was ook het Debat van de Duidelijke Taal.’’
Ja, deze heb ik ook gezien.
Anja: ,,Het belangrijkste gespreksonderwerp was daar ook: eenvoudige taal. Communicatie, communicatie, hoe communiceer je? En ik denk dat we die mensen moeten gaan uitnodigen. Net zoals je dat op landelijk niveau doet.’’
Betrek je meer mensen bij de verkiezingen met duidelijke taal?
Anja: ,, Tuurlijk! Dat is hetzelfde als de persconferentie. Wij zijn daar ook mee begonnen, om het te laten vertalen. Ik heb iemand op LinkdIn gevonden, die praatplaten maakt. In een A4 zie je een stripverhaal, dat niet kinderachtig is, maar wel prikkelt om naar te kijken. Verder maken de ervaringsdeskundigen ook vertaalslagen van de persconferentie, want dat is ook politiek. Het gaat ook over hen. Het gaat over de bezoekregelingen, waarom je begeleider niet bij je aan tafel mag eten, of dat iemand een raar blauw pak aan moet, zeg het maar. Als ik het niet snap, haak ik opgegeven moment ook af.‘’
Die lengte valt ook niet mee dan van de persconferentie.
Janine: ,, Je hoofd zit op een gegeven moment vol en dan moet het gewoon klaar zijn.’’
Via de website https://stemjijook.nl/filmpjes-begrijpelijke-verkiezingen-politici/ zijn er filmpjes te bekijken waarbij ervaringsdeskundigen vragen stellen aan politieke partijen, die op een makkelijk begrijpbare manier antwoord geven. Zo leggen bijvoorbeeld Lucille Werner van het CDA en Rob Jetten van D66 uit wie ze zijn en waar hun partij voor staat.
Janine vertelt verder over het speciale stembureau binnen ‘s Heeren Loo.
Janine: ,,We hebben altijd een stembureau hier, waar iedereen uit de buurt mag stemmen. Dit jaar is het een speciaal stembureau, alleen bedoeld voor cliënten die hier en op een buitenlocatie van ‘s Heeren Loo wonen. Ze geven zich van tevoren op en worden dan binnen een bepaald blok ingedeeld waarin ze mogen stemmen.
Is het toegankelijk?
Anja: ,, Ik verwacht dat het perfect geregeld is. De regels zijn officieel. Je mag alleen iemand helpen met Parkinson of een visuele beperking. Dat is best wel raar, want wij hebben ook cliënten voor wie we niet het cirkeltje rood hoeven te maken, maar wel andere ondersteuning nodig hebben. Dáár moet de politiek nog over na gaan denken.
Als je nu iets zou mogen veranderen aan de maatschappij, wat zou dat dan zijn?
Anja: ,, Nou, Rick Brink was minister van gehandicaptenzaken. Later viel voor mij het kwartje dat het een proef-functie was . Toen dacht ik: dat zou gewoon een post moeten zijn. Hoe belangrijk is dat? Ik was daar dus best teleurgesteld over. Rick heeft nu een andere mooie functie, maar dit zou een gewone post moeten zijn.’’
Het is belangrijk, denk ik, dat je jezelf in iemand kunt herkennen.
Anja: ,, En niet alleen empathisch zitten te wezen, maar dat je ook de expertise en de bevoegdheden hebt om ergens een keiharde klap op te geven. Dingen moeten vanzelfsprekend worden, vandaag moet niet anders zijn dan morgen. Dus niet: vandaag doen we dit regeltje en morgen doen we dat.’’
Het is vergelijkbaar met hoe het hier gaat op ’s Heeren Loo. De ene keer is het een woonzorgpark en de andere keer is het ‘nee, jullie zijn een openbare weg, dus we gaan geen bekeuringen geven voor mensen die hard over ons terrein rijden.’ Dat begrijp ik niet en onze cliënten begrijpen het ook niet. Ze worden er ook boos van. De ene keer word je betutteld en weet de ander precies wat goed voor jou is en de volgende keer mag je het dan weer zelf weten. Je wordt dan weer losgelaten en zoekt het maar weer uit. Dan moeten we nog meer gaan vragen: ‘wat heb jij dan nodig van ons?’. ‘’
Nu is het maandag 15 maart. De dag van de vervroegde verkiezingen voor de risicogroepen. Zo ook voor de cliënten van ‘s Heeren Loo. Aangezien ik na het interview nieuwsgierig was naar de meningen over het speciale stembureau, heb ik een korte enquête gehouden over hun bevindingen. Wat er naar voren kwam is dat het fijn was dat het niet druk was. Hierdoor kon het overzicht beter bewaard worden voor de cliënten, want het blijft spannend om te stemmen. Wel waren er moeilijkheden met het papier inklappen. Cliënten hadden ondersteuning nodig door de grootte van het papier. Zij zouden het fijner vinden als het papier in het vervolg kleiner zou zijn. Cliënten kunnen soms goed nadenken en alles volgen maar niet lezen en schrijven. Hulp zou daar fijn bij zijn.
Met dank aan Anja en Janine
