Türkiye’den AB Yeşil Mutabakatı’na Yeni Bir Adım
Yeşil Mutabakat Nedir?
Avrupa Birliği üyeleri tarafından 11 Aralık 2019’da açıklanan Yeşil Mutabakat, Avrupa Birliği ekonomisini sürdürülebilir kılmak için çevre bilincinin ön planda olduğu temiz, yeşil ve sürdürülebilir gelecek hedeflerini barındıran çok kapsamlı bir büyüme planıdır. Yeşil Mutabakat’ın temel öncelikleri 2030 yılına kadar karbon emisyonlarını azaltmak, 2050 yılına kadar ise karbon emisyonlarını sıfırlamak, insanların yaşam kalitesini artırmak, endüstri, tarım ve diğer sektörleri daha çevreci bir yaklaşıma yönlendirmek ve çevreye verilen zararı azaltmak için politikalar geliştirmektir.
Türkiye’den Yeşil Mutabakat’a Yeni Bir Adım
Avrupa Birliği 2050 yılında Avrupa kıtası olarak iklim nötr olmayı hedeflerken Türkiye’den de bu hedeflere paralel uygulamalar geliştirilmesi beklenmiştir. Türkiye tarafında ise 15 Temmuz 2021’de yayınlanan Yeşil Mutabakat Eylem Planı isimli genelge ile Yeşil Mutabakat’a ilk adım atılmıştır. Bu genelgede, Yeşil Mutabakat’ın çizdiği çerçeveye uyum sağlayabilecek politikalar ile Türkiye 2023 hedefleri bir araya getirilerek ortak bir strateji benimseneceği açıklanmıştır. Buna ek olarak Birleşmiş Milletler üyesi olarak Türkiye’nin de dahil olduğu 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri bu genelge ile yeniden gündeme getirilmiştir.
Yeşil Mutabakat Eylem Planı Genelgesi
Yalnızca Avrupa değil tüm dünyada ekonomi ve ticaret politikalarındaki değişim, Türkiye’nin ticari faaliyetlerindeki rekabetçiliğini kaybetmemesi açısından yeni hedeflerin belirlenmesinde yönlendirici bir etken olmuştur. Ayrıca Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki gümrük birliğinin korunabilmesi için yeşil bir ekonomiye geçiş Türkiye için daha öncelikli bir hale gelmiştir. Yalnızca resmi kurumlarca değil, özel sektörden, üniversitelere kadar her organizasyonun bu yeni küresel tedarik zincirine ayak uyduracak entegrasyonları gerçekleştirmesi beklenmektedir. 15 Temmuz 2021’de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Genelgesi’nin ardından 16 Temmuz’da Ticaret Bakanlığı tarafından Yeşil Mutabakat Eylem Planı yayımlanmıştır.
Yeşil Mutabakat Eylem Planı
Coğrafi konumu nedeniyle iklim değişikliğinin olumsuz etkilerini en çok hissedecek ülkelerden biri olan Türkiye’nin Yeşil Mutabakat politikalarını uyarlayarak benimsemesi oldukça gereklidir.
Yeşil Mutabakat Eylem Planı, (1) sınırda karbon düzenlemeleri, (2) yeşil ve döngüsel bir ekonomi, (3) yeşil finansman, (4) temiz, ekonomik ve güvenli enerji arzı, (5) sürdürülebilir tarım, (6) sürdürülebilir akıllı ulaşım, (7) iklim değişikliği ile mücadele, (8) diplomasi ve (9) Avrupa Yeşil Mutabakatı bilgilendirme ve bilinçlendirme faaliyetleri gibi 9 ana başlık olacak şekilde 32 hedef ve 81 eylemi içermektedir. Bu ana başlıkların içerikleri incelendiğinde, enerji tüketimi ve enerji verimliliği konularında dikkat çekici detaylar göze çarpmaktadır.
İlk olarak sınırda karbon düzenlemelerine yönelik olarak AB tarafından belirlenecek metodoloji çerçevesinde Türkiye’deki endüstri kaynaklı sera gazı emisyonlarının izlenmesi için sistemlerin geliştirilmesine karar verilmiştir. Karbon düzenlemeleri ile büyük endüstrilerdeki üretimlerde, enerji kaynaklarının kullanımı daha kontrollü bir şekilde yapılırken kullanım ardından ortaya çıkan gazların takibi ve çevreye verilen zararın azaltılmasının gerekliliği vurgulanmıştır.
Yeşil finansman başlığı altında bahsedilen Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı kapsamında çok yakın gelecekte Ulusal Enerji Verimliliği Finansman Mekanizması kurulacağından ve bu mekanizma sayesinde enerji verimliliği yatırımlarına bütçe ayrılacağından söz edilmiştir. 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu ile belirlenen 500 TEP (ton eşdeğeri petrol) ve üzerinde tüketim yapan işletmeler enerji verimliliği yatırımlarına yönlendirilecektir.
Temiz, Ekonomik ve Güvenli Enerji Arzı başlığına gelindiğinde, karbon yoğunluğunun düşürülmesi için başlıca gerekliliğin küresel enerji politikaları olduğunun anlaşıldığı görülmektedir. Bu bilinç ile yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği konularında farkındalık yaratma amaçlanmıştır. Enerji arzının kalitesi ve maliyetleri gibi problemlere çözüm olarak da yine enerjinin verimli kullanımı önerilmiştir.
Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın çerçevesini oluşturduğu çevre dostu stratejilerin Türkiye tarafından da benimsenecek olması hem sevindirici hem de küresel ekonomiye uyum açısından gerekli görülen bir gelişmedir. Türkiye tarafında hazırlanan Yeşil Mutabakat Eylem Planı içeriğinde de defalarca vurgulandığı üzere sürdürülebilir bir büyüme için gerekli temel düzenlemelerden biri enerji verimliliğini artırmak olacaktır. Enerji kullanımını azaltmak maliyetleri azaltacağı gibi çevreye verilen zararı da azaltır. Her açıdan fayda sağlayan enerji verimliliği ise enerji yönetim sistemleri ile mümkün kılınmaktadır.
Kaynaklar:
The European Green Deal sets out how to make Europe the first climate-neutral continent by 2050, boosting the economy, improving people’s health and quality of life, caring for nature, and leaving no one behind. European Commission. (2019, December 11). https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_19_6691.
A European Green Deal. European Commission. (2021, July 14). https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_en.
Resmî Gazete Sayı : 30850. Mevuzat. (2021, July 16). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/CumhurbaskanligiGenelgeleri/20190802-15.pdf.
Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı. (2021, July 16). Yeşil Mutabakat Eylem Planı. ticaret.gov.tr. https://ticaret.gov.tr/data/60f1200013b876eb28421b23/MUTABAKAT%20YE%C5%9E%C4%B0L.pdf.
