ANTİVİRAL BİTKİLER
Virüsler her çeşit canlı organizmayı enfekte edebilen özellikte olan ajanlardır. Virüslerin meydana getirdiği viral enfeksiyonlar, yılda 5 milyonun üzerinde insanı etkiler ve genel olarak ağır seyreden enfeksiyonlara, hatta ölümlere sebep olurlar.
Tedavilerde ise çeşitli ilaçlar kullanılır fakat bazı ilaçlar oluşan direnç nedeniyle yetersiz kalır ve yan etkiler ortaya çıkarabilir. Günümüz dünyasında -geçmişten bu yana terapötik amaçla kullanılmaya devam eden- tıbbi bitkilere duyulan ilginin artmasıyla birlikte bu alanda kullanılan antiviral etkili bitkilerin de önemi artmıştır.
Antiviral tedaviler bakımından bitkiler bize oldukça iyi bir kaynak olmaktadır. Etnofarmakolojik açıdan konuyu ele aldığımızda soğan, sarımsak, oğul otu, zerdeçal, kara mürver, aloe vera, dut, nane gibi birçok tıbbi bitkinin halk arasında antiviral amaçlı çeşitli uygulamaları mevcuttur. Fakat bu uygulamalar gelişigüzel yapılmamalı, bir doktor veya eczacı danışmanlığında sağlanmalıdır.
Bazı bitkilere ve etkili olduğu hastalık ile virüslere bakacak olursak:
Echinacea purpurea: Çoğunlukla piyasada bağışıklık güçlendirici olarak karşımıza çıkan bu bitkinin influenza virüsüne karşı etkisi, yapılan çalışmalarla ortaya çıkarılmıştır.
Camellia sinensis: Çay bitkisinin HBV virüsüne karşı etkili bileşikler içerdiği tespit edilmiştir.
Sambucus nigra: Özellikle antiviral ve bağışıklık güçlendirici şekilde kullanılan kara mürver, herpes simplex virüs tip-1 (HSV-1), H1N1, influenza, FIV gibi virüsler üzerinde farklı kullanım formlarıyla etkili olduğu belirtilmiştir.
Curcuma longa L.: Zerdeçal olarak bildiğimiz bu bitkinin ise HSV ve influenza grubu virüsler üzerindeki etkisi belirlenmiştir.
Melissa officinalis L.: Melisanın HIV ve HSV’ye karşı aktiviteleri ifade edilmektedir.
Aloe vera (L.): HIV ve anti-HIV ilaçlarla ilişkili oluşan cilt problemlerinde kullanımları söz konusudur.
Allium sativum L.: Geleneksel olarak sıklıkla bizim kültürümüzde de kullanılan sarımsak halk arasında soğanla birlikte en çok bilinen antivirallerden biridir. HSV-1, HSV-2, parainfluenza tip 3, veziküler stomatit virüsü, insan rinovirüs tip 2 virüslerine karşı denenmiş çalışmalar mevcuttur. Ayrıca HIV enfeksiyonuyla ilişkili olarak mantar enfeksiyonları ve paraziter enfeksiyonlarda etkisi de bulunmaktadır.
Glycyrrhiza glabra L.: Bu bitkiden elde edilen meyan kökü özellikle kuru öksürük, kısık ses gibi semptomlar içeren viral solunum yolu enfeksiyonlarında ve hepatit B virüsünde kullanılır. HIV üzerinde hücre füzyonunu inhibe edici aktivite gösterir. Virüs üretiminin inhibisyonunu sağlayıcı bir etkisi bulunmaktadır.
Zingiber officinale Roscoe.: Oldukça önemli bir tıbbi bitki olan zencefil, insan solunum sinsityal virüsüne (HRSV) karşı etkili antiviral aktiviteye sahiptir. Aynı zamanda antiretroviral tedaviyle alakalı oluşan bulantılar için de kullanımı söz konusudur.
Yukarıda sadece birkaçını örnek verdiğim ancak doğada binbir çeşit bulunan tıbbi bitkiler üzerinde daha fazla araştırmalar yapılması, patojenik virüsler tarafından oluşturulan tehditlerin ortadan kalkması için önem taşır. Antiviral etkili bitkilerin etkileri ve olası yan etkilerinin belirlenmesi için yapılan kaliteli in vitro ve in vivo çalışmaların artırılması gerekmektedir.
Kaynakça
- İNCE KÖSE, T., & GENÇLER ÖZKAN, A. M. (2022). ANTIVIRAL HERBS. Ankara Universitesi Eczacilik Fakultesi Dergisi, 46(2), 505–522. https://doi.org/10.33483/jfpau.1057473
- DEMİR, T., & AKPİNAR, Ö. (2021). Fitokimyasalların Antiviral Etkileri. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi. https://doi.org/10.29130/dubited.892487
- Ege, M., Elmastaş, M., Üniveristesi, A., Fakültesi, E., Anabilim Dalı, F., Bilimleri Üniversitesi, S., Anabilim Dalı, B., Yazar, S., & Author, C. (n.d.). Antiviral Etkili Fitoterapötikler: Tıbbi Bitkiler ve Fitokimyasallar.
- Güçlü, İ., Yüksel, V., Yeni, İ., Üniversitesi, Y., Fakültesi, E., Fitoterapi, F., Dalı, A., İstanbul, T., Yazar, S., & Doç, Y. (n.d.). FITOTERAPIDE ANTIVIRAL BITKILER Makale | 25–34.
- https://www.biomedya.com/bitkiler-ve-virusler , Erişim Tarihi: 08.08.2022
- https://kadiminsan.com/guncel/bilim/antiviral-etkisi-olan-11-bitki/ , Erişim Tarihi: 08.08.2022
