HEDEFLERİNİ GERÇEKLEŞTİRMENİN ÖNÜNDEKİ BÜYÜK ENGEL MÜKEMMELİYETÇİLİK

Her zaman yapılacak listesi olan ama bir türlü listelerini tamamlayamayıp yeniden plan yapmaya başlayanlardan mısınız? Hedeflerinize ulaşmak konusunda kendinizi başarısız hissediyor ve yeni yıl planlarınız hep aynı mı oluyor? O zaman belki de başarısız değil de mükemmeliyetçi olabilirsiniz.

Mükemmeliyetçilik nedir?

Mükemmeliyetçilik genellikle en iyiyi yapma çabasıyla karıştırılır. Oysa sağlıklı bir şekilde elinden gelenin en iyisini yapmaya çalışmakla mükemmeliyetçilik arasında fark vardır.

En iyiyi başarmak için çaba gösterenler başarılı olmak ya da hedeflerine ulaşmak için gösterdikleri bu çabadan zevk alırlar. Mükemmeliyetçi kişiler ise hiçbir zaman ve koşulda hata yapılmaması gerektiğine inandıklarından kendilerinden ve yaptıklarından sürekli kuşku duyup, kaygı içinde yaşarlar. Mükemmeliyetçi insanlar işleri veya görevleri mükemmel yapmak için direten ama bu arada sonuca kayda değer bir katkı sağlamaksızın daha uzun sürmesine neden olacak şekilde detaylara takılan insanlardır.

Mükemmeliyetçiliğin önemli yönleri

· Zorlayıcı standartlar ve özeleştiri

· Olumsuz etkilerine rağmen zorlayıcı standartlara ulaşma çabası

· Özdeğerini yüksek standartlara dayandırmak

Mükemmeliyetçiliğin farklı biçimleri

Bir araştırmacı grubu mükemmeliyetçiliğin sadece kişinin kendisi için yüksek standartları kovalamasından ibaret olmayıp, diğer insanlar için de yüksek standartlar talep etme ve onların da kişiden yüksek standartlar talep ettiğine inanmaktan oluştuğunu düşünmektedir. Bir diğer grup ise mükemmeliyetçiliğin ana bileşenlerinin yüksek kişisel standartlar ile hatalara özeleştiriyle cevap vermek olduğunu öne sürmektedir.

Mükemmeliyetçiliğin sebep olduğu zararlı davranışlar

Mükemmeliyetçilik, bir dizi sorunla ilişkilendirilebilir. Bu sorunlara yol açabileceği gibi, onların sürmesine de neden olabilir. Bunlar, doğrudan mükemmeliyetçilikle ilgili sıkıntılar olabileceği gibi, anksiyete, depresyon, beslenme bozuklukları erteleme ve obsesif kompulsif bozukluk gibi farklı sorunlar da olabilir.

Moral bozukluğu ve depresyon

Mükemmeliyetçiyseniz, zaman zaman kendinizi üzgün hissetmeniz veya moralinizin bozulması muhtemeldir. Bu pek şaşırtıcı değildir, zira zamanınızın önemli bir kısmını standartlarınızı karşılayamadığınızı düşünmekle geçiriyorsanız, muhtemelen bir süre sonra moraliniz bozulur, kendinizi üzgün, çaresiz ve yetersiz hissedersiniz. Bunun yanı sıra, her zaman olası en iyi sonucu elde etmek için çabaladığınızdan, kararsızlık sizi felç edebilir. Daha da kötüsü, moraliniz bozulduğunda veya kendinizi kötü hissettiğinizde, normalde yaptığınız şeyleri yapmak için gerekli motivasyonu da bulamazsınız. Bunun sonucunda erteleme veya kaçınma gibi birtakım zararlı davranışlar içine girebilirsiniz. Bu da standartlarınıza ulaşmakta başarısız olmanızla neticelenebilir, böylece depresyon daha da şiddetlenebilir ve nasıl olup da standartlarınızı karşılayamadığınızla ilgili daha da uzun uzadıya düşünebilirsiniz.

Beslenme bozuklukları

Özellikle kadınlar arasında mükemmeliyetçiliğin beslenme bozukluklarıyla bir arada görülmesi son derece yaygındır. Mükemmeliyetçilik, beslenme bozuklukları için bir risk faktörü teşkil eder, yani bir kişi mükemmeliyetçiyse, beslenme bozukluğu geliştirme olasılığı mükemmeliyetçi olmayan birine kıyasla daha yüksektir.

Erteleme

Kişi bir işi bir görevi mükemmel şekilde yapmaya öylesine odaklanır ki mükemmel olmayan bir şekilde yapmakla yüzleşmek yerine işe başlamayı ertelemeyi tercih eder.

Mükemmeliyetçiliğin sebebi nedir?

Her kişilik ve mizaç özelliği gibi, mükemmeliyetçilik de hem genlerimizin hem de çevremizin bir sonucudur. İkizlerle yapılan çalışmalar, mükemmeliyetçiliğin yüzde 24 ila 49'unun genetik olarak atalardan miras alınabildiğini söylemektedir. Dolayısıyla anne babamızdan aldığımız genler mükemmeliyetçiliğin gelişmesini etkileyebilir; ancak yukarıdaki rakamlar çevrenin daha büyük bir rol oynadığına işaret etmektedir. Genler mükemmeliyetçiliğin ana etkeni olsa bile, bu mükemmeliyetçiliğin değiştirilemeyeceği anlamına gelmez.

Mükemmeliyetçiliği aşmak mümkün müdür?

En başarılı tedaviler geçmişe dönüp sorunun nedenini araştıranlar değil, bugün neyin sorunu sürdürdüğüne odaklanan tedavilerdir.

· Mükemmeliyetçiliğinizi neyin devam ettirdiğine odaklanarak değişmeye başlayabilirsiniz.

· Mükemmeliyetçiliğinizi sürdüren döngünün çeşitli parçalarını çizmek, yapmanız gereken değişikliklerin neler olduğunu bilmenin ilk adımıdır.

· Mükemmeliyetçiliğinizi ve onu neyin devam ettirdiğini anlamakta ‘doğru’ veya ‘yanlış’ yoktur. Çizdiğiniz diyagramın sizin için anlam ifade etmesi önemli olan tek şeydir.

Kaynakça

1-)Dr.Sabri Burhanoğlu / Köşe Yazıları / Mükemmelliyetçi İnsanların Özellikleri: https://www.sabriburhanoglu.com/mukemmelliyetci-insanlarin-ozellikleri

2-)Uzm. Psik. Dan. Pelin Ç. Atasoy BÜREM: https://burem.boun.edu.tr/node/55

3-)Mükemmeliyetçilik (Roz Shafran, Sarah Egan, Tracey Wade 2010)