ZOLGENSMA

Published in

Sağlık Öğrenci Forumu

4 min readOct 10, 2022

Nadir görülen bir hastalık olan SMA, merkezi sinir sistemini ve iskelet kas sistemini etkileyen kalıtsal bir nöron hastalığıdır. Son zamanlarda adını sıkça duyduğumuz SMA hastalığının tedavisinde üç farklı ilaç kullanılmaktadır. Gen tedavisi yöntemiyle SMA hastalarında eksik olan geni tamamlayan “ZOLGENSMA” bu ilaçlardan biri. Haydi gelin bu ilacı beraber tanıyalım.

ZOLGENSMA NEDİR?

AveXis/Novartis şirketi tarafından geliştirilen Zolgensma, 24 Mayıs 2019'da Amerikan FDA’dan onay alarak SMA hastalığının ikinci ilacı olmuştur. Ardından, 19 Mayıs 2020 tarihinde Avrupa İlaç Kurumu EMA’dan onay almıştır. Zolgensma’nın etken maddesi “onasmnogene abeparvovec-xioi” dir.

Zolgensma markası altında satılan bu ilaç, spinal musküler atrofiyi (SMA) tedavi etmek için kullanılan bir gen terapisi ilacıdır. Dozaj sırasında iki yaşın altındaki tüm SMA formları ve tipleri olan hastalar için onaylanmıştır. Damar içine tek seferlik infüzyon olarak kullanılır.

Peki SMA ve gen terapisi nedir?

MEKANİZMA

Zolgensma, kromozom 5q üzerindeki SMN1 genindeki mutasyona bağlı bir hastalık olan spinal musküler atrofiyi tedavi etmek için geliştirilmiştir. Motor nöron hücreleri hayatta kalmak ve kasları desteklemek için SMN proteinine ihtiyaç duyarlar. Bu ilaç hastalarda eksik veya işlevsiz olan SMN1 genini yenileyerek SMA hastalığının genetik kök sebebini hedef almak üzere tasarlanmıştır. Bu yeni gen motor nöron hücrelerine daha fazla SMN proteini üretmeleri ‘talimatını’ verir.

Zolgensma, eksik veya mutasyona uğramış SMN1 genini değiştirerek çalışan bir SMN arttırıcı tedavidir. AVV9 (adeno-associated virüs 9) olarak adlandırılan bir virüs değişim genini vücuda taşır. Aynı zamanda bu virüs yeni DNA’yı gerekli hücrelere bulaştırır. Kısaca, insan SMN proteinini yapan genin yeni bir kopyasını sağlayarak çalışır.

TOKSİKOLOJİ

İlaç, karaciğeri korumak amacıyla kortikosteroidlerle birlikte kullanılır.
Yaygın advers reaksiyonlar bulantı ve karaciğer enzimlerinde yükselmeyi içerebilir.
Ciddi advers reaksiyonlar arasında karaciğer sorunları ve düşük trombositler yer alabilir.
Hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalarda kardiyak toksisite görülmüştür.

İlaç trombosit sayısını azaltabileceğinden, ilaca başlamadan önce trombositlerin kontrol edilmesi gerekebilir, daha sonra ilk ay haftada bir ve sonraki iki ay boyunca seviye taban çizgisine dönene kadar iki haftada bir kontrol edilmelidir. Karaciğer fonksiyonu, uygulamadan sonra üç ay boyunca izlenmelidir.

TIBBİ KULLANIM

Yaklaşık bir saat süren intravenöz (IV) bir infüzyon yoluyla verilir. Tek seferlik bir tedavidir. Tüm tedavilerde olduğu gibi zamanlama çok önemlidir. Teşhisten hemen sonra Zolgensma uygulanan bebekler tedaviye başlamak için bekleyenlerden daha iyi sonuçlara ulaşmaktadır.

2019 yılından önce AVXS-101 adıyla bilinen bu ilacın 2 ila 5 yaş arasındaki 2. tip SMA hastalarındaki denemeleri devam etmektedir. Ayrıca AveXis ve Novartis,5–18 yaş aralığı için de bir deneme çalışması planlamaktadır.

FARMAKOLOJİ

SMA, SMN1 genindeki bir mutasyonun neden olduğu ve motor nöronların hayatta kalması için gerekli bir protein olan SMN proteininde azalmaya yol açan bir nöromüsküler bozukluktur.

Zolgensma, sentetik promotörler ile birlikte bir SMN1 transgeni içeren AAV9 virüs kapsidlerinden oluşan biyolojik bir ilaçtır. Uygulama üzerine, AAV9 viral vektörü, SMN1 transgenini etkilenen motor nöronlara iletir ve burada SMN proteininde bir artışa yol açar.

https://www.pharmaceutical-technology.com/news/novartis-sma-gene-therapy-zolgensma-to-be-available-for-nhs-use/

SÜREÇ VE TARİH

Novartis tarafından 2018'de satın alınan ABD biyoteknoloji girişimi AveXis tarafından geliştirildi.
Haziran 2015'te, Avrupa Komisyonu yetim tanımı verdi.
Mayıs 2019’da, iki yaşından küçük çocuklar için bir tedavi olarak FDA onayını aldı.
2019'dan bu yana, tedavi İsrail’de ve Katar’da geri ödendi.
Mayıs 2020'de, Japonya’da halk sağlığı sistemi aracılığıyla kullanıma sunuldu ve bu da onu Japon halk sağlığı sistemi tarafından kapsanan en pahalı ilaç haline getirdi.
Yine Mayıs 2020’de, Avrupa’da şartlı olarak onaylandı.
Brezilya düzenleyici onay verirken; Kanada, Avusturalya ve Rusya tıbbi kullanıma onay verdi.
Ocak 2022 kayıtlarına göre ise 42 ülke Zolgensma’ya onay verdi.

“DÜNYANIN EN PAHALI İLACI”

Zolgensma, tedavi başına $2.125M liste fiyatı ile dünyanın en pahalı ilacı unvanına sahip. Bunun sebebi ise 10 yıldan fazla süren multi-milyar dolarlık ilaç geliştirme maliyeti ve hitap ettiği potansiyel pazarın sınırlı olması.

İlacın bu kadar maliyetli ve gerekli olmasından dolayı bazı ülkeler toplu alımlarla anlaşmalar sağlamış. Japonya’daki evrensel ilaç ücreti tarifesini onaylamaktan sorumlu Merkezi Sosyal Sigorta Tıp Konseyi, fiyatı hasta başına yaklaşık $1.53M ‘ye indirmeyi başarmış.

Novartis ise hastalara bazı kolaylıklar sağlıyor; değer-odaklı ödeme modeli olan sadece ilaç işe yararsa ödeme teklifi sunuldu.

2016’da MIT tarafından diğer pahalı ilaçlar içinde aynı ilkeyle ipotekle, uzun vadeli ve ilaç işe yararsa ödeme teklifleri sunulmuştu.

İLK ÖLÜM VAKALARI

12 Ağustos 2022’de, Novartis, Zolgensma ile tedavi edilmiş iki hastanın karaciğer yetmezliği sebebiyle hayatını kaybettiğini duyurdu ve hakkındaki yıllardır süren iddiaları doğrulamış oldu. Haklarında ne zaman öldükleri dahil hiç bir bilgi paylaşılmayan bu hastaların sadece Rusya ve Kazakistanlı oldukları bilgisi paylaşıldı. Novartis, iki vakanın da Zolgensma infüzyonundan yaklaşık 5–6 hafta ve kortikosteroid tedavisine başladıktan yaklaşık 1–10 gün sonrasında hayatını kaybettiğini bildirdi.

Fakat, şimdiye kadar 2300+ hasta Zolgensma ile hayata tutundu.

AYÇA ADIYAMAN