Insanity 13: Deze videoclips gaan beyond the dark (NSFW)

Afgelopen weekend vond de uitreiking van de MTV European Music Awards plaats in Londen. Bij de vrijwel alle videoclips gaat de aandacht naar de muzikanten. Wie de videomakers zijn lijkt minder interessant. Toch hebben veel succesvolle filmregisseurs eerst in muziekclips hun grote talent laten zien, waarna ze succes kregen in met speelfilms. De muziekvideo is dan ook het perfecte format om alle experimentele registers open te trekken voor een groot publiek. Salmari dompelde zich deze week onder in muziekvideo’s en selecteerde een aantal creaties met een behoorlijk duister randje. Waarschuwing: niet alle video’s zijn geschikt om te bekijken op kantoor.

Artiest: UNKLE feat Thom Yorke
Track: “Rabbit in Your headlight” [1998]
Video: Jonathan Glazer

De combinatie van UNKLE — een van de meest befaamde triphopacts uit de UK — en Thom Yorke — de zanger van Radiohead — is al genoeg reden voor opwinding. Toch is het niet per se de track “Rabbit in Your headlight”, afkomstig van het UNCLE-debuutalbum Psyence Fiction (1998), die de meeste indruk achterlaat. Dat is de videoclip van Jonathan Glazer, de regisseur van o.a. speelfilms Under The Skin (2013) en Sexy Beast (2000). Voordat hij speelfilms regisseerde, maakte hij veel videoclips voor invloedrijke acts uit de jaren negentig zoals Massive Attack, Jamiroquai, Blur en Radiohead. In deze clip zien we de Franse acteur Denis Lavant (misschien herken je hem van de cultfilm Holy Motors (2012) die in een staat van complete waanzin door een autotunnel loopt. De vraag is echter wie meer waanzinnig is: hij of de autobestuurders die doorrijden alsof er niets aan de hand is. Zelfs als lavant om de zoveel tijd wordt aangereden en weer opkrabbelt.

Artiest: Placebo
Track: “Protège-Moi” (Protect me from what i want ) [2004]
Video: Gaspar Noé

Gaspar Noé benaderen voor een videoclip is vragen om problemen. Desondanks vroeg de Britse band Placebo aan de Argentijnse regisseur om een videoclip te maken voor “Protège-Moi”. Dit is een Franstalige cover van het nummer “Protect Me From What I Want” van het album Sleeping With Ghosts (2004). Het mag geen verrassing zijn dat het resultaat veel te expliciet is geworden en nooit officieel is uitgekomen. Dat de muziekmaatschappij er zo over dacht is niet vreemd als je de clip op Vimeo bekijkt. De orgie is behoorlijk onverbloemd in beeld gebracht. Het lijkt of de regisseur van o.a. de drugstripfilm Enter The Void al aan het voorsorteren was op zijn film Love uit 2015. Juist, dat is de eerste film in de geschiedenis dat het bioscooppubliek werd getrakteerd op een 3D zaadlozing.

Artiest: Vince Staples
EP: “Prima Donna” [2016]
Video: Nabil Elderkin

Vince Staples is misschien de meest interessante hiphopartiest van dit moment. Zijn Big Fish Theory-album dat afgelopen zomer uitkwam behoort tot de beste releases van het jaar en bevat bijdragen van elektronische producers als Jimmy Edgar, Sophie en Flume, plus de rappers Kendrick Lamar en A$AP Rocky. Niet vreemd dus dat hij samenwerkt met Nabil Elderkin, een van de populairste videoclipregisseurs van dit moment. Elderkin maakte clips voor een imposant rijtje popsterren zoals Kanye West, Skrillex en Bruno Mars, naast meer alternatieve acts als Little Dragon, FKA Twigs en Anohni. Normaal maak je een videoclip bij een specifiek nummer, maar Nabil maakte voor Vince Staples in 2016 een clip voor de gehele Prima Donna EP. In de tien minuten durende video krijgen we fragmenten te horen van de verschillende tracks. Er wordt een verhaal gevisualiseerd dat aanvoelt als een koortsachtige droom. Het doet ons denken aan Felini’s korte film Toby Dammit en Stanley Kubrick’s The Shining.

Artiest: Die Antwoord
Track: “I Fink U Freeky” [2011]
Video: Roger Ballen

Het is altijd mooi om te zien dat een avant-garde kunstenaar via popmuziek een miljoenen publiek kan bereiken. De fotografiestijl van Roger Ballen bestaat uit gestoorde zwartwitcollages vol met freaks, grimmige settings, enge poppen, vreemde patronen, ongedierte en andere viezigheid. De in New York geboren kunstenaar resideert al jaren in Zuid-Afrika. Dat is ook het land van de eigenzinnige rave-act Die Antwoord waarvoor Ballen in 2011 de videoclip I Fink U Freeky regisseerde. Deze is al meer dan 76-miljoen keer is bekeken op YouTube. En dat voor een clip met figuren die rechtstreeks lijken te zijn weggetrokken uit een crackpand.

Ariest: Arca
Track: “Trauma” (p1 and p2) [2016]
Video: Jesse Kanda

Een van de meest relevante artiesten van de laatste Jaren is Arca. De samplekunstenaar uit Venezuela bracht sinds 2012 verschillende albums, mixtapes en singles uit op invloedrijke labels als XL Recordings en Hippos in Tanks. Hierdoor kwam de beatmaker in beeld bij grote internationale artiesten als Kanye West, Björk, Kelela en FKA Twigs. Toch zijn het vooral zijn eigen producties waar hij echt gefreakte hiphopbeats maakt. Afgelopen zomer was hij te bewonderen op Dekmantel Festival waar hij een stage afsloot met Jesse Kanda. Dit is zijn vaste sparringpartner om de muziek van passende beelden te voorzien. Het lijkt een beetje op de legendarische samenwerking tussen producer Aphex Twin en videokunstenaar Chris Cunningham, van wie o.a. de clip “Come to Daddy” (zie link) perfect in dit lijstje had gepast. Zijn video’s van Cunningham zijn voor Kanda een belangrijke inspiratiebron geweest. Voor deze lijst kozen we voor de video van “Trauma” (om de simpele reden dat er een part 1 en 2 is waardoor we twee video’s kunnen tonen!)

Artiest: Madonna
Track: “Voque” [1990]
Video: David Fincher

Deze keer geen crackheads, orgies, koortsdromen of mannen die rechtstreeks uit het gesticht lijken te komen. Toch gaat ook de beroemde clip van Madonna’s “Voque” behoorlijk beyond the dark. Dit zit hem niet zozeer in de prachtige zwart-wit geschoten beelden van David Fincher. De regisseur maakte deze clip voordat hij wereldberoemd zou worden met o.a. Se7en, Fight Club en House of Cards. Het zijn vooral de verhalen van de dansers die de video een kleine dertig jaar na het verschijnen extra diepte geven. Madonna was bij het schrijven van de song geïnspireerd door de nieuwe voquing-danscultuur in de gayscene van New York. Uit deze subcultuur castte ze een aantal getalenteerde jonge dansers voor haar Blond Ambition Tour die in een klap wereldberoemd werden. Voor de schijnwerpers was het een en al glamour, maar achter de coulissen worstelden velen met HIV of verslavingen. In 2015 werd dit verhaal verteld in de Nederlands/Belgische documentaire Strike A Pose (de docu is momenteel te zien op NPO.nl).

Artiest: Nine Inch Nails
Track: “Closer” [1994]
Video: Mark Romanek

Weer een video die MTV nooit gehaald heeft. Behalve dat er twee blote borsten in voorkomen, wat religieuze verwijzingen, sm-attributen, plus beelden van koeienkarkassen die rechtstreeks uit Francis Bacon schilderijen lijken te komen, valt het wel mee met de heftigheid. Lekker preuts MTV! De track “Closer” is afkomstig van het tweede album The Downward Spiral (1994) van Nine Inch Nails; de eenmansband van industrial-rock halfgod Trent Reznor. De muzikant maakte het album ten tijde van een diepe depressie, en de videoclip van Mark Romanek weet dat gevoel goed te vangen. Dat Romanek talent heeft om de donkere kanten van de menselijke ziel te verbeelden, bewees hij een paar jaar later door van kindervriend Robin Williams een volbloed psychopaat te maken in zijn film One Hour Photo (2002).

Artiest: R. Kelly
Track: “Trapped in the Closet” [2005–2012]
Video R. Kelly en Swaffield

We sluiten de serie niet te zwaar af. Het videoclipproject rond “Trapped in the Closet” brengt vooral een grote grijns op het gezicht. De track is afkomstig van het R.Kelly-album TP.3 Reloaded uit 2005. In plaats van een simpele videoclip, maakte de zanger er een complete rap-opera omheen die 33 afzonderlijke hoofdstukken omvat. Er staat zelf een nieuwe serie afleveringen in de planning! Het verhaal draait om een uit de hand gelopen onenightstand en alle problemen die daarna ontstaan. Vervolgens schieten lilliputters, geweren en soa’s je om de oren. Trapped in the Closet werkt op de lachspieren. Het donkere randje komt vooral door de combinatie van R. Kelly en seksuele escapes. De zanger heeft immers een heftige geschiedenis als seksdelinquent met o.a. minderjarigen. Sinds de #MeToo campagne kijken we daar nu wat minder vreemd bij op.