Waarom het bouwen van een kelder onder uw huis een pervers idee is
Met de historische winst van de film Parasite bij de Oscars, is het tijd om eens kritisch naar het fenomeen ‘kelder’ te kijken. Deze ondergrondse ruimtes zou u kunnen afdoen als een Zuid Koreaans probleem, maar ook in Amsterdam worden de laatste jaren steeds meer kelders onder huizen gegraven.
Dit tot grote ergernis van veel buurtbewoners. Een kelder is een goede vastgoedinvestering voor de eigenaar. Maar het brengt ook weken aan bouwoverlast met zich mee en de kans op rottende heipalen vanwege de effecten op de waterstand. Wat echter tot nu toe over het hoofd wordt gezien in het publieke debat, zijn de psychologische effecten van dit type uitbouw. Kelders brengen namelijk de meest verderfelijke kant van de menselijke ziel naar boven.
Daarom richt Salmari het woord tot de eigenaar/investeerder met ambities tot het uitgraven van een kelder. We snappen de mooie vooruitzichten van een zwembad in uw kelder of uw nobele plan om een geluidsdichte mancave in te richten om de buren zo min mogelijk tot overlast te zijn. Toch willen we u ervan bewustmaken dat de bouw van kelders niet alleen de fundering van onze huizen aantast, maar ook de menselijke ziel. Wie zijn wij om een wijzend vingertje op u te richten? Daarom zochten we naar wijze lessen uit de literatuur- en filmgeschiedenis.
Wat moeten de buren wel niet van u denken?
Volgens regisseur Ulrich Seidl — bekend van onder andere de Paradies Trilogie — staat de kelder symbool voor het onderbewustzijn: “Het is een plaats van duisternis, angst en van de menselijke afgrond”. In zijn documentaire Im Keller (2014) legt hij een wereld vast die u niet ziet als u langs de nette optrekjes loopt, met keurig aangeharkte perkjes en strak gesnoeide heggen. Opeens blijken die keurige mannen en vrouwen hun kelders te hebben omgebouwd tot BDSM- en NAZI-paradijzen. Na het zien van deze docu verdenkt u iedereen met een kelder van perversie. Nu mag u straks een mooie kelder hebben, maar u zult in de buurtwinkel met een schuin oog worden aangekeken bij een tot voor kort onschuldige aanschaf van een setje haaknaalden . Prima natuurlijk, mits u zich daar prettig bij voelt.
U weet niet welk donker luikje er in het brein straks opengaat
Wat Seidl ons wil laten realiseren is dat we allemaal een duistere kant met ons meedragen. Vooral daarom kunt u maar beter geen kelder bouwen, want wie weet welke donkere kant van uw psyche het straks dreigt te faciliteren. Neem de kelders in de films Psycho (1960) of The Silence of the Lambs (1991). Wie weet zouden de perverse moordenaars Norman Bates en Jame ‘Buffalo Bill’ Gumb niemand kwaad hebben gedaan als ze geen beschikking hadden gekregen over een kelder.
Een zichzelf respecterende psychopaat zweert bij een kelder, van H.H. Holmes, John “The Killer Clown” Wayne Gacy, Peter Sutcliffe, Mark Dutroux tot Josef Fritzel. Allemaal knettergek en in het bezit van een kelder.
Zoek het hellevuur niet op!
Hoe mooi een rijk en welvarend leven ook is, vergeet niet dat het leven tijdelijk is en de eeuwigheid verdomd lang duurt. Laten we wel wezen. Een ondergrondse uitbouw opzetten voor wat extra vierkante meters, waarbij de veiligheid van de omwonenden in het geding komt, is een ernstige zonde. Hetzelfde geldt voor de hebberigheid om de waarde van uw pand te vergroten terwijl de huizenbubbel u al genoeg windeieren heeft gelegd.
Misschien gelooft u niet in een hogere macht en wie weet bestaat God ook niet. Maar stel nou dat Hij (of Zij) wel bestaat. Als u Dante Alighieri’s Inferno had gelezen, zou u beseffen dat niet alleen uw wijnen mooi gekoeld staan, maar uzelf straks ook. In de laatste fase van de hel -waar u zeker zal belanden — is volgens Dante geen vuur maar ijs. Santé, mag het lekker smaken!
De kelder is een plek waar u de greep op de werkelijkheid verliest
“Ik ben een zieke man… Ik ben een boze man. Een onsympathieke man.”, zo opent het boek Aantekeningen uit het Ondergrondse van F.M. Dostojevski. Vanuit zijn smerige kelder aan de rand van Sint-Petersburg, voert hij een innerlijke monoloog op, waarin hij uiterst cynisch klaagt over het vooruitgangsgeloof van zijn tijdgenoten, zijn eigen passiviteit, de hoge heren die op hem neerkijken, tot zelfs de natuurwetten aan toe. Het boek van Dostojevski bestaat uit twee delen. Het eerste deel is een koortsachtig relaas van een onsympathiek en verward persoon die zich constant tegenspreekt. Het tweede deel beschrijft een periode in zijn leven twintig jaar geleden die de “man uit het ondergrondse” — zoals hij in de literatuurgeschiedenis bekend staat — hebben gevormd tot de antiheld die hij is geworden.
Het verhaal geldt als een inspiratiebron voor grootheden van Nietzsche, Freud, Kafka, Philip Roth tot Woody Allen. Toch is de bekendste interpretatie de film Taxi Driver (1976) van Martin Scorsese. Ditmaal niet contemplerend vanuit een kelder, maar eenzaam vanuit een rondrijdende taxi, spuit de ondergrondse man in de persoon van Travis Bickle zijn gal over de taferelen die hij ziet in de straten van New York.
Het leven van een getraumatiseerde Vietnamvetetraan staat waarschijnlijk net iets te ver van de belevingswereld van een yup die plannen heeft om een kelder onder zijn villa aan het Vondelpark te graven. Dus geven we u een extra voorbeeld in de vorm van horror-yuppie Patrick Bateman. Ook de protagonist uit de roman American Psycho (1991) is ontstaan onder invloed van de man uit het ondergrondse. We hebben te maken met een onbetrouwbare verteller, die afgeeft op iedereen, maar in de kern constant op zoek is naar erkenning. Opvallend is dat schrijver Bret Easton Ellis een wereld schetst, waar de underground man van Dostojevski ruim een eeuw eerder over filosofeert. Het vooruitgangsdenken gaat ons uiteindelijk niet gelukkig maken. Bateman en zijn omgeving lijken in materiële zin alles te hebben, maar de oppervlakkigheid en het grenzeloze consumentisme staat zijn innerlijke geluk alleen maar in de weg. Waar de ondergrondse man verlichting probeert te vinden in zijn filosofische uiteenzettingen, daar vindt Bateman zijn uitlaatklep door vanuit zijn luxe penthouse mainstream popmuziek te beschrijven, merken op te sommen en (al dan niet in zijn verbeelding) te moorden.
De kelder is een ongezonde omgeving
Onlangs won Parasite als eerste niet-Engelstalige productie de Oscar voor beste film. Het meesterwerk van regisseur Bong Joon Ho wordt niet alleen geroemd voor het ingenieuze script waarin verschillende genres samensmelten, maar ook vanwege het perfect vangen van de tijdsgeest. De film laat de effecten zien van de groeiende economische ongelijkheid in Zuid-Korea en de wereld. De kelder is daarin een belangrijk symbool voor de kloof tussen burgers. Een plek van ongedierte, wateroverlast, muffe lucht en vele akelige verrassingen. Een plek waar je alleen komt om je te verstoppen of omdat je geen andere plek hebt. Dat zijn allemaal geen fijne connotaties. Hopelijk brengen ze u in twijfel over uw nieuwe prestige project.
De les mag duidelijk zijn. Besef dat die kelder u misschien wat ruimte, geld en gemak gaat opleveren, maar absoluut geen innerlijk geluk. Wat je wel gelukkig maakt is een ijskoud flesje van onze heerlijke premium salmiak likeur Salmari.
