APA en de kunst van het bronnenbeheer
Handleiding voor bronvermelding is de norm
Heb je de laatste jaren een scriptie geschreven? Wie weet word je dan nog wel eens badend in het zweet wakker en krijs je uit: APA!!! Voldoen aan deze standaard voor bronvermelding is voor veel studenten (en hun docenten…) bepaald geen appeltje-eitje.
Als het aan Arjan Doolaar ligt, is APA zeker geen reden tot stress. Arjan is informatiespecialist bij de HAN. Dat doet hij aardig goed, getuige de HAN Medewerkersprijs die hij in 2010 kreeg toebedeeld. Al jaren bezemt hij bijeen wat zoal nodig is, willen wetenschappelijke publicaties in de pas lopen met de richtlijnen voor bronvermelding van de American Psychological Association, kortweg APA. Dat blijft bepaald niet onopgemerkt; overal op hogescholen en universiteiten in Nederland en Vlaanderen verwijzen ze hun studenten naar zijn (digitale) overzichten hiervan.
Geen wonder dat hem de voorzitterschapshamer in handen werd gedrukt toen negen informatiespecialisten van zeven hogescholen in 2016 hun krachten bundelden in de Werkgroep APA. Het resultaat is een kloek boekwerkje dat inmiddels in de lage landen de norm vormt op APA-gebied: De APA-richtlijnen uitgelegd: Een praktische handleiding voor bronvermelding in het hoger onderwijs.
Wat is de winst van je bronnen goed op orde hebben?
Arjan: “Nou, misschien wel dat je geen proces aan je broek krijgt. Ik ken een geval van een student die in haar afstudeerwerkstuk een andere student had geplagieerd. De laatste heeft de eerste voor de rechter gedaagd en won de zaak…
Of je het nu expres doet of per ongeluk, plagiaat is plagiaat. Het is bij de wet verboden en kan je als student hier aan de HAN tot aan één jaar studievertraging kosten. Vandaar dat je er verstandig aan doet je teksten altijd door plagiaatchecker Ephorus te halen, zoals daarna je docent zal doen. Dan zie je ook meteen of je niet al te zeer leunt op het werk van anderen.
Daarnaast krijgt jouw werk meer kwaliteit als je je bronnen compleet, consistent en correct vermeldt. Bovendien werk je hiermee in de hand dat anderen en jijzelf eenvoudiger alle gebruikte bronnen kunnen traceren en raadplegen. Wel zo prettig voor je lezers. Verder is het natuurlijk simpelweg een kwestie van integriteit en respect voor andermans gedachtengoed.”
“Soms wordt als bron ‘Google’ vermeld. Echt waar, het gebeurt”
Waar gaat het in de praktijk vaak mis met bronvermeldingen?
“De ergste manier van uit de bocht vliegen is dus plagiaat. Maar onderbelicht blijft vaak dat parafraseren (een beetje van de ander, een beetje van jezelf, zeg maar) net zo goed bronvermelding behoeft. Daar wil het in veel werkstukken nog wel eens aan schorten.
Ook merk je dat lang niet alle studenten in deze tijden van fake news kaf van koren weten te scheiden bij hun zoektochten naar bruikbare informatie. Dat iets op internet staat, maakt het uiteraard nog niet waar. Je moet de bronnen van je informatie zorgvuldig in kaart brengen en trefzeker op waarde kunnen schatten. Dat is het tegenovergestelde van alles klakkeloos overnemen. Of als bron ‘Google’ vermelden. Echt waar, het gebeurt.”
Toch raar dat veel studenten dit maar niet goed op orde krijgen. Ligt dit niet deels ook aan hun opleiders?
“Feit is dat de APA-richtlijnen best complexe materie zijn. Elke type bron brengt eigen verwijzingsconventies met zich mee. Er zijn veel uitzonderingen en tal van zaken om rekening mee te houden. Alleen al daarom zouden heel wat docenten zonder twijfel bijscholing kunnen gebruiken. Vandaar dat ik bij de HAN Academy (intern scholings- en trainingscentrum voor HAN-medewerkers; red.) sinds vele jaren een training op dit vlak aanbied: Van APA naar beter. Gekscherend noemen ze me daar al Soldaat van Oranje, naar de langstlopende musical.
Docententeams dienen bovendien erop toe te zien dat ze binnen hun opleiding de APA-richtlijnen op uniforme wijze aan hun studenten overbrengen. Er mag geen verschil zijn tussen wat de verschillende docenten verwachten van hun studenten, anders doe je hen feitelijk te kort.”
“Op sommige opleidingen nemen ze het in de eerste studiejaren niet zo nauw met de APA-richtlijnen. Geen handige keuze”
Hoe voorkom je als student en als opleider APA-stress?
“Houd als student meteen vanaf het begin methodisch bij welke bronnen je gebruikt. Dan vermijd je dat je later nodeloos veel tijd kwijt bent om die bronnen weer boven water te krijgen. En doe jezelf een plezier en laat medestudenten en anderen meelezen. Het is een aandachtig werkje om alles APA-proof te krijgen; twee of drie zien meer dan één.
Op sommige opleidingen nemen ze het in de eerste jaren van de studie nog niet zo nauw met de richtlijnen. Er wordt niet op beoordeeld. Geen handige keuze, vind ik. In de pressure cooker van de afstudeerscriptie of masterthesis gaan dan ineens de alarmbellen af als het allemaal niet ‘conform APA’ is. Ik zou zeggen: leer het studenten meteen goed aan en toets tijdig of ze het in de vingers hebben. Dat scheelt iedereen een hoop gedoe in de afstudeerfase. Mijn collega-informatiespecialist en ik komen graag over de vloer om te helpen studenten hierin tijdig wegwijs te maken.”
Meer weten?
https://www.han.nl/apa
Arjans blog, “The APA-Team”:
http://theapateam.blogspot.com/
Gratis download (Nederlandse en Duitse versie): https://www.auteursrechten.nl/apa
De ringbandversie van de handleiding kost € 3,95 en is verkrijgbaar via Studystore (Nederland), Studieshop (België) en de HAN-campuswinkels.
