Op de HAN is de laatste anderhalf jaar een enorme schat aan ervaring opgedaan met online leren. Eén overduidelijke les daarbij: online en offline kunnen niet zonder elkaar. Geen twijfel mogelijk, de toekomst zal blended zijn, zegt HAN-lector Leren met ICT Marijke Kral.
Tekst: Hans Wanningen
Wat is blended onderwijs, en is het nu al het nieuwe normaal bij de HAN?
“Onder blended leren versta ik een mix van online/ICT-gebaseerd leren en face-to-face leeractiviteiten, vanuit een doordacht ontwerp en met inzet van interactieve werkvormen en activerende strategieën. Met als doel de leerervaringen van de studenten te verrijken en te optimaliseren.
Blended leren is bij de HAN nog niet het nieuwe normaal. Maar we hebben belangrijke stappen vooruitgezet. Noodgedwongen hebben studenten en docenten sinds voorjaar 2020 veel ervaring opgedaan met leren op afstand. De inzichten zijn aangescherpt over wat wel en niet werkt. Docenten hebben nu beter in beeld welke online leeractiviteiten ze in een blended traject kunnen inzetten en door willen ontwikkelen. Kijk maar eens op Leren en lesgeven met ICT bij de HAN - iXperium. Overal dienen zich nieuwe mogelijkheden aan. Zoals wanneer een docent ontdekt dat een-op-een-interactie met studenten vaak juist online heel goed mogelijk is.
Van belang is dat al deze lessons learned een plek krijgen in de doorontwikkeling van ons onderwijs. Zodat ICT maximaal ondersteunend wordt aan de visie op leren, onze kernwaarden hierbij en — het allerbelangrijkste — aan beter onderwijs. Doorpakken dus, maar niet halsoverkop. Laten we voldoende tijd uittrekken voor reflectie en (her)ontwerp.”
Hoe verhoudt blended leren zich tot de toekomstambities van de HAN?
“De HAN maakt zich sterk voor toekomstgericht onderwijs in en voor de digitale samenleving. Een ambitie die je terugziet in het project HAN Open Digital Horizons. Enerzijds bedoeld om HAN-breed docenten, leidinggevenden en ondersteuners te professionaliseren in het leren met ICT. Anderzijds om studenten op te leiden in digitale geletterdheid voor leren, leven en werken. De geleidelijke, weloverwogen introductie van evidence informed-vormen van blended leren past naadloos in dit project. De toekomst van ons onderwijs is blended, geen twijfel mogelijk.”
Wat is de kracht van blended?
“Het ontsluiten van het potentieel van ICT voor betere leerprocessen. Denk aan activerende werkvormen, meer en directe feedback, diversiteit in feedback, meer zelfregie voor studenten, meer keuzemogelijkheden enzovoorts. De kracht van blended zit vooral in de evenwichtige, effectieve mix van dit alles binnen een leertraject.
Neem het onderwijs met de Virtuele Cliënt Max, ontwikkeld bij iXperium Health. HAN-studenten van onder meer Fysiotherapie werken in een blended traject aan hun interactie- en communicatievaardigheden met cliënten. Een VR-toepassing stelt ze in staat om zo vaak te oefenen als ze willen, precies in hetgeen wat ze willen leren. Learning analytics maakt inzichtelijk waar zij zich nog in kunnen verbeteren. En hun docenten zien duidelijk welke specifieke (groepen) studenten aanvullend onderwijs en/of begeleiding op maat nodig hebben.”
“Idealiter hebben studenten een stem in het blended ontwerp, co-creatie dus”
Hoe kom je als docentteam of opleiding tot een optimale ‘blend’?
Stap één is altijd ontwerpcriteria vaststellen vanuit de visie op leren en didactische principes. Welke leeruitkomsten wil je, maar ook: welk leergedrag verwacht je van de studenten? Hoe moet de feedback en beoordeling verlopen? Stap twee is dan bepalen welke werkvormen, activiteiten en tools, inclusief ICT, hier het beste voor geschikt zijn. Idealiter hebben studenten een stem in het ontwerp, co-creatie dus.
Dit vraagt nogal wat van de ontwerpvaardigheden en ICT-kennis van docenten. Het kost ook tijd. Tijd om te ontwikkelen en uit te proberen. Tijd om studenten te betrekken. Vanuit het iXperium/Centre of Expertise Leren met ICT werken we met multidisciplinaire designteams waarin docenten samen met ICT-experts, onderzoekers en studenten leerarrangementen ontwikkelen en onderzoeken.”
Wat zijn de grootste struikelblokken bij de overstap op blended?
“De laatste tijd halen de schaduwkanten van afstandsonderwijs vaak het nieuws. Je hoort over eenzame studenten met motivatie-issues, over de eenzijdige nadruk op kwalificatie, over socialisatie en persoonsvorming die in de knel komen, en nog wel meer. Tja, wat wil je bij een in grote haast aangelegd noodverband? Bovendien was online onderwijs lange tijd de enige mogelijkheid om studenten les te geven. Maar dit betekent natuurlijk niet dat diezelfde nadelen ook aan blended leren kleven, waarin goed ontworpen afstandsonderwijs slechts één, waardevolle, pijler is.
Grote valkuil is wel dat we van blended leren in de praktijk toch weer een one-size-fits-all-model willen maken. Door een leertraject blended te ontwerpen en in te richten kan juist beter rekening worden gehouden met de verschillen tussen studenten in leer-, ontwikkelings- en ondersteuningsbehoeftes. Elke student een eigen blend zou het streven moeten zijn, en dat is een heel andere invalshoek.
Een andere valkuil is bovendien dat blended onderwijs vooral als een logistiek model wordt opgevat en doorgevoerd, met nadruk op efficiency- en flexibiliseringsdoelen — niet per se een route naar méér onderwijskwaliteit.”
