Een hbo-opleiding moet ‘responsief’ zijn, ofwel inspelen op de beroepspraktijk. Hoe dat vorm krijgt binnen de opleiding Ergotherapie, vertelt docent Hill Jonker.
Tekst: Hanneke Sizoo
Foto’s: Ralph Schmitz
Dat hij ooit voor de klas zou komen te staan wist hij eigenlijk altijd al. Toch had Hill Jonker er een omweg voor nodig, maar wel een nuttige: hij volgde de opleiding Ergotherapie en werkte een paar jaar in de beroepspraktijk. Een jaar of vijf geleden werd hij als docent aangenomen bij de HAN, waar de voorbereidingen voor een nieuw curriculum in volle gang waren. Het triggerde bij Hill het gevoel dat hij niet alleen wil lesgeven, maar ook het onderwijs wil vormgeven. De master ‘Expert docent beroepsonderwijs’ sloot naadloos aan bij die behoefte. Hill zit nu in het laatste jaar van de driejarige master en plukt daar uitgebreid de vruchten van.
Drie leerlijnen
Binnen de opleiding Ergotherapie wordt nu voor het derde jaar op rij met drie leerlijnen gewerkt: gericht op behandeling en begeleiding, onderzoekvaardigheden en professionele ontwikkeling. Het lesrooster is losgelaten, studenten werken in dagdelen aan een van de drie leerlijnen waarbinnen de beroepspraktijk altijd centraal staat. Het lesaanbod is integraal georganiseerd, de docenten geven als team les aan het cohort studenten. Hill: “Binnen de dagdelen spreiden we de onderwijsactiviteiten en leggen we verbanden tussen de leerlijnen. En er is meer ruimte voor eigen invulling van de student.”
“Ineens sta je als docenten samen les te geven. In het begin doodeng, je voelt je kwetsbaar en bekeken”
Dichtgetimmerd lesrooster
Voor docenten was de hervorming een spannende onderneming en een soms chaotische zoektocht, wat zeker ook merkbaar was voor studenten. Een bumpy ride, noemt Hill het. “Ineens sta je als docenten samen les te geven. In het begin doodeng, je voelt je kwetsbaar en bekeken. Maar langzamerhand ontstaat er meer interactie, is er ruimte om te sparren over wat de groep studenten nodig heeft en reageer je daar samen op. Elkaar aanvullen is nu een verrijking, we leren van elkaar.” De huidige werkwijze geeft veel meer ruimte aan responsief onderwijs, vindt Hill. “Vroeger zat het lesrooster dichtgetimmerd, nu zijn we binnen het curriculum veel wendbaarder. Ook dat is responsief onderwijs.”
Beter voorbereid
De nieuwe lichting studenten, opgeleid binnen de nieuwe leerlijnen, hebben de beroepspraktijk nog niet bereikt. Maar docenten uit het tweede en derde leerjaar laten al weten dat zij studenten voorbij zien komen die zelfredzamer zijn, andere vragen stellen en beter voorbereid zijn op de beroepspraktijk, vertelt Hill.
Niet uit een boekje
Ook vertelt hij over hoe hij baat heeft bij zijn masteropleiding ‘Expert docent beroepsonderwijs’, die in de kern gaat over responsief onderwijs. Het heeft hem anders laten kijken naar zijn rol als docent in relatie tot de beroepspraktijk. “Ik ben ervan overtuigd dat je als docent niet per se zelf in de beroepspraktijk hoeft te werken, maar je moet er wel je inspiratie vandaan halen. Weten wat de actuele ontwikkelingen in het werkveld zijn en een goed netwerk hebben. Niet alleen met beroepsbeoefenaren, maar vooral ook met ervaringsdeskundigen. Zij leren je te kijken vanuit het cliëntperspectief. In de beroepspraktijk kom je voortdurend situaties tegen die je niet uit een boekje leert. Dat vraagt van ons als docenten de creativiteit om praktijksituaties te vinden die voldoende complex en realistisch zijn. Zo halen we de essentie van een opdracht naar voren, leggen de verbinding met de drie leerlijnen en dagen studenten uit om op een creatieve manier te laten zien wat ze geleerd hebben.”
“Expliciet de praktijk betrekken, dat deed ik eigenlijk nooit op die manier”
Expliciet de praktijk betrekken
De masteropleidig leerde Hill in een onderwijssituatie terug te gaan naar het begin: Wat is de basiskennis van de student en van jou als docent over dit onderwerp? En wat speelt hierover in de beroepspraktijk? “Wanneer je die drie perspectieven in kaart brengt, kun je op basis daarvan je lessen inrichten. Voor mij was het een eyeopener. Expliciet de praktijk betrekken, dat deed ik eigenlijk nooit op die manier.”
Nog responsiever
Hoe je het onderwijs nog responsiever zou kunnen inrichten? Hill: “In de beroepspraktijk is interdisciplinair samenwerken al heel vanzelfsprekend. Maar binnen de HAN, tussen de verschillende opleidingen, gebeurt dat nog weinig. De opleidingen hebben hun handen vol aan hun eigen curriculum en de onderwijsprogramma’s bieden nog te weinig ruimte voor samenwerking. Bij Ergotherapie hebben we met het nieuwe curriculum letterlijk wat muurtjes omgegooid om te kunnen samenwerken in het dagdelenonderwijs. Wie weet is dat ook een idee voor de rest van de HAN.”
