De waarde van mensen met autisme (deel 1)
Autisme is alom. Ook op de HAN, met name bij de faculteit Techniek, lopen veel mensen rond met autistische persoonskenmerken. Voor hen zijn die kenmerken niet echt een probleem; zij kunnen zich goed redden in onze steeds dynamischer samenleving. Maar een groeiende groep studeert en werkt niet terwijl ze vaak, juist in de techniek, zouden kunnen excelleren.
Tekst: Martin van Zaalen
Veel werknemers in de technische industrie hebben kenmerken van autisme, observeert Peter van Putten van InnAut. Op ieder niveau van de technische bedrijven komt hij ze tegen, van de werkvloer tot de directie. Zo weet hij een chief technology officer van een grote machinebouwer die een ‘uitdaging’ heeft op communicatief gebied. “Maar zijn andere eigenschappen zorgen er juist voor dat hij de innovatiemotor is van het bedrijf”, weet Van Putten. “Hij trekt zich weinig aan van de bureaucratie, van de sociale gevoeligheden die er zijn, maar zet met kracht uit waar de onderneming technologisch naar toe moet.”
Veilige omgeving
Van Putten richtte — samen met Hanna du Pré (afkomstig uit de zorgsector) — InnAut op. Deze startup begeleidt mensen met autisme bij het ontdekken van hun technisch talent waarmee ze een goede plek op de technische arbeidsmarkt kunnen vinden. Hun sterke autistische trekken zijn juist vaak van toegevoegde waarde voor het bedrijfsleven, mits gezorgd wordt voor een veilige omgeving, is Van Puttens ervaring, opgedaan als begeleider van Flow Reizen vakanties voor mensen met een beperking.
Autisten in de meerderheid
Niet alleen in de technische wereld lopen veel mensen rond met autistische ‘kwaliteiten’. “Als je de brede definitie uit hét psychologisch handboek, de DSM 5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, MvZ), hanteert — “het hebben van stoornissen in het autistische spectrum” — heeft een ruime meerderheid van de mensheid een vorm van autisme.”
Iedereen heeft zwaktes en sterktes. Autisten hebben vaak een krachtige drive om uit te zoeken hoe iets werkt, om alle feiten boven tafel te krijgen. “Vaak hebben ze veel oog voor detail, met als valkuil dat ze álles willen weten, ook wat niet relevant is. Je kunt proberen om ze bij het onderscheid maken te ondersteunen, maar dat is niet eenvoudig omdat communiceren juist vaak een zwakte is.”
Tijd verspild
Techneuten worden vaak vereenzelvigd met autisten en er is zeker een verband, stelt Van Putten. Hij heeft gewerkt bij Settels Savenije en daar en bij de klanten van dit ingenieursbureau ondervonden dat het behalen van succes afhankelijk is van drie zaken: de natuurkundige wetten, de maakbaarheid én de communicatie. “Het is geen toeval dat in technische bedrijven tachtig procent van de tijd en energie verspild wordt doordat mensen elkaar niet begrijpen.”
“Wanneer je tien jaar verteld wordt dat je beperkt bent, ga je zelf ook geloven dat je niet betaald kunt werken”
Communicatiemodel
Maar daar is een oplossing voor, zo heeft de oprichter van InnAut ondervonden. “Techneuten werken altijd vanuit kennis. Als die niet beschikbaar is, doen ze onderzoek en maken modellen. Door ook het communicatieproces in een model te gieten, begrijpen techneuten gemakkelijker hoe communicatie werkt en gaan ze veel beter communiceren. Dan zien ze ineens wat er gebeurt”, is zijn overtuiging. “Medewerkers en hun managers kunnen dan ineens elkaar de juiste vragen stellen, om te checken of de boodschap daadwerkelijk is overgekomen. Waardoor er meer tijd en energie is voor de techniek, die beter afgestemd is op de vraag van de klant.”
Wees authentiek
“Wees daarom als leider bovenal authentiek. Wees eerlijk over wat je weet en wat niet.” Autisten voelen volgens Van Putten heel goed aan of iemand zich beter voordoet dan hij is, maar kunnen dat niet plaatsen en voelen zich dan onveilig. “Juist dan ontstaan er vaak problemen en sneeuwt het werkelijke talent onder.”
Een groot aantal jongeren met autisme is nu werkloos of is bij een sociale werkplaats bezig met groenonderhoud, fietsen repareren of brood bakken. Een deel van hen zou zeer goed inzetbaar zijn in het technische bedrijfsleven. InnAut heeft dan ook als missie dat onbenutte potentieel te benutten.
Zijspoor
“Autisten met een hoog IQ en net voldoende sociale, communicatieve kwaliteiten komen er op dit moment vanzelf wel. Maar er is een grote groep die het stempel ‘autist’ krijgt en op een zijspoor belandt”, is Van Puttens ervaring. Die groep is volgens hem veel groter dan twintig jaar geleden: “Ze krijgen professionele begeleiding, ze krijgen zorg met de beste bedoelingen, maar uitgedaagd worden ze niet meer, met de nodige gedrags- en gezondheidsproblemen tot gevolg. En wanneer je tien jaar verteld wordt dat je beperkt bent, ga je zelf ook geloven dat je niet betaald kunt werken.”
Lees in deel 2 de oplossingen van Jan-Pieter Teunisse van het HAN-lectoraat “Levensloopbegeleiding met Autisme” om deze grote groep potentiële werknemers, ondanks hun beperkte communicatieve vaardigheden, in te zetten en te behouden voor het werkveld.
