Pabo’s mogen in de toekomst hun diploma’s splitsen naar leeftijdsgroep op de basisschool. Daardoor zouden meer mannen voor het vak van leraar kiezen, is het idee, aangezien hun gemiddelde voorkeur uitgaat naar het oudere kind. Wouter Duim, lerarenopleider bij de Pabo van de HAN, ziet andere oplossingen.
Tekst: Hanneke Sizoo
Foto’s: Marcel Krijgsman
Dit jaar wordt door de Tweede Kamer een wetsvoorstel behandeld waardoor het vanaf schooljaar 2022–2023 voor pabo-opleidingen mogelijk wordt speciale diploma’s uit te reiken gericht op het ‘jonge kind’ of op het ‘oudere kind’. Of de HAN uitvoer zal geven aan de nieuwe wet, is op dit moment nog onduidelijk. De vraag is vooral of de splitsing in diploma’s echt wel een oplossing zal zijn voor het tekort aan mannelijke leraren op basisscholen. Wouter Duim maakt zich al jaren hard voor behoud en uitbreiding van het aantal meesters in het basisonderwijs. Hij vindt het vak van leraar het ‘mooiste beroep van de wereld’ en brengt dat idee graag over op anderen.
“We zien dat mannen er behoefte aan hebben om met andere mannen over het onderwijs te praten”
Arnhem Meestert
Duim stond jarenlang zelf voor de klas. Kleuters, groep 3, 7 en 8, het algemeen en speciaal onderwijs, hij kent het allemaal. Een jaar of vijf geleden sloot hij zich aan bij Arnhem Meestert, een lokale community die zich richt op behoud en werving van mannen voor de klas. “We zien dat mannen er behoefte aan hebben om met andere mannen over het onderwijs te praten. Binnen een school, of het nu stage of werk is, zijn zij vaak in de minderheid. Hoe houd je je daar staande, hoe creëer je ruimte om de dingen op je eigen manier te doen? Welke methodes en activiteiten passen bij jou en bij de kinderen? Het is prettig om ervaringen te delen en elkaar te inspireren en te steunen. Dat geldt ook voor de mannelijke studenten in opleiding tot leraar. We motiveren hen de studie vol te houden en helpen hen waar dat kan.”
Identificatie met een man
Kijk naar iedere willekeurige basisschool in een wijk of dorp en je ziet dat er maar weinig mannen werken. Is dat een probleem? “Ja”, zegt de docent stellig. “In de eerste plaats voor de kinderen, die zich onvoldoende kunnen identificeren met mannen en misschien wel te veel op dezelfde manier les krijgen. Al moeten we er voor waken te veel in stereotypen te praten”, vindt hij. “Het gaat erom dat je de ruimte krijgt dingen te doen die bij jou als persoon passen, of je nu man bent of vrouw.”
Imago van de leerkracht
De beeldvorming over het leraarschap is vaak eenzijdig en negatief en houdt mannen tegen. Je zou te hard moeten werken, te weinig verdienen en geen carrière kunnen maken. Televisieprogramma’s als ‘100 dagen voor de klas’ en ‘Klassen’ nuanceren het beeld wellicht? Duim: “Zeker, dat is een goede zaak. Het laat zien hoe je het verschil kunt maken, hoeveel impact je kunt hebben op het leven van kinderen. Daarnaast denk ik dat de lockdown heeft bijgedragen aan een positief imago van de leerkracht, in die zin dat we onmisbaar zijn en in ingewikkelde omstandigheden een topprestatie leveren.”
Overigens, ‘de leerkracht’ bestaat niet, volgens Duim. Hij vergelijkt het beroep met die van een kapper: “Een barbier, compleet met tatoeage en snel kapsel, is een andere dan de dameskapper om de hoek. Zo is het ook met leraren. Je bent vrij om het vak van leraar je eigen kleur te geven. Houd je bijvoorbeeld van geschiedenis, muziek, fotografie of techniek, dan kun je dat verwerken in je vak.”
“Carrière maak je vooral door jezelf te specialiseren of verbreden. Door te kiezen voor een bepaald type school. Voor het speciaal onderwijs bijvoorbeeld. We zien dat veel mannen zich daar thuis voelen”
Carrière maken
De lerarenopleider heeft niet het idee dat het ingediende wetsvoorstel ervoor zal zorgen dat meer mannen kiezen voor het volgen van de pabo, opdat ze zo een kleuterstage zouden kunnen omzeilen. Sterker, een gedeelte van de mannen geeft na de stage in groep 1 en 2 aan verbaasd te zijn over hoe leuk het is om les te geven aan deze leeftijdsgroep, is zijn ervaring. Zij hebben dus op voorhand te weinig kennis over de kleutergroep. Duim ziet wel een mogelijkheid in het aanbieden van een specialisatie: Iedereen dezelfde basisopleiding, met daarna de mogelijkheid je te specialiseren in een leeftijdsgroep of een speciale doelgroep, zoals kinderen met gedragsproblemen. Dat sluit ook aan bij de kritiek dat je geen carrière zou kunnen maken binnen het onderwijs. “Carrière maak je vooral door jezelf te specialiseren of verbreden. Door te kiezen voor een bepaald type school. Voor het speciaal onderwijs bijvoorbeeld. We zien dat veel mannen zich daar thuis voelen.”
Hoger salaris
Ook zou het systeem van salariëring aangepast kunnen worden, vindt de docent. Het instapsalaris is niet slecht, maar stijgt volgens hem te langzaam. “We zouden meer kunnen differentiëren. Werken in een achterstandswijk of met moeilijke kinderen is pittig, dat zou je best terug mogen zien in een hoger salaris.” Ook is er nog een wereld te winnen door meer diversiteit aan leraren voor de klas. “Pabostudenten zijn vaak wit, en de studenten met een niet-Nederlandse achtergrond vallen in de praktijk eerder uit. Niet het verlagen van de eisen is dan een oplossing, maar het aanbieden van extra begeleiding.”
Daarnaast draait het volgens hem om je intrinsieke motivatie, dat je als leraar echt van waarde wilt zijn voor kinderen. “Hoe leuk is het niet om bij te dragen aan hun ontwikkeling. Dat iemand over 20 jaar zegt: ‘die juf of die meester heeft voor mij echt het verschil gemaakt’. Daar doe je het voor.”
