Merel van Vroonhoven (52) heeft een flinke staat van dienst in het bedrijfsleven. Sinds twee jaar laat ze zich omscholen tot basisschoollerares, op de Pabo in Den Haag. Tijdens de HAN Educatie Collegetour vertelt ze over deze opmerkelijk switch, haar liefde voor het speciale onderwijs en omgaan met onzekerheid.
Tekst: Olga Helmigh
Derdejaars Pabostudente Lera Leseman krijgt de eer om de bevlogen duizendpoot te interviewen. Er is voor Merel veel levens- en werkervaring om uit te putten. Zo is daar de indrukwekkende lijst van topfuncties bij onder meer Nationale Nederlanden, ING en de Nederlandse Spoorwegen, was ze in 2012 ‘Topvrouw van het jaar’, schrijft ze columns voor De Volkskrant en heeft ze twee opleidingen afgerond. Haar laatste functie betrof die van bestuursvoorzitter van Autoriteit Financiële Markten (AFM). Twee jaar geleden besloot ze zich om te scholen tot basisschoollerares.
Doelgerichter
Nu Merel weer student is, merkt ze het verschil met vroeger. Ze begon destijds, in 1986, als 18-jarige aan de studie Geofysica op de Technische Universiteit van Delft. “Toen was het niet zozeer wát ik ging studeren, maar dát ik ging studeren”, vertelt Merel. “Ik woonde met twaalf meiden in een studentenhuis, ging bij een studentenvereniging en leefde het studentenleven.” Het verschil is dat ze nu bewuster en doelgerichter heeft gekozen voor het lerarenvak. “Na al die jaren als bestuurder wilde ik de komende twintig jaar anders invullen. Ik wilde de praktijk in, dichter bij mensen die dat het meest nodig hebben.”
Behoeftes en begeleiding
Een andere reden voor de switch is haar zoon. “Hij heeft autisme en heeft veel baat gehad bij speciaal onderwijs”, vertelt Merel. “Als ik mijn lesbevoegdheid heb, wil ik uiteindelijk als leerkracht in het speciaal onderwijs aan de slag. Daar ligt mijn hart, omdat ik uit ervaring weet hoe bepalend het is.” Sowieso draait het in het onderwijs vooral om de relatie tussen leerling en leerkracht, vindt Merel. “Het allerbelangrijkste is volgens mij dat je als juf of meester de behoeftes van ieder kind hoort en ziet en de begeleiding hierop aanpast. Geef kinderen het gevoel dat ze er toe doen; geloof in ze. Bij kinderen die niet in het ‘systeem’ passen, omdat ze ander gedrag vertonen, is dat nóg belangrijker.”
“Er wordt al jaren gepraat over het oplossen van het lerarentekort en de werkdruk, maar er gebeurt weinig. De aanpak is te versnipperd, te vrijblijvend”
Drijfzand
Merel beseft dat dit een van de grootste uitdagingen is. Individuele aandacht geven is moeilijk als je dertig kinderen in de klas hebt. “Als er dan ook nog kinderen bij zitten die meer aandacht dan normaal behoeven, is dat bijna onmogelijk.” Ze pleit dan ook voor minder kinderen per klas en meer handen ín de klas. “Er wordt al jaren gepraat over het oplossen van het lerarentekort en de werkdruk, maar er gebeurt weinig. De aanpak is te versnipperd, te vrijblijvend. Ik ben voorstander voor meer samenwerking tussen onderwijspartijen, op landelijk, regionaal en duurzaam niveau. Opleidingstrajecten moeten naar mijn mening ook veranderen. Ze moeten veel beter gaan aansluiten bij de ervaring van hun studenten en de praktijk. Verder denk ik dat een grotere betrokkenheid van leraren bij nieuw beleid en opleidingen kan helpen. Mijn oproep aan iedereen, ook leraren-in-opleiding, is: laat van je horen! Bijvoorbeeld via de beroepsorganisatie, zoals het lerarencollectief.”
Vliegende broodtrommels
Is het voor Merel lastig om minder bestuurlijk te denken nu ze een heel andere rol heeft? “Ja, daar heb ik wel mee geworsteld. Uiteindelijk besloot ik: in de klas ben ik er voor de kinderen. Klaar. Toch blijf ik naast het leraarschap ook bestuurlijk bezig. Het zit in me om mee te denken en mee te werken aan beleid.” Daarbij merkt ze dat ervaring op het gebied van leidinggeven juist handig van pas komt in de klas. “Daar geef je in feite ook leiding. Het verschil is dat ik héél helder moet communiceren over de kleinste dingen. Als ik mijn klas vrijlaat na de bel, moet ik elke stap in goede banen leiden. Anders stormen ze tegelijk de klas uit, de gang op en vliegen de broodtrommels je om de oren.”
“Ik word soms onzeker of ik het wel kan. Dan maakt het niets uit dat ik topfuncties heb gehad hoor, haha!”
Zenuwachtig
In de drie kwartier dat Merel te gast is, komt meermaals aan bod dat ze plotseling weer beginner is en wat voor situaties dit oplevert. “Ja, ik ben zenuwachtig op mijn eerste stagedagen. Dan word ik soms onzeker of ik het wel kan. Dan maakt het niets uit dat ik topfuncties heb gehad hoor, haha!” Het helpt vaak om het te benoemen, vertelt ze. “Dan zit je als vijftigjarige tegenover een dertigjarige stagebegeleider. Dat is best gek, maar als je daar meteen een grapje over maakt, zo van “Ik had je moeder kunnen zijn. Of je oma”, dan is er niks aan de hand.”
Hoge verwachtingen
Zoals altijd wordt de Educatie Collegetour afgesloten met een gouden tip. Wat is die van Merel? Ze denkt even na. “Heb je de documentaire ‘Klassen’ gezien? Zo prachtig, maar ook zó confronterend. Het gaat erover dat waar je wieg staat en wie je ouders zijn helaas veel invloed hebben op je schoolverloop. Het blijkt dat kinderen met een andere achtergrond maar met dezelfde citoscores toch verschillend advies krijgen. Kinderen van laagopgeleide ouders blijken lager gewaardeerd dan kinderen van hoogopgeleide ouders. Schrijnend en schokkend. Mijn tip is dan ook, mede voor mezelf: heb van ieder kind hoge verwachtingen, dan krijgen ze ook hoge verwachtingen van zichzelf. Geloof in ze, en laat het ze merken. Dát maakt het verschil.”
Wil je deze collegetour met Merel van Vroonhoven terugkijken? Dat kan hier.
De Educatie Collegetour is georganiseerd door de studieverenigingen SV Meesterlijk, Lingua Franca, Pontifex, SV Fabulinus en alummnivereniging Kairos, in samenwerking met de HAN Academie Educatie. Kijk op www.han.nl/collegetour voor meer informatie.
In de volgende editie van de HAN Educatie Collegetour, op 4 februari 2021, is Nicolaas Veul te gast. Nicolaas heeft al vele documentaires op zijn naam staan, vaak gemaakt samen met bevriende programmamaker Tim den Besten. Ze spelen met hun documentaires in op maatschappelijke thema’s, met openheid, lef en humor.
