Was de klimaattop in Glasgow een druppel op een gloeiende planeet? Of zoals de Zweedse klimaatactivist Greta Thunberg het streng samenvatte: bla, bla, bla? Of is er toch meer bereikt? Genoeg om over door te praten met Christien Lokman, HAN-programmamanager Sustainable Energy & Environment.
Tekst: Hans Wanningen
Moeten we het hebben over de klimaattop of -flop van Glasgow? Zijn er tastbare resultaten geboekt?
“Tja, het houdt niet echt over, vind ik, afgezien van een paar lichtpuntjes. De toenadering tussen de VS en China, de twee grootste vervuilers, kan het begin van iets moois zijn. Het wachten is nu op hun concrete afspraken en vervolgacties.
Al met al is het resultaat van Glasgow toch teleurstellend. Neem onze premier die roept: ‘action, action, action’. Nog geen dag later weigert Nederland in eerste instantie de handtekening te zetten onder een overeenkomst om niet langer in fossiele brandstoffen te investeren. Of kijk naar de verklaring om het vernietigen van bossen per 2030 een halt toe te roepen. Positief dat ook Brazilië dit initiatief heeft omarmd. Maar hoe moeten we dat duiden? Als een vrijbrief om nog negen jaar driftig door te kappen? Aan vage afspraken geen gebrek.
Vooruitgang is wel dat er vanaf nu jaarlijks een klimaattop zal zijn. Bij de top volgend jaar in Sharm El-Sheikh moeten alle landen met aangescherpte, concrete plannen komen. Goed nieuws is ook dat de deelnemers zich verbinden aan maximaal anderhalve graad temperatuurstijging. Maar zonder boter bij de vis volgend jaar in Egypte wordt dat lastig, ben ik bang.”
Is het nu nóg meer zaak dat burgers, bedrijfsleven, kennisinstellingen en andere partijen de handen ineenslaan?
“Zeker! Gelukkig zijn we al volop aan de slag. Overal zoeken kennisinstellingen, bedrijfsleven en overheden de samenwerking. In onze regio is Connectr een goed voorbeeld. Dit wordt dé plek waar onderwijs, onderzoek en bedrijfsleven, met steun van de overheid, hun krachten gaan bundelen als het gaat om duurzame energie, waaronder waterstof. Verder trekken we met vele partners op om wijkgerichte energietransitie waar te maken. En vorige week nog was ik betrokken bij een eerste initiatief om vakantieparken te verduurzamen. Bij circulariteit is het net zo: een lange, gestaag groeiende reeks activiteiten en inspanningen.
In de persoonlijke sfeer is het niet anders. Zit je met vrienden of familie aan tafel, dan merk je dat duurzaamheid ontzettend leeft. De een doet de auto weg, de ander besluit minder of geen vlees meer te eten. Een derde isoleert zijn huis of neemt zich voor minder spullen te kopen.”
“Het gaat óók om een sociale transitie. Maak dat mensen kansen zien voor zichzelf, in plaats van beren op de weg!”
Terug naar Glasgow en het grote geheel. Wie moet straks voor de kosten opdraaien? De rijke landen?
“Ja, de sterkste schouders moeten de zwaarste lasten dragen. Dat is wel zo eerlijk. Doen we dat niet, raken bovendien de klimaatdoelen uit zicht. Zo roepen we op termijn nóg meer ellende over ons af. Van vluchtelingenstromen en klimaatconflicten tot een zeespiegelstijging waar geen dijk of dam meer tegen bestand is. Dringend gevraagd: een langetermijnvisie. Helaas kijken politici wereldwijd vaak niet voorbij de volgende verkiezingen. De vrees voor bijltjesdag regeert.
Kijk, op zich snap ik dat een land als India pas CO2-neutraal wil zijn in 2070. De welvaartsontwikkeling is daar pas net op gang gekomen. Maar inmiddels is het speelveld drastisch veranderd. Er is NU actie nodig. Help dus landen als India om meteen de goede weg in te slaan. En leg eindelijk die honderd miljard op tafel die tien jaar geleden al toegezegd was aan landen die zelf onvoldoende diepe zakken hebben.”
Hoe voorkomen we in eigen land dat we mensen met een kleine portemonnee de energiearmoede induwen?
“De energietransitie is niet alleen een technisch verhaal. Het gaat ook om een sociale transitie. Daar is nu nauwelijks oog voor. Niet in de politiek en ook niet in de onderzoekswereld. Hoe helpen we mensen om over te stappen op hernieuwbare energiebronnen? Hoe maken we het mogelijk, betaalbaar en aantrekkelijk? Dat zijn cruciale vragen. Vragen waar wij bij SEE aandacht voor hebben binnen projecten als Wijkgerichte Energietransitie. Eigenlijk komen in dat project de drie HAN-focusgebieden samen. Het draait per slot van rekening om ‘slim, schoon en sociaal’ in onderlinge samenhang. Rondom die sociale transitie werken we intensief samen met andere kennisinstellingen. Bijvoorbeeld ook bij gezamenlijke subsidieaanvragen voor onderzoek op dit nieuwe aandachtsveld.”
Het nieuwe kabinet, dat nu in de maak is, schijnt met ambitieuze klimaatplannen te komen. Stel: jij was hun adviseur, wat zou je ze influisteren… of toeroepen?
“De kolencentrales sluiten lijkt me een eerste goede stap, als er tenminste genoeg duurzame energie beschikbaar is. Tegelijkertijd zou ik de zoektocht naar nieuwe gasvelden zoals bij Schiermonnikoog staken. Verder zou ik aanraden de veestapel stevig in te krimpen. Bovenal moet de nieuwe regeringsploeg fors inzetten op de genoemde sociale transitie. Maak dat mensen kansen zien voor zichzelf, in plaats van beren op de weg.
Maar een betere wereld begint bij onszelf, dus in dit geval ook bij de HAN. Ik heb nog geen plan voorbij zien komen hoe de HAN richting 2030 zelf werkt aan de reductie van CO2 tot uiteindelijk nul uitstoot in 2050. Zeg wat je doet, doe wat je zegt. Ook voor ons geldt: action, action, action.”
