Het Nieuwe Afstuderen

Van problemen oplossen naar kansen ontwerpen

Afstuderen betekent: vuistdikke scripties schrijven, zes keer feedback krijgen en dwangmatig competenties afvinken. Het levert stress op voor zowel student als begeleider. Steeds meer opleidingen pakken het afstuderen anders aan. Deze week werd in een zogenoemde ‘etalagebijeenkomst’ aan kennisdeling op dit vlak gedaan.

“Laat voorop staan dat het niveau van de afstudeerders aan Food & Business goed was”, zo begint Benjamin Bles, praktijkcoördinator van de studie en één van de initiatiefnemers van de bijeenkomst. “Het accreditatiepanel was over de gehele linie tevreden. Toch waren er té veel inefficiënte knelpunten, en besloten we dat het anders moest. Vanaf semester 2 van studiejaar 2017/2018 zijn we begonnen met de nieuwe aanpak, en gaandeweg zien we dat de nieuwe methode veel beter werkt.”

Typen en steggelen
De inefficiënte knelpunten waar Bles aan refereert, gaan vooral over de indeling van tijd en het verleggen van de focus. Afstudeerders draaiden voorheen vaak niet wérkelijk mee met een bedrijf, maar kwamen beschouwen, onderzoek plegen en advies uitbrengen. Die adviezen werden, zo bleek, vaak maar deels of niet opgevolgd. “Studenten zaten in feite vaker te typen aan ellenlange verslagen en adviesrapporten en daarover te steggelen met begeleiders, dan dat ze daadwerkelijk hun vaardigheden toetsten en bijdroegen aan een project.”

“Studenten ervaren stress en docenten lopen risico op een burn-out. Het is gewoon onwerkbaar”

Extreme piekmomenten
Ondertussen kregen docenten te maken met extreme piekmomenten, waarin ze bijvoorbeeld 3 afstudeerders en 3 herkansers begeleidden en rond de klok bezig waren met het lezen en beoordelen van plannen van aanpak en scripties. Daarnaast moesten ze op afstudeerbezoek gaan, en dat bij alle 6. “Daar kraakte het”, aldus Bles. “Want je begeleidt afstudeerders náást je docentschap.” Dat dit ook elders op de HAN geldt, blijkt uit de kreten van herkenning van de aanwezige hoofddocenten, praktijkcoördinatoren en begeleiders. “Studenten ervaren stress en docenten lopen risico op een burn-out. Het is gewoon onwerkbaar.”

Omgekeerde wereld
Samen met het hele team heeft Bles het afstudeerproces bij Food & Business op de schop gegooid. Uiteraard in afstemming met experts en de examencommissie. Met een panel, bestaande uit onder meer docenten, studenten en het bedrijfsleven, werden ‘simpele’ vragen beantwoord: wat is nu het dóel van het afstuderen, hoe toetsen we, hoe formuleren we de opdracht, wat is een efficiënte manier van communiceren, ga zo maar door. Bles: “Als bedrijven bijvoorbeeld aangeven niet te staan springen om adviesrapporten, en de school wel, dan gaat er iets mis. Dat is de omgekeerde wereld.”

“Je leert enorm veel door volop mee te draaien, fouten te maken, snel beslissingen te nemen, creatief te zijn en iets op te leveren wat echt van toegevoegde waarde is. Het is een generale repetitie voor het werkveld”

Feedback en reflectie
Daarnaast is besloten om het afstudeerportfolio niet volledig in één cluster te proppen, maar bepaalde competenties al in het cluster van het derde jaar te toetsen en af te ronden. “Dat geeft ruimte verderop bij de afstudeeropdracht”, aldus Bles. Die opdracht verloopt nu heel anders: de student laat met de werkzaamheden bij een bedrijf, en de feedback en reflectie daarop, zien dat ze rijp zijn voor het werkveld. Niet met een vuistdikke scriptie, waarin elke stap minutieus ligt vastgelegd, maar met concrete acties.”

Volop meedraaien
Na de uitleg van Bles vertelt Milou van de Berg, laatstejaars Food & Business, de aanwezigen uit eerste hand hoe zij baat heeft bij ‘Het Nieuwe Afstuderen’. Zij heeft de opdracht om bij supermarktketen Coop de risico-inventarisatie voor voedingsmiddelen (HACCP) te digitaliseren. Dit gebeurt nu handmatig, maar wordt momenteel met (onderling communicerende) apps op de handterminals getest. “Er was al voorbereidend werk verricht door Coop, maar ik krijg heel veel vrijheid én verantwoordelijkheid om de pilot tot een succes te brengen”, vertelt Milou. “Je leert enorm veel door volop mee te draaien, fouten te maken, snel beslissingen te nemen, creatief te zijn en iets op te leveren wat echt van toegevoegde waarde is. Het is een generale repetitie voor het werkveld.”

Kortom: Het Nieuwe Afstuderen legt de nadruk op het opdoen van werkervaring en het reflecteren hierop, en minder op de verslaglegging van alle stappen. “Je ziet dan ook dat afstudeerders meer plezier hebben, voldoening uit hun verzette werk halen en zich trots voelen”, aldus Bles. “En de begeleiders en bedrijven ook.”