In ons land vond vorige week de eerste VN-top voor klimaatadaptatie ooit plaats. Adaptatie, want klimaatverandering stoppen is inmiddels een gepasseerd station. Wat rest is ons goed en gauw leren verhouden tot klimaatextremen en de grote gevolgen daarvan. 5 vragen hierover voor lector Jeroen Rijke.
Tekst: Hans Wanningen
Foto’s: Ralph Schmitz
Ineens staat klimaatadaptatie in de schijnwerpers. Hebben we met CO2-reductie en de nadruk op preventie al die tijd op het verkeerde paard gewed?
“Het is sowieso niet slim om slechts op één paard te wedden. Los daarvan is adaptatie van alle tijden en bovendien hard nodig. De afgelopen drie jaar hebben klimaatgerelateerde rampen de wereld 540 miljard euro gekost. De VN verwacht dat, bij uitblijven van grootschalige actie, de schade de komende decennia oploopt tot een veelvoud van dit bedrag, zelfs als we de doelen van Parijs halen.”
Het Lectoraat Sustainable River Management heeft ook bijgedragen aan deze (virtuele) top, zo begreep ik?
“Klopt. Ten eerste heb ik met drieduizend medewetenschappers, onder wie vijf Nobelprijswinnaars, de Declaration of Groningen ondertekend: een oproep om het economisch herstel na de coronacrisis te richten naar de aanpak van de klimaatcrisis. Ook heb ik met verschillende partners een side-event georganiseerd. Tijdens een 24-uurs hackathon daagden we nationale en internationale studenten uit met innovatieve oplossingen te komen voor drijvende landbouw in de Mekong Delta in Vietnam. De drijfbakken moesten worden gemaakt van gerecycled plastic. Twee vliegen in één klap: overstromingsbestendige landbouw en minder plastic soep. De oplossingsrichtingen krijgen de komende tijd aan de HAN verdere uitwerking in de minor Stad en Land, de MSc Circulaire Economie en afstudeeronderzoek bij Civiele Techniek. Zo ondersteunen we onder andere CLEAR RIVERS, om de missie uit hun naam waar te maken.”
“Als onze voorvaderen niet hadden geïnvesteerd in adaptatie, dan lag een kwart van Nederland nu onder water”
Wat doet het lectoraat nog meer aan klimaatadaptatie?
“Onze focus ligt op hoogwaterbescherming in riviergebieden. De wetgeving voor hoogwaterbescherming is recent veranderd en de nieuwe Omgevingswet is in aantocht. Dit vraagt nogal wat van de professionals die werken aan het op orde houden van onze dijken. Zowel op technisch-inhoudelijk vlak als procesmatig. Beide aspecten pakken we samen met de praktijk op in onze projecten. Vervolgens zorgen we ervoor dat de inzichten ook in het onderwijs terechtkomen. Een andere onderzoekslijn gaat over Building with Nature: het benutten van natuurlijke processen voor civieltechnische doelstellingen, zoals hoogwaterbescherming en sedimentbeheer. Voor civiel ingenieurs is het soms best wennen om te denken vanuit het gedrag van het natuurlijke systeem in plaats van vanuit de oplossing voor een afgebakend probleem op een specifieke plek. Wij ontwikkelen bijvoorbeeld methodieken en tools die hen daarbij helpen.”
Hoe belangrijk is het dat de Verenigde Staten mondiaal weer meedenken en meedoen?
“Vooral op het gebied van mitigatie hebben we elkaar nodig. Als de VS niet investeert in adaptatie, zal het land daar in eerste instantie zelf de negatieve gevolgen van ondervinden.”
Wat kunnen juist wij Nederlanders leren van ons eigen, rijke adaptatieverleden?
“Als we niet investeren in adaptatie, creëren we een onleefbare wereld. Als onze voorvaderen niet hadden geïnvesteerd in hoogwaterbescherming en waterbeheer, zou ruim een kwart van ons land nu onder water liggen. En het gebied tussen de Nederrijn, Waal en Maas was dan één grote overstromingsvlakte geweest. Door gezamenlijk te investeren is de basis gelegd voor onze huidige welvaart. Ik denk dat we met dit in het achterhoofd ook de toekomst gezamenlijk tegemoet moeten treden.”
Jeroen Rijke is lector van het HAN-lectoraat Sustainable River Management en MT-lid van de Academie Built Environment.
