Uitgerekend in de week dat hij zijn vertrek bij de HAN aankondigde, houdt voorzitter van het College van Bestuur Kees Boele een lezing over bezield onderwijs. Podium: de kleine Waalse kerk, hartje Arnhem. Kees: “In een grote school is het moeilijk de ziel vast te houden. Ik voel me soms een roepende in de woestijn.”
Tekst: Hanneke Sizoo
Foto’s: Marcel Krijgsman
Hij is voor zijn lezing uitgenodigd door Jansbeek Ekklesia, ‘een gemeenschap voor spirituele verbondenheid en bezieling’. Kees Boele neemt een kleine veertig toehoorders mee in zijn pleidooi voor bezield onderwijs. Hij start met zijn verhaal over Rik. “Omdat ik in mijn hart nog steeds docent ben, begeleid ik regelmatig afstudeerders, zo ook Rik. Na een vloeiende start kwam al snel de klad in ons contact. Rik had problemen, op zijn stage en ook thuis, het liep allemaal niet lekker. Rik verdween zelfs een tijdje helemaal uit beeld. Eenmaal weer in contact werd duidelijk dat hij met zijn ziel onder zijn arm liep. Eenzaam, ondanks al zijn contacten. Er was geen adres voor zijn ziel.”
Eenzame studenten
Rik is niet de enige, vertelt Kees. ‘Uit verschillend onderzoek naar welzijn van studenten blijkt 57% veel last te hebben van stress, 26% het leven ‘leeg’ te vinden en een op de vijf studenten zegt eenzaam te zijn. Vertaal dit naar de HAN, dan lopen er 7.000 eenzame mensen rond en zijn er 17.000 behoorlijk gestrest. Dit versterkt alleen maar mijn aandrang om aandacht te vragen voor de essentie van de school, waar ruimte nodig is voor rust, persoonlijke ontwikkeling en bezieling. Dat is interessanter dan alle metingen en hogeschool-rankings bij elkaar, die interesseren me geen bal.’
“Het optimistische mensbeeld in combinatie met drang naar excellentie geeft enorme druk. Terwijl de werkelijke behoefte van jongeren om structuur en richting geven gaat”
Te optimistisch mensbeeld
De oorzaken voor de geschetste problemen zijn ingewikkeld te benoemen en zeer divers. Kees schrijft er op dit moment een boek over. “Ons mensbeeld is veranderd. Bijvoorbeeld de gedachte dat we zelf regisseur zijn, alles gericht op maximale zelfontplooiing. Faal je, dan is het je eigen schuld. Daarnaast ontkennen we de gebrokenheid van het leven. Tegenslag, verdriet, lijden, handicap, ongeluk, het heeft nauwelijks plek. Ons mensbeeld is te optimistisch.”
Ook vindt hij het intellectueel klimaat eigenlijk richtingloos, terwijl onderwijs in zijn optiek vooral gaat om richting geven, perspectief aanwijzen. “Een ander probleem is dat het onderwijs vooral bedrijfsmatig moet zijn, nuttig voor de economie. Cultuur, kunst, beweging, het zou allemaal niet direct relevant zijn. Vroeger was dat juist de kern van het onderwijs. Wilde men weten wie de mens ten diepste is.’
Een school als vrijplaats
“Het optimistische mensbeeld in combinatie met drang naar excellentie, dat geeft enorme druk”, vervolgt hij zijn betoog. “Terwijl de werkelijke behoefte van jongeren om structuur en richting geven gaat.” Kees pleit voor een school als vrijplaats, waar je kunt nadenken over wie je bent. Waar docenten hergewaardeerd worden, waar de liefde voor het vak de ruimte krijgt, net als de échte dialoog met leerlingen, waar wijsheid aangereikt wordt.
God is liefde
Wat bezielt hem persoonlijk, Kees Boele? Jonge mensen, bevlogen docenten, conciërges met hart voor studenten, zijn kinderen, familie, muziek, componisten, grote schrijvers en last but not least: God. “Voor mij is God liefde. Er staat geschreven: ‘Wie vermoeid en belast is, kom tot mij.’ Dat maakt mij nederig en klein, en hoopvol. In die enorme hogeschool ben ik met kleine dingen blij, zoals een mooi gesprek met een student of docent. Zeker, het is moeilijk binnen zo’n grote school de ziel vast te houden. Mijn besluit om bestuurder te worden van een kleine universiteit, waar geen 3700 mensen werken maar 80, heeft daar zeker mee te maken. Zij hebben daar veel verstand van dingen die ik belangrijk vind in het leven. Het wordt vervolgens mijn taak om dat te ‘verkopen’ aan de buitenwereld.”
Docenten stutten en steunen
Na zijn lezing gaat Kees in gesprek met zijn toehoorders. Bijvoorbeeld over de vraag waarom studenten zelf niet aan de bel trekken. En over de kracht van het systeem, dat daar geen ruimte voor geeft. Moet je dat laten gebeuren als hogeschool, vraagt een mevrouw, dat studenten met de ziel onder de arm rondlopen? “Het individu is uitgangspunt”, zegt de CvB-man. “Maar de ruimte voor echte dialoog is beperkt. Curricula, eisen en audits leggen druk op ons programma. Als voorzitter probeer ik de toon te zetten en mooie initiatieven van docenten te stimuleren. Toegegeven, het is pionieren, geen dikke rode draad. Mijn missie is bezieling in het onderwijs. Daar pleit ik voor, al voel ik me soms een roepende in de woestijn. Dus ik steun en stut docenten die hier mee bezig zijn en stimuleer hun eigenwijsheid.”
Kees Boele maakt na zeven jaar bestuursvoorzitterschap van de HAN per maart 2020 de overstap naar de Protestantse Theologische Universiteit Amsterdam-Groningen. Voordat hij aantrad bij de HAN werkte Kees Boele als bestuurder bij de Christelijke Hogeschool Ede.
