Tekst: Bridget Kievits
De afgelopen weken las ik de biografie van Nescio. (‘Nescio. Leven en werk van J.H.F. Grönloh’, van Lieneke Frerichs). Een prachtige biografie, welke, zoals biografieën altijd doen, meteen een heel mooi tijdsbeeld geeft. Nescio was, wellicht ten overvloede, de onovertroffen schrijver van ‘De Uitvreter, Titaantjes, Dichtertje’. Een oeuvre dat een kleine eeuw oud is, en nog zo fris en leesbaar als toen hij de stukken schreef.
Nescio was een oer-Amsterdamse schrijver. Hij is er geboren en gestorven, en woonde er zijn hele leven. Dat Amsterdamse leven weerhield hem er overigens niet van om veel te reizen in Nederland, en daar ook weer prachtig over te schrijven. Hoe hij de Waal bij Nijmegen beschrijft, het water dat maar blijft stromen in eeuwigheid, is van een grote schoonheid.
Wat mij bij het lezen opviel, is hoe Nederland gedurende Nescio’s hele leven een standenmaatschappij was, en bleef. Hij werd geboren in een eenvoudig arbeidersmilieu in het Amsterdam van 1882, en stierf in 1961. En hoewel hij zich opwerkte tot directeur van de Holland-Bombay Trading Company, bleef hij zich zijn hele leven bewust van die afkomst, wat gepaard ging met gevoelens van minderwaardigheid. Hij bleef altijd opkijken naar de ‘hooge heeren’, die hij tegelijkertijd minachtte.
In mijn eigen leven (geboren in 1960) heb ik altijd het gevoel gehad dat er van die standenmaatschappij niet of nauwelijks sprake meer was. Ik was zelf in mijn familie de eerste die ging studeren, en dat ging met een gemak en een zekere vanzelfsprekendheid. Ik heb altijd de verwachting gehad dat de verschillen in de maatschappij alleen maar kleiner zouden worden. De laatste jaren laten helaas het tegenovergestelde zien: een steeds groter wordende kloof en segregatie. Een kloof tussen hoger- en lager opgeleiden, die leidt tot allerlei andere kloven op het gebied van gezondheid, economisch perspectief, levensduur, et cetera. Een segregatie in onze maatschappij die ook betekent dat je zelden meer mensen ontmoet die niet tot je eigen bubbel behoren.
Vorige week waren er twee gebeurtenissen die mij desondanks vrolijker stemden. Ik was bij het afscheid van lector Loek Nieuwenhuis, en woonde daar een mooi panelgesprek bij. Een citaat dat mij uit dat gesprek is bijgebleven, is toen iemand zei: “Het gaat er toch om dat we met zijn allen mooi onderwijs verzorgen”. En het andere was de Week tegen de armoede; mede georganiseerd door de HAN, waar alles in het werk wordt gesteld om een bijdrage aan dit probleem te leveren. Vanuit verschillende disciplines brengen HAN’ers kennis en expertise bij elkaar om bij te dragen aan het terugdringen van armoede. Zo’n prachtig initiatief. En daar gaat het dan ook om: hoe maken we verschil? Hoe leveren we een bijdrage aan het beter maken van de wereld: mooi onderwijs maken, zorgen dat dingen beter gaan.
En dan realiseer ik me ook weer de rijkdom van het werken in het onderwijs: we zijn hier, met zijn allen, echt bezig om dat verschil te maken. Om te zorgen dat de Nescio’s van morgen zich niet meer hoeven te schamen om hun afkomst, of op te kijken naar de ‘hooge heeren’. Of, want 21ste eeuw, hoge dames ;-).
Bridget Kievits is lid van het College van Bestuur van de HAN. Ze schrijft elke drie weken een column voor SAM. Lees haar vorige column hier.
