Niet stressen in het onderwijs, hoe doe je dat?
Leeravontuur Stress & Burn-out
Wie leert of werkt in het onderwijs, ervaart dat de dagen vaak verlopen volgens het stramien druk-drukker-drukst. Hoe houd je toch het hoofd koel en de hartslag kalm? Dat is de inzet van het drukbezochte leeravontuur Stress & Burn-out in Nijmegen.
De overvloedige regenval mag de pret op vrijdag 4 oktober niet drukken. Op uitnodiging van Ieder Talent Telt zijn ruim boven de honderd gasten ’s morgens afgekomen op het Leeravontuur Stress & Burn-out in de Nijmeegse Thiemeloods — de meeste met fiets en regenpak, om ‘s middags dapper door te kunnen trappen richting inspirerende initiatieven verspreid over de stad.
Oorzaken en oplossingen
Maar eerst verkennen de aanwezigen in het plenaire ochtenddeel nog waarom zovelen in het onderwijs puffen en kraken onder stress- en burn-out-klachten. Studenten en scholieren, docenten en leerkrachten, begeleiders, directeuren en bestuurders, allemaal mengen ze zich gretig in de conversatie. Uitgedaagd door moderator Angela Verkuijlen laten ze stevig hun hersens kraken op zoek naar antwoorden en oplossingen.
Hoe zit de zaal erbij?
In een Als Je Het Mij Vraagt-sessie wordt de zaal om te beginnen bevraagd over hoe ont- of juist gespannen iedereen in zijn vel zit. Voor de meerderheid is stress zeker geen onbekende. Slechts enkele geluksvogels of levens-kunstenaars laveren naar eigen zeggen moeiteloos om elke stressk(l)ip.
“Doe nu eindelijk eens werkelijk iets aan de werkdruk; je kunt van mensen geen eindeloze rek verwachten”
Rode draden
Daarna is het tijd voor een huiskamergesprek: een bont gezelschap van (ervarings)deskundigen doet een boekje open over eigen, soms aangrijpende ervaringen met stress en burn-out.
Een terugkerend geluid is dat stress ons niet alleen van buiten komt aanwaaien, maar ook inwendige oorzaken heeft. Zo helpt, bijvoorbeeld, perfectionisme, overdreven verantwoordelijkheidszin of please-gedrag niet; maar grenzen stellen wel. En: “bewustzijn en een goede mentale conditie zijn cruciaal”, zoals uit de zaal valt op te tekenen.
Een andere rode draad is dat je er maar beter op tijd bij kunt zijn, voordat het écht mis is: preventie in de vorm van goede zelfzorg dus.
Maar ook de politiek en de onderwijssector zijn aan zet. Zoals een deelnemer stelt: “Doe nu eindelijk eens werkelijk iets aan de werkdruk; je kunt van mensen geen eindeloze rek verwachten.”
Uitwaaieren over de stad
Rond het middaguur grist iedereen een lunchpakket van tafel om zich in groepjes op weg te maken naar uiteenlopende workshops, interactieve masterclasses en andere activiteiten bij ROC Nijmegen, de HAN en andere plekken in Nijmegen. Keus te over, alles draait steeds om hoe we ons beter kunnen wapenen tegen de veelkoppige draak van drukte en stress.
Mentale vitaliteit
In het geval van SAM valt de keus op de workshop “Body & Mind, stressreductie voor studenten & docenten” in het HAN-hoofdgebouw aan de Kapittelweg 33. Docenten van de HAN-opleiding Social Work Paulien Taken en Kim de Kleijn nodigen iedereen in het groepje uit om op een yogamat plaats te nemen. Bij gedempt licht en op kalme, aangename toon praten ze de workshopdeelnemers bij over hun pilot Body & Mind. Via die pilot hopen ze met stressreductietechnieken eerstejaarsstudenten Social Work mentaal vitaler te maken.
“Maar liefst één op de vier studenten worstelt met burn-out-klachten zoals stress of emotionele uitputting”
Geen overbodige luxe
Paulien: “Het mes snijdt aan twee kanten: onze studenten worden beroepsmatig opgeleid in preventief en positief aan vitaliteit werken; tegelijk schaven en slijpen ze ook aan hun eigen vitaliteit. Ze krijgen evidence-based meditatie-, yoga- en andere technieken voorgeschoteld.
Geen overbodige luxe als je bedenkt dat vorig jaar acht procent van de Nederlandse studenten met een burn-out te maken kreeg. Maar liefst één op de vier studenten worstelt met burn-out-klachten zoals stress of emotionele uitputting. Daar willen wij ons niet bij neerleggen.”
Sfinx en bodyscan
Ons groepje mag al even een voorproefje nemen. Yogahoudingen als de Sfinx maken, als je die een paar minuten aanhoudt, spanningen in eigen lichaam en geest goed voelbaar. Waarna steeds een tegengestelde houding volgt, die weldadige ontspanning brengt. Een fijne beloning voor het eerdere “ongemak”. Verder doen we meditatieoefeningen, waaronder ontspannen focussen op de ademhaling. En we scannen aandachtig ons lichaam van top tot teen, middels de misschien wel bekendste mindfulness-oefening, de bodyscan.
Achteraf kunnen we vaststellen dat we er allemaal relaxed en monter bij zitten. “Dat zouden ze eigenlijk op alle opleidingen en scholen moeten aanbieden,” klinkt het vanaf meerdere matjes. Kennelijk smaakt het voorproefje naar meer.
Call to action-teams
Aan het eind van de middag verzamelen alle deelnemers zich weer in de Thiemeloods om over het eigen middagavontuur terug te rapporteren. Bij die plenaire afsluiting worden ook inzichten gedeeld over wegen uit de stress- en burn-out-misère. Slimme ideeën en praktische voorstellen kunnen de aanwezigen direct kwijt bij de Call to Action-teams van Ieder Talent Telt.
Daarna resten de borrel en een volkomen ontspannen fietstocht door de regen terug naar huis — een kwestie van een goede mentale conditie.
