Ramp op ramp als corona vluchtelingenkamp Moria bereikt
Ex-Pabo-student en vrijwilliger op Lesbos maakt zich grote zorgen
Voormalig Pabo-student Alexander Elfrink heeft een week vrijwilligerswerk gedaan in een van de asielzoekerskampen op het Griekse eiland Lesbos. Daar zitten meer dan twintigduizend mensen op elkaar. Als het coronavirus deze kampen bereikt, zal dat volgens hem een slagveld aanrichten.
Tekst: Herman van Deutekom
Foto’s: Alexander Elfrink / Because We Carry
Half maart zijn Alexander Elfrink en zijn vader Bart teruggekomen van tien dagen vrijwilligerswerk op kamp Kara Tepe op Lesbos. Daar zorgden zij met andere vrijwilligers dagelijks voor een ontbijt voor zo’n 1300 vluchtelingen. Dat aantal is natuurlijk niks in vergelijking met het veel grotere kamp Moria, ook op Lesbos, waar inmiddels meer dan 20.000 vluchtelingen ‘wonen’ op een kamp waar oorspronkelijk plek was voor slechts 3000 man. De omstandigheden zijn mensonterend, met slechts een paar waterkranen, enkele wc’s, geen riolering en geen elektriciteit.
Terugblik
Hoe zijn die (voornamelijk Syrische) vluchtelingen ook alweer op de Griekse eilanden terechtgekomen? Door de oorlog in Syrië, die al jaren duurt, zijn vele duizenden inwoners gevlucht. De meesten proberen in Europa asiel aan te vragen. Dat doen ze met name in de landen Italië en Griekenland.
De Griekse bewoners van eilanden als Lesbos ontvingen de asielzoekers in eerste instantie gastvrij, maar nu ze merken dat er geen eind komt aan de stroom vluchtelingen, zijn ze in opstand gekomen. Ze zien de toeristen verdwijnen, en daarmee ook hun inkomsten. Als klap op de vuurpijl heeft de Griekse overheid besloten om nog meer opvangkampen op Lesbos te bouwen. Demonstraties hebben al geleid tot gevechten met de politie met tientallen gewonden als gevolg.
Naar het vasteland
De lokale overheid en de eilandbewoners zien de vluchtelingen het liefst naar het vasteland verhuizen, maar een deal die Turkije in 2016 met de Europese Unie heeft gemaakt, zorgt ervoor dat de asielzoekers pas de Griekse eilanden mogen verlaten als de asielprocedure is afgerond. Wie aan het eind van deze procedure geen status als vluchteling heeft gekregen, moet terug naar Turkije.
Bijzondere ervaring
Terug naar Alexander. Vlak na het vertrek van hem en zijn vader naar Nederland, sloeg de vlam in de pan. Vrijwilligers die Alexander en andere vrijwilligers aflosten, moesten hun werkzaamheden stoppen. Ze werden fysiek bedreigd. Toch kijkt de leerkracht terug op een bijzondere ervaring. “Een jaar geleden ben ik afgestudeerd aan de Pabo in Nijmegen. Overigens deed ik tegelijkertijd in het weekend de CIOS-opleiding tot sportleraar. Rond die tijd al volgde vooral mijn moeder de gebeurtenissen op de Griekse eilanden. Niet in de laatste plaats omdat we daar de laatste 20 jaar al elke zomervakantie komen. Mijn ouders hebben daar lang geleden al een huisje gekocht. Nee, niet op Lesbos.”
Because We Carry
In de zomer van 2019 hakten Alexander en zijn vader de knoop door: ze besloten om niet langer te denken, maar te dóen. “We kwamen in contact met de stichting Because We Carry. Die konden onze hulp goed gebruiken en stuurde ons naar de frontlinie. Het duurde nog enkele maanden, maar eind februari zijn we naar Lesbos vertrokken.” Alexander en zijn vader kwamen op het kleinere kamp Kara Tepe terecht.
Sportles
Vanwege zijn opleidingen besloot hij in het kamp sportles te geven. Daar kwamen vooral jongens en mannen op af, ongeveer twintig per dag. “Ik gaf een bootcamp: jumping jacks, buikspieroefeningen, dat soort dingen. Die mannen hadden maanden niks te doen. Ze wilden hun energie kwijt, afgemat worden.” Op die manier bouwde hij snel een band op, merkte hij. “Op zich niet zo gek. Die mensen voelen zich gezien en gehoord. Ze zijn niet langer een nummer. Als ik dan een paar dagen later door het kamp liep om ontbijt rond te brengen, werd ik meteen aangesproken, kwamen ze een praatje maken. Je voelt hun dankbaarheid. En zeg nou zelf: wat zijn 10 dagen op een mensenleven?”
Begrip voor beide partijen
Alexander begrijpt dat mensen uit Syrië en Afghanistan uit hun land wegvluchten naar Europa, voor een beter bestaan. Maar hij heeft ook begrip voor de Griekse eilandbewoners: “Zij hebben de vluchtelingen vijf jaar lang opgevangen. Ze lieten wildvreemden in hun huis douchen, lieten hen regelmatig mee-eten. Totdat ze constateerden dat er geen einde kwam aan de stroom vluchtelingen op hun eiland.”
Social distancing is onmogelijk
En toen brak het coronavirus uit. “Ja, alsof de situatie nog niet erg genoeg is”, zegt hij met enige verbijstering. “Veel vluchtelingen hebben al schurft en luizen. Door de slechte hygiënische omstandigheden liggen nog andere ziektes op de loer, maar als corona de kampen bereikt, heb je een ramp binnen een ramp.” Alexander vertelt dat er in het kamp een opvangziekenhuisje is met een paar bedden, maar dat stelt volgens hem niks voor. “En anderhalve meter afstand houden gaat niet lukken. Social distancing in zo’n kleine ruimte met zo’n grote groep mensen is praktisch onmogelijk. Ik ben ervan overtuigd dat het hele kamp binnen no time besmet is.”
