Voormalig minister van Gehandicaptenzaken Rick Brink was eerder deze week te gast tijdens een inspiratiesessie van HAN-leergemeenschap Technology for Health. De huidige inclusie-adviseur gaf belangrijke tips om mensen met een beperking van dienst te zijn met technologische zorginnovaties.
Tekst: Hans Wanningen
In de online-inspiratiesessie drukte gastspreker en ervaringsdeskundige Rick Brink de vinger meteen maar op de zere plek: het gros van ontwerpers van zorginnovaties voor mensen met beperkingen vergeet om de doelgroep zelf te betrekken bij het ontwerpproces. Geen wonder dat in de praktijk hun bedenksels en vondsten de plank vaak hopeloos misslaan.
Wel of geen toegang
Rick Brink: “Terwijl goede technologische ondersteuning juist vele deuren open laat gaan voor mensen met een beperking. Soms letterlijk: in mijn jeugdjaren betekenden bijvoorbeeld automatische deuren in het schoolgebouw voor mij dat ik toegang kreeg tot de klassen, tot de les. En later kon ik wél aan de slag in een interessante baan, omdat er op die werkplek aan rolstoelvriendelijke toiletfaciliteiten was gedacht. Zoals ik altijd onderstreep: mensen met beperkingen zijn evengoed mensen met ambities en talenten, en die kunnen pas de vrije loop krijgen als hun omgeving hier goed op is ingericht.”
“Zet als ontwerper eerst eens een VR-bril op, om zelf te ervaren wat een beperking in de praktijk betekent”
Empathie via de VR-bril
Van onwil, laat staan kwade wil, is doorgaans geen sprake, aldus Brink. “Veeleer is het onwetendheid die maakt dat ontwerpers hun doel voorbijschieten. Dan kan het helpen om eens een andere bril op te zetten. Een VR-bril, met name. Ook al zo’n prachtige innovatie. Zo kun je als ontwerper ‘aan den lijve’ ervaren wat het is om slechthorend of slechtziend te zijn, snel vreselijk overprikkeld te raken, een haperend beweegapparaat te hebben, enzovoort.”
Eerste adres: de gebruiker
Want het spectrum aan soorten beperkingen is enorm groot. Nóg een reden waarom ontwerpers maar moeizaam vat krijgen op de behoeften van hun doelgroep. Brink: “Maar een excuus is dat niet. Als ontwerper of ontwerpteam hoor je altijd eerst aan te kloppen bij de gebruikers: wat vinden zij belangrijk? Waarmee zijn zij daadwerkelijk geholpen?”
“Hoe het wél kan? Mijn Perm 5 is de Rolls-Royce onder de rolstoelen”
Hoe het wél kan
Overigens is hij erg blij met de vele goede innovaties die het leven van hem en van andere mensen met beperkingen zo veraangenamen. Als toonbeeld van goed design wijst hij op zijn eigen, state-of-the-art, rolstoel. Brink: “Mijn Perm 5 geldt als de Rolls-Royce onder de rolstoelen. Hij is in hoogte verstelbaar, zodat je desgewenst op ooghoogte met iemand de conversatie kunt voeren. Want je snapt vast dat het niet fijn voelt als je gesprekspartners constant op je neerkijken. Ook stelt deze hightech-stoel me in staat om auto te rijden, wat mij veel vrijheid en vreugde oplevert. Dat is hoe slim design in elkaar zit: het helpt je vooruit op, liefst, alle leefgebieden. Technologie kan het verschil maken tussen wel of niet mee kunnen doen in de samenleving.”
Plus en min van de zorgrobot
De virtueel aanwezigen stellen Brink na zijn presentatie vraag na vraag. De behoefte om het beter te gaan doen, is voelbaar — zelfs online. Tegelijkertijd wijzen sommige deelnemers erop dat je niet alles met technologie kunt oplossen. Neem een zorgrobot. Hoe zou die ooit menselijk contact voor de volle honderd procent kunnen vervangen? Maar dat neemt niet weg dat die zorgrobot wel degelijk een aanvullende rol kan spelen om mensen meer levenskwaliteit te bieden.
Valkuil: stigmatisering
Meerdere gespreksdeelnemers signaleren een klassieke valkuil: soms werk je met een zorginnovatie onbedoeld stigmatisering in de hand. Het stempel ‘Laaggeletterdheid’ hoef je niet op iemands voorhoofd te drukken, zogezegd. Brink beaamt: “Klopt! ‘Een Week tegen de Eenzaamheid is vast sympathiek bedoeld, maar noem het liever: Week van de Ontmoeting. Ook mensen met beperkingen of andere uitdagingen willen er gewoon bij horen.”
Bijzonder lectoraat Digitale Toegankelijkheid
Lector Networked Applications René Bakker deelt daarop het verheugende nieuwtje dat de HAN per april een bijzonder lectoraat Digitale Toegankelijkheid krijgt. Dat kan een vliegwiel worden voor zorginnovaties die juist ook deze doelgroep beter bedient.
Samenspel
Na deze bijeenkomst is in elk geval duidelijk geworden dat deugdelijk design altijd voortkomt uit een samenspel tussen ontwerper en gebruiker. En dat zou elke ontwerper in zijn dna moeten hebben.
Rick Brink is naast inclusie-adviseur voor organisaties ook Directeur Belangenbehartiging bij Stichting Studeren & Werken op Maat.
