“Werkdruk en stress zijn geen gebrek aan tijd, maar aan aandacht”

Interview met mindfulnesstrainer en HAN-docent Eric Oostdijk

Eric Oostdijk is docent Duits bij de opleiding Commerciële Economie en gecertificeerd mindfulnesstrainer. Hij pleit voor meer mindfulness in het onderwijs. “We vragen studenten vooral hoe ze er voor staan, niet hoe ze er bij staan.”

Dit artikel is onderdeel van een reeks artikelen over mentale druk onder studenten.

Elke les die Oostdijk geeft, start hij met drie minuten stilte. “Het is niet verplicht om mee te doen aan de oefening”, verklaart hij. “Ik vraag wél om stilte en wie wil, mag zijn ogen sluiten en voelen hoe hij of zij er bij zit. Gewoon even niks, behalve ademhalen en zitten.” Het effect is bij de één groot, bij de ander klein, maar het levert meestal wel iets op. Eric: “Ik hoor veel studenten zeggen dat ze dan ineens écht voelen hoe moe ze zijn. Dat ze zowat in slaap vallen, of de onrust merken in hun hoofd en lijf. Maar ook dat ze er baat bij hebben om eventjes de focus te zoeken en rust te voelen.”

Voortdenderende trein
Oostdijk ziet dat het gros van de studenten aan wie hij lesgeeft, gewend is om altijd maar bezig te zijn. “De invloed van de smartphone is daarbij enorm. Veel jongeren zijn vergroeid met hun mobiel. Facebook, Instagram, Whatsapp, Netflix: je kunt eindeloos ‘vermaakt’ worden, zelfs op de wc met je mobiel in je hand. Eindeloos meegezogen worden in een stroom aan beelden, geluiden, indrukken en prikkels, zonder werkelijke pauze. Als je dan een keer stilstaat of niets om handen hebt, ‘verveel’ je je. Er doemt een gevoel van onrust, ongemak en onvrede op. Dat willen we liever niet, dus proberen we zo snel mogelijk weer ergens mee bezig te zijn.” Ondertussen speelt ook prestatiedruk een rol. “Door social media en het vertekende beeld dat er ontstaat over wat succes is, maar ook door deadlines, interne of externe verwachtingen en maatschappelijke maatstaven. Veel mensen zitten in een voortdenderende trein en stappen te weinig uit om écht even op adem te komen.”

Eric Oostdijk

Duizend gedachten
Wat is de oplossing? Allemaal aan de mindfulness? Eric lacht. “Mindfulness moet niet door de strot worden geduwd. Het is geen wondermiddel. Je ziet wel eens in tijdschriften foto’s van iemand op het strand in de welbekende lotushouding, met een bloem in het haar, cocktails drinkend uit een kokosnoot. Dát is niet wat mindfulness is. Mindfulness is juist een handvat om grip te krijgen als je jezelf weer eens hollend, stressend en snel ademend aantreft met duizend gedachten door je kop. Hoe breng je jezelf weer terug naar het hier en nu? Hoe krijg je weer invloed op de situatie?” Eric benadrukt dat het hebben van volledige controle geen doel is, maar het krijgen van grip wél. “Veel dingen liggen buiten onze macht. Het is wat je doet met de situatie. Bewust ademhalen, negatieve gevoelens erkennen en ze laten zijn. Niet alles willen wegpoetsen of overstemmen met externe prikkels. Kijken wat je kunt doen om de stress te verminderen. Of onder ogen komen wat je wérkelijk wilt en wat je dénkt dat je wilt.”

Meester of dienaar
In het onderwijs zijn we te weinig preventief bezig, vindt Oostdijk. Hij pleit dan ook voor meer aandacht voor wérkelijke aandacht. “Vanaf de basisschool kunnen we kinderen al informeren over het belang van rust en concentratie. Mediawijsheid is daar een belangrijk onderdeel van. Hoe zet je technologie slim in? Het moet onze dienaar zijn, niet onze meester.” Overigens is Oostdijk niet tegen het gebruik van de mobiele telefoon, zolang je het maar smart gebruikt. “Zo laat ik deelnemers aan mijn mindfulnesstrainingen, die in september van start gaan, een buddy maken via Whatsapp. Ze kunnen elkaar met het berichtje ‘dot.b’, oftewel ‘.b’ even laten stoppen, en te ‘zijn’. Zodoende laat je elkaar stilstaan bij wat je doet en hoe je je daarbij voelt.”

Stress is een strandbal
Op de vraag of hij zelf altijd ‘zen’ is, lacht hij hoofdschuddend. “Welnee. Dat kan ook helemaal niet. Ik heb een drukke baan, een sociaal leven, drie kinderen… en elke les start ik nog steeds met gierende zenuwen. Ze zijn sneller onder controle dan toen ik dertien jaar geleden begon met lesgeven, maar ze zijn er nog altijd.” Kortom: stress is tot een bepaalde hoogte normaal, maar het moet niet de boventoon gaan voeren. “Het is als een strandbal die je steeds onder water probeert te duwen. Dat kost energie en uiteindelijk wint de strandbal. Laat de bal bovendrijven, aanschouw het en probeer te ontdekken wat je met die bal kunt doen.”