AHSG 1.1–1.4

A Higher Sanskrit Grammar Chapter 1: 1.1 to 1.4

Summary: Sanskrit commonly uses 13 vowels and 33 consonants.

1.1. संस्कृत/saṃskṛt (Sanskrit) is commonly written using the देवनागरी/devanāgari (Devanagari) script.

1.2. The देवनागरी script has 42 वर्ण/varṇa (letters): 9 स्वर/svara (vowels) and 33 व्यंजन/vyañjana (consonants), where each वर्ण stands for a particular and invariable sound.

1.3. a. The 9 स्वर consist of:
(i) 5 simple स्वर: अ (IPA: ɐ), इ (IPA: i), उ (IPA: u), ऋ (IPA: r̩), ऌ (IPA: l̩)
(ii) 4 compound स्वर: ए (IPA: eː), ऐ (IPA: ɐːi̯), ओ (IPA: oː), औ (IPA: ɐːu̯)
b. These expand into 22:
(i) ह्रस्व/hrasva (short): अ, इ, उ, ऋ, ऌ having a spoken duration of 1 beat/ मात्रा (mātrā)
(ii) दीर्घ/dīrgha (long): आ (IPA: aː), ई (IPA: iː), ऊ (IPA: uː), ॠ (IPA: r̩ː), ए, ऐ, ओ, औ having a spoken duration of 2 मात्रा
(iii) प्लुत/pluta (prolated): आ, ई, ऊ, ॠ, ॡ (IPA: l̩ː), ए, ऐ, ओ, औ having a spoken duration of 3 मात्रा (these are not commonly found in classical Sanskrit).
c. Further, each स्वर can be
(i) अनुनासिक/anunāsika (nasalised)
(ii) अननुनासिक/ananunāsika (non-nasalised: an + anunāsika = not + nasal)

1.4. The 33 व्यंजन are divided into
a. 25 स्पर्श/sparsha (mutes) divided into 5 वर्ग/varga (divisions):
(i) कवर्ग/kavarga (ka-division) — क् (IPA: k), ख् (IPA: kʰ), ग् (IPA: ɡ), घ् (IPA: ɡʱ), ङ् (IPA: ŋ)
(ii) चवर्ग /chavarga (cha-division) — च् (IPA: tɕ), छ् (IPA: tɕʰ), ज् (IPA: dʑ), झ् (IPA: dʑʱ), ञ् (IPA: ɲ)
(iii) टवर्ग /ṭavarga (ṭa-division) — ट् (IPA: ʈ), ठ् (IPA: ʈʰ), ड् (IPA: ɖ), ढ् (IPA: ɖʱ), ण् (IPA: ɳ)
(iv) तवर्ग /tavarga (ta-division) — त् (IPA: t), थ् (IPA: tʰ), द् (IPA: d), ध् (IPA: dʱ), न् (IPA: n)
(v) पवर्ग /pavarga (pa-division) — प् (IPA: p), फ् (IPA: pʰ), ब् (IPA: b), भ् (IPA: bʱ), म् (IPA: m)
b. अंतस्थ /antastha(semi-vowels): य् (IPA: j), र् (IPA: r), ल् (IPA: l), व् (IPA: ʋ)
c. ऊष्मन /ūṣman (sibilants): श् (IPA: ɕ), ष् (IPA: ʂ), स् (IPA: s) + sonant aspirate ह् (IPA: ɦ)

Changelog:

originally written on 28 October 2023

edited on:

11 November 2023

22 November 2023