HALK SAĞLIĞI
Halk sağlığı hastalıkların ya da diğer sağlık problemlerinin ortaya çıkmadan önce önlenmesi amacını güdüleyen bir anlayıştır. Yıllardır süregelen sağlık sistemlerine bakıldığı zaman önemli olanın çıkan hastalığı iyileştirmekten önce hastalık çıkmadan önlemler alınması gerektiği görülmektedir. Winslow’ un tanımına göre halk sağlığı;
Bireylere sağlık bilgisi vererek, hastalıkların erken tanı ve koruyucu tedavisini sağlayacak, sağlık örgütleri kurarak, organize edilmiş toplum çalışmaları sonunda çevre sağlık koşullarını düzelterek, bulaşıcı hastalıkları önleyerek, yaşamın uzatılmasını, beden ve ruh sağlığı ile çalışma gücünün artırılmasını sağlayan, bir bilim ve sanattır.
Bu sanatın; bireylere sağlık bilgisi vermek, eğitmek, sağlık örgütleri kurmak, çevre sağlık koşullarını düzeltmek, erken tanı ve koruyucu tedavi yapmak, bulaşıcı hastalıkları önlemek gibi daha birçok amacı vardır.
Halk sağlığı disiplinine Avrupa’ da 1473 yılında vebaya karşı uygulanan karantina ile adım atılmıştır. Türkiye’ de ise Karantina İdaresi şirketi yabancılar tarafından 1838 yılında kurulmuş ve sonrasında Lozan Barış Anlaşması ile Türkiye Devleti Hükümeti’ ne devredilmiştir. Karantina konusunda uluslararası işbirliğinin temeli 1851 yılında Paris Tıp Kongresi’nde atılmıştır. 1907 yılında ise Paris’ te karantina işlerini yürütmek üzere Uluslararası Halk Sağlığı Örgütü kurulmuştur. Daha sonra 2. Dünya Savaşı’ nın ardından tüm ülkelerde sağlık konusunda işbirliği ve önlemler için Dünya Sağlık Örgütü kurulmuştur. Halk sağlığı için arka arkaya kurulan bu örgütler dışında da John Peter Frank (1779–1827) yıllarında “Sağlık Polis Hizmetleri Sistemi” adında bir kitap çıkarmıştır ve bu kitap halk sağlığı konusunda yazılan ilk kitaptır. Ardından Milton Joseph Rosenau, 1913 yılında yayınladığı “Koruyucu Tıp ve Hijyen” adlı kitabı, halk sağlığının klasik yapıtı olmuş, ayrıca mezuniyet sonrası Halk Sağlığı Fakültelerinin kurulmasına da öncülük etmiştir. Rockefeller Fondasyonu kuruluşu, modern halk sağlığı görüş ve eğitiminin dünyaya yayılmasında önemli katkı vermiş; İngiltere, Yugoslavya ve Türkiye gibi birçok ülkede mezuniyet sonrası eğitim kurumları kurulmuş ve yeniden örgütlenmiştir. 1977 yılında DSÖ ‘Herkes için sağlık’ diyerek birey sağlığının aslında toplum sağlığı olduğunu bir kez daha vurgulamıştır. 1978 yılında Temel Sağlık Hizmetleri Uluslararası Konferansı sonucunda yayımlanan Alma Ata Bildirgesi halk sağlığı için oldukça büyük bir adımdır. 1986 yılında ise sağlığın geliştirilmesi için Ottowa Sözleşmesi yapılmıştır. Bu sözleşme sağlıkla ilgili herhangi bir sorunun sadece sağlık sektörünü değil tüm sektörleri etkilediği üzerinde durmuştur.
Halk sağlığı hedeflediği birçok şeyi yerine getirmiştir. Örneğin; bireysel hijyen gelişmiştir, anne ve bebek sağlığı büyük oranda artmıştır, aşılanma hızlanmıştır, bireylerin yaşam koşulları gelişmiştir, ishalden kaynaklanan hastalıklar azalmıştır, bulaşıcı hastalıkların çoğu kontrol altına alınmıştır. Fakat gerçekleştiremediği hedefler de vardır. Örneğin; cinsel yolla bulaşan hastalıklar hala devam etmektedir, sigara ve alkol bağımlılığı engellenememiştir, ilaç bağımlılığına çözüm bulunamamıştır, iskelet sistemi hastalıkları, kalp rahatsızlıkları gibi sorunlar devam etmektedir.
Her türlü başarı ya da başarısızlığa rağmen halk sağlığı tıpta bir bilim olarak yaşamını sürdürmektedir ve oldukça önemlidir. Çünkü bireyin sağlığı toplumun sağlığıdır.
#SayGEL #Halk sağlığı #Sağlık yönetimi
KAYNAKÇA
- https://cdnacikogretim.istanbul.edu.tr/auzefcontent/20_21_Guz/halk_sagligi/1/index.html
- https://jag.journalagent.com/shyd/pdfs/SHYD_2_3_162_166.pdf
- https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/2878/mod_resource/content/1/3.%20ve%204.%20Hafta%20Temel%20Sa%C4%9Fl%C4%B1k%20Hizmetleri%28Alma%20Ata-Ottowa%29.pdf
- https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/
