PANDEMİ VE ÇOCUK
Yaklaşık 2 senedir etkisini gösteren ve hala devam eden Covid-19 pandemisinin birçok şey üzerinde etkisi oldu. Peki pandemi nedir? Pandemi; dünyada birden fazla ülkede veya kıtada, çok geniş bir alanda yayılan ve etkisini gösteren salgın hastalıklara verilen genel isimdir (1).
Ülkemizde ve bütün dünyada etkisini gördüğümüz yayılmakta olan virüs sebebi ile günlük yaşamımızda değişiklikler yaşanıyor ve bu değişikliklere uyum sağlamakta güçlük çekiyoruz. Günlük rutin olarak yaptığımız alışkanlıkları kısıtlamak zorunda kalıyoruz. Bu durumdan sadece büyükler değil çocuklar da en üst seviyede etkileniyor.
Çocuklar açısından baktığımızda, bu durumu anlamlandırmak ve adapte olmak çok daha zordur. Bu süreçte, çocukların tüm hayatında bir takım farklılıklar oldu. Kendilerini bir anda evden dışarı çıkamaz halde buldular. Hal böyle olunca; dışarı çıkmak, arkadaşlarıyla oyun oynamak, iletişim kurmak, sevdiği aile büyükleriyle vakit geçirmek ve birçok zevk aldığı aktivitelerden geri çekilmek zorunda kaldılar. Bu durum ister istemez çocuklar üzerinde korku, kaygı, öfke, iletişim kopukluğu, kendisini odaya kapama gibi etkileri de beraberinde getirmiş oldu.
Bazen ebeveynler çocuklarının yanında virüs hakkında konuşmaktan kaçınırlar. Elbette bu anlaşılır bir endişedir. Ancak günümüz koşullarında internet ve televizyonun hemen hemen herkesin evinde bulunduğu ve bütün aile bireylerinin eve kapanmak zorunda kaldığı bu durumda çocukların bir şeyler duyup görmesi kesinlikle kaçınılmazdır (2). Her ne kadar büyükler bu konu üzerine konuşmasalar da çocuklar duyup gördüğü yarım bilgileri kendileri tamamlamak zorunda kalırlar. Örneğin geçtiğimiz kısıtlamalarda çocuklar evet okula gitmedi fakat her birinin elinde ya bilgisayar ya da telefon vardı. Bu yüzden bilgilere sosyal medyadan veya haber sitelerinden kolaylıkla ulaşabilirler. Covid-19 pandemisinin de medyada yer alan hastane görüntüleri, sosyal medyada sıklıkla işlenen hastane süreçleri nedeniyle çocuklarda hastaneye yatmanın kaygısı daha fazla artmıştır. Çocukların okudukları bilgiler abartılmış bilgilerse ve gerçekte olandan belki de daha kötü bir senaryoyu kafasında kurarak daha çok endişelenir, korkabilir ve kendilerini güvensiz hissedebilirler.
Peki pandemi sürecinde artan ölümlerin çocuklar üzerindeki etkisi nedir?
Pandemik süreçte artan ölümlerin olması gayet bilinen ve kötü bir gerçektir. Ölümlerin yüksekliği kuşkusuz basın yayın kuruluşları tarafından haber bültenlerinde sıklıkla görülmektedir. Ölümün doğal bir süreç olduğu yetişkinler tarafından bilinse de çocuklar için bu konu özellikle 7 yaşın altındaki çocuklarda yeterli düzeyde algılanmayabilir (3). Medyada yer alan haberlere ebeveynlerin verdiği olumsuz tepkiler çocukların duygularının ve davranışlarının şekillenmesinde hayati bir öneme sahiptir.
Sekiz yaş altında düş, hayal ve gerçek ayrımını yapamayan bu çocukların davranış örüntülerini gözlemleri şekillendirdiği için ailelerin ölüm ve kayıp haberlerini izlerken veya sosyal medyadan takip ederken çocuklarının etkilenebileceği gerçeğini akıldan çıkarmamaları ve dikkatli olmaları gerekmektedir. -Ayşe Duyan Çamurdan
Dokuz yaş üzerindeki çocukların ise ölüm gerçeğini bilinmesi gereken anlamıyla kavramaya yavaş yavaş başlamıştır. Pandemi sürecinde bir ebeveynini, yakını kaybetmesi veya medyadan vefat haberlerini görmesi çocuklar üzerinde olası bir travmaya sebebiyet verebilir. Fizyolojik değişim sürecinde belki de birçok faktörün zorlayıcı etkileriyle baş etmeye çalışan bu yaş grubundaki çocuklara ebeveynler tarafından çocukların yaşına uygun bir dille gerekli açıklamaların yapılması, takip ettikleri medya platformlarının incelenerek yaşanabilecek olumsuzlukların önlenmesi faydalı olabilir.
Aile içerisinde yaşanabilecek bir ölüm haberinin çocuğun bilişsel ve gelişimsel özelliklerine uygun şekilde verilmesi de dikkat edilmesi gereken önemli noktalardan birisidir. -Mustafa Köylü
Yakını veya ebeveynini kaybeden bir çocuğun yaşayacağı doğal yas sürecinde yalnız bırakılmaması ve kendisine destek olunması gerekmektedir.
Sonuç olarak, Covid-19 birçok ülkeyi etkisi altına almış ve gitgide daha fazla insana bulaşmaya devam eden bir süreçtir. Bu sürecin küresel çapta etki göstermesi insanlarda merak oluşmasına ve medya sektörünün yaşanan süreci yakından insanlara aktarmasına ve izlemesine neden olmuştur. Medya platformlarının verdiği haberler her ne kadar bilgi içerikli olsa da öte yandan kaos ve endişeye sürükleyebileceği birçok bilgiyi de beraberinde getiriyor. Uygun olmayan içerik ve yayınlardan en çok etkilenecek olanlar özellikle de çevresini gözleyerek davranışlarını ve fiziksel-duygusal tepkilerini şekillendiren çocuk ve ergenlerdir. Reyting ve daha fazla haber izleyicisine ulaşma kaygısıyla verilen uygun olmayan içerikler ilerleyen süreçlerde çocuklar üzerinde ruhsal bozukluklara birçok sebebiyet verebilir. Tüm bu olanlara rağmen pandeminin yakında biteceğinden ve eski günlerdeki gibi çocukların özgürce koşup oynayacağından kuşkum yok.
Bütün yaratımlar içerisinde en ilginç ve ilham verici olan şey çocuklardaki olasılıklar potansiyelidir. -Ray L. Wilbur
Covid-19’u da başarıyla atlatacak olan çocuklar gelecek yıllarda belki de torunlarına bu yaşadıklarını anlatacaklardır.
